«Αμαντέους» σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου: Αντί για sacher-torte, στραπατσάδα…

Η μεγάλη ήττα της παράστασης και του σκηνοθέτη της βρίσκεται στο ότι, επαναλαμβάνοντας ξανά και ξανά τις ίδιες εξυπνάδες, γίνεται γρήγορα εξαιρετικά πληκτική

Φωτογραφίες: © Ελίνα Γιουνανλή

Συνταγή για εμπορική επιτυχία: Παίρνετε ένα θεατρικό έργο πασίγνωστο, ας είναι κι από τον κινηματογράφο –ποιος θα θυμάται την ταινία μετά από τριάντα τόσα χρόνια; Προσθέτετε για σκηνοθέτη έναν ηθοποιό που δηλώνει πως κατέχει τη δουλειά. Δοκιμασμένη συνταγή και σε άλλες θεατρικές επιχειρήσεις, είτε με τον ίδιο ηθοποιό-σκηνοθέτη είτε με άλλον: το πιάτο δεν έχει ιδιαίτερα έντονες γεύσεις και τρώγεται εύκολα από πολλούς. Ρίχνετε μέσα έναν νέο ηθοποιό με πρόσφατη επιτυχία και τον βάζετε να κάνει εν πολλοίς ό,τι και στην προηγούμενη παράστασή του –οι εκπλήξεις βλάπτουν.

Ακολουθεί ένας ωριμότερος –θα έχει πλέον αποκτήσει μια μανιέρα και δεν θα χρειάζεται πολλές οδηγίες, γιατί αν τις χρειαστεί καήκαμε. Χρήσιμο συστατικό: μια ηθοποιός άξια και ανερχόμενη, που να έχει κατά προτίμηση και στο παρελθόν επιβιώσει μέσα σε σκηνοθετική ζαβαρακατρανέμια χωρίς να εκτεθεί. Για να δέσει το μείγμα θέλει και μερικούς ακόμη ηθοποιούς, από πολύ ικανούς έως και καθόλου: ούτως ή άλλως τύπους θα παραστήσουν, σκίτσα καλούνται να ζωγραφίσουν μέσα στο γενικό μπούγιο. Καλώς ήρθατε στο Μάστερ Σεφ! (Από μένα είναι όχι).

Ας σοβαρευτούμε λίγο –τουλάχιστον εμείς, μιας και στο «Αμαντέους» δεν κατάφεραν να το πράξουν: είναι βαρύτατο σφάλμα να προσπαθείς να ανεβάσεις ένα τέτοιο έργο όπως αυτό του Πήτερ Σάφερ (ή ό,τι απέμεινε από αυτό μετά τη διασκευή), που αποτελεί έναν περίπλοκο μηχανισμό ακριβείας, με απλουστεύσεις, εντυπωσιασμούς, μονοδιάστατους χαρακτήρες και εξυπνάδες. Είναι σίγουρο πως το κείμενο θα σε εκδικηθεί αμείλικτο. Και αυτό συνέβη… Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος έδειξε ασυγχώρητη επιπολαιότητα σε όλες τις επιλογές του σε σχέση με το έργο, τη δομή της παράστασης, τον τρόπο παιξίματος των ηθοποιών, εν πολλοίς τα πάντα.

Παρασυρμένος από τον συρμό που θεωρεί πως οι εξαντλημένοι από την κλεισούρα και την απομόνωση της καραντίνας θέλουν σώνει και καλά να γελάσουν, μετέτρεψε –όπως πολλοί άλλοι φέτος- ένα έργο απαιτήσεων σε φθηνή επιθεώρηση. (βλέπε «Ο Τυχαίος Θάνατος ενός Αναρχικού», «Οι παίκτες» κ.λ.π). Ο ήρωας του έργου, μια ιδιοφυία με ανάλαφρη, σκαμπρόζικη, προκλητική συμπεριφορά, παρουσιάζεται ως ένα «νούμερο» που κλάνει διαρκώς, λέει «θέλω να σε γαμήσω» και παλιμπαιδίζει φαιδρά. Κι όλοι οι άλλοι χαρακτήρες παρασύρονται να χορέψουν στον ίδιο χορό, που αποδεικνύεται εφάμιλλος του Ζαλόγγου. Δεν ανεβάζει κανείς ένα έργο έχοντας μία και μόνη ιδέα –γνωστά πράγματα.

