Το κεντημένο ψωμί εμφανίζεται στις τελετές του κύκλου της ζωής (γάμος, αρραβώνας, θάνατος κλπ) και του εορταστικού ετήσιου κύκλου (θέρος, τρύγος κλπ) με μαγικο-λατρευτικό χαρακτήρα. Ο άρτος πλουμίζεται με συμβολισμούς εμπνευσμένους από την καθημερινή ζωή και τη σχέση των ανθρώπων με τη φύση και κωδικοποιεί μία συγκεκριμένη ευχετική πρόθεση του δημιουργού ή αυτού που το έχει παραγγείλει. Σύμβολα της παράδοσης: φίδια, άνθη, φύλλα, κουκουνάρια, σταφύλια, ρόδια, πουλιά, σαύρες, σκαντζόχοιροι, ποντικοί, σκορπιοί, πεταλούδες, κόμποι, κομπολόι, τροχοί κ.α. (από το βιβλίο «Το Ψωμί και τα Γλυκίσματα των Ελλήνων», συγγ. Νίκος & Μαρία Ψιλάκη)
Η Μαρία Βαρελά δουλεύει με κώδικες, γλώσσες και τεχνικές που προέρχονται από τον λαϊκό πολιτισμό και τις οικοτεχνικές συνθήκες γυναικείας εργασίας.
Για το νέο έργο της «Κεντημένο Ψωμί», μέρος του ευρωπαϊκού προγράμματος ”The Table and the Territory”, ανατρέχει στην ανάγλυφη γλώσσα των κεντημένων ψωμιών (ευχές, ξόμπλια, αναθήματα) της λαϊκής παράδοσης επιδιώκοντας να πειραματιστεί με ένα ανανεωμένο λεξιλόγιο καθώς και να συνδεθεί βιωματικά με τον τελετουργικό ρυθμό της παραγωγικής διαδικασίας. Ξεκινώντας από την παραδοχή ότι ο άρτος, ως βασική τροφή, έχει λειτουργικό αλλά και συμβολικό χαρακτήρα, η Βαρελά ανα-πλαισιώνει τη διαδικασία παρασκευής του, διαμορφώνει ένα υβριδικό περιβάλλον μετά-πλασης, συστατικά στοιχεία του οποίου είναι ο παραγωγός και ο καταναλωτής, το online και το offline, το interface και το face-to-face, το παρόν και το παρελθόν, η ατομική εμπειρία και η συλλογική εργασία, το σύμβολο και η ύλη.
Η Βαρελά κατασκευάζει μία βάση δεδομένων με σύμβολα, στην οποία καταχωρούνται οι παραγγελίες και ευχές του κοινού. Επίσης, δημιουργεί έναν αλγόριθμο που επιλέγει τις προς παρασκευή ευχές και τις αντιστοιχεί με τα κωδικοποιημένα σύμβολα που δυνητικά αρμόζουν σε κάθε επιθυμία. Οι κωδικοποιημένες ευχές παρασκευάζονται από την Βαρελά επί σειρά ημερών στον TAVROS και η διαδικασία παραγωγής μεταδίδεται ζωντανά ως web performance.
Κατόπιν, συστήνεται ένα άτυπο κοινωνικό δίκτυο, αποτελούμενο από γυναίκες που παράγουν, ζυμώνουν, εύχονται ή απεύχονται. Κάποιες από αυτές διαθέτουν την εμπειρία τόσο της ίδιας της αλυσίδας παραγωγής όσο και των δυνητικών συμβολισμών της (συμπεριλαμβανομένης της ίδιας της Βαρελά), ενώ κάποιες άλλες μαθητεύουν στις νέες τεχνικές με διάθεση πειραματισμού, καλλιτεχνίας και επεξεργασίας της ύλης. Στο δίκτυο αυτό συμμετέχει και η επιστημονική κοινότητα συμβάλλοντας στο διάλογο περί παραδοσιακών τεχνικών με σχόλια και παρατηρήσεις από το χώρο της αρχαιολογίας, της ανθρωπολογίας, της λαογραφίας και της μουσειολογίας.
Στο «Κεντημένο Ψωμί», οι κοινωνικοί συσχετισμοί που προκύπτουν είναι το έργο. Η σύνταξη ενός νέου κώδικα είναι το έργο.
H τελετουργία του έργου:
Αυτόνομη Διαδικασία
1. έρευνα των συμβόλων / βιβλιογραφία
2. επαφές με το γυναικείο συνεταιρισμό Αιαντίς με εμπειρία στο κέντημα του ψωμιού
3. εκμάθηση, δοκιμές στο κεντητό ψωμί με την κυρία Αγγελική (συνεταιρισμός Αιαντίς)
Συλλογική Διαδικασία
4. open call ευχών (11 – 19 Φεβρουαρίου 2021) ταξινόμηση σε βάση δεδομένων > αλγοριθμική κωδικοποίηση σε νέα γλώσσα
5. web performance από τη Μαρία Βαρελά (20 – 26 Φεβρουαρίου 2021)
6. online εργαστήριο ψωμιού: συνεταιρισμός Αιαντίς – πέντε καλλιτέχνιδες
7. αναθέσεις ψωμιών στις καλλιτέχνιδες
8. αναθέσεις & παραγωγή podcast με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών και εικαστικών / επιμέλεια Δέσποινα Καταπότη
Δημοσίευση
9. δημοσίευση των ψωμιών που κεντήθηκαν από τις καλλιτέχνιδες
10. δημοσίευση των podcast & της web performance
Στη διαδικασία του έργου συμμετέχουν οι:
Αγγελική Καβακάκη, Πρόεδρος του Γυναικείου Αγροτικού Συνεταιρισμού Οικοτεχνίας Αιαντίς
Πάκυ Βλασσοπούλου, Εικαστικός
Μαρία Γεωργούλα, Εικαστικός
Αναστασία Δούκα, Εικαστικός
Μαλβίνα Παναγιωτίδη, Εικαστικός
ΣτεφανίαΣτρούζα, Εικαστικός
Δέσποινα Καταπότη, Επίκουρη Καθηγήτρια θεωρίας πολιτισμού και ψηφιακού πολιτισμού, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Γιάννης Δρίνης, Λαογράφος, Τομέας Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΥΠΠΟ)
Γιώργος Μαγγίνης, Αρχαιολόγος, Μουσείο Μπενάκη
Δέσποινα Νάζου, Ανθρωπολογία του Τουρισμού, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Παν. Κρήτης
Open Call
Γράψτε τη δική σας ευχή, πρόθεση, επιθυμία στο δελτίο παραγγελίας έως τις 19 Φεβρουαρίου. Στη συνέχεια, ορισμένες από τις ευχές (τυχαία επιλεγμένες από έναν ειδικά σχεδιασμένο αλγόριθμο) θα παραχθούν σε ψωμί από τη Μαρία Βαρελά σε μία πολυήμερη web permornace.
Δελτίο Παραγγελίας: https://decorated-breads.tavros.space