Τραγική και η μεταφορά και προσαρμογή του κειμένου. Από την πρώτη σκηνή, το υποτιθέμενο παραλήρημα του Σαλιέρι μετατρέπεται σε ένα ασυνάρτητο, κακογραμμένο μπάχαλο, όπου εκδηλώνεται η αγωνία να δοθούν πληροφορίες για τη χρονολόγηση των γεγονότων, λες και ο θεατής του 2022 δεν είναι εξοικειωμένος με τις μετρήσιμες χρονικές ελλείψεις ή λες και έχει τόση σημασία το πότε ακριβώς λαμβάνει χώρα το κάθε τι. Αλλά και στη συνέχεια τα πράγματα δεν βελτιώνονται: η διασκευή επί το κωμικότερον είναι εξαμβλωματική και διαστρέφει την ουσία του έργου. Προχειρότητα; Αφέλεια; Μια σκέψη που κανείς δεν πρόσεξε πως δεν ευοδώθηκε; Δεν ξέρω τι να υποθέσω.

Όμως η μεγάλη ήττα της παράστασης και του σκηνοθέτη της βρίσκεται αλλού: στο ότι, επαναλαμβάνοντας ξανά και ξανά τις ίδιες εξυπνάδες, γίνεται γρήγορα εξαιρετικά πληκτική. Ο Αμαντέους δεν είναι πλέον κάποιος που ξεχωρίζει από το περιβάλλον του, άρα το προκαλεί, εφόσον όλοι εν πολλοίς κάνουν και λένε καραγκιοζιλίκια –δεν ξεκολλάει καν από το φόντο, που λένε. Έτσι το αποτέλεσμα γίνεται επίπεδο, χωρίς αντίστιξη, ομοιόμορφο, βαρετό. Η θεατρική σκηνοθεσία είναι μουσική –πολλώ μάλλον εδώ που το θέμα είναι ένας μεγάλος συνθέτης. Ο κεντρικός ήρωας δεν είναι μια νότα ελαφρότητας μέσα σε ένα αυστηρό σοβαροφανή περίγυρο, γιατί κάποιος θεώρησε πως το έργο είναι κωμωδία και τους παράστησε σχεδόν όλους γελοίους! Ο ίδιος ο αυτοκράτορας φέρεται ως κλόουν! Τα επιθεωρησιακά νούμερα ήταν αυτοτελή και σύντομα, κι είχαν άλλους κανόνες. Πώς όμως να επιτύχει κανείς ρυθμό σε μια δίωρη παράσταση, όταν διαρκώς επαναλαμβάνονται τα ίδια; Κι επίσης, πώς να πείσει ο Αμαντέους στις δραματικές τελευταίες σκηνές πως εκπίπτει, πως γίνεται πρόσωπο τραγικό, περιτριγυρισμένο από φαντάσματα, όταν έχουν γίνει τα πάντα για να τον δούμε ως σούργελο;

Ο Γιάννης Νιάρρος, για δεύτερη φορά φέτος, ερμηνεύει με ρηχή επιδειξιομανία. Είτε αφέθηκε από τον σκηνοθέτη του να επαναλάβει εν πολλοίς όσα έκανε στους «Παίκτες» είτε θεώρησε ο ίδιος καλή ιδέα να παίζει και πάλι με βλέμμα στο κοινό σαν να λέει «Κοιτάξτε με τι καλά που παίζω», ελπίζω σύντομα να καταλάβει πως αυτά είναι επικίνδυνα συμπτώματα. Θα είναι κρίμα να παρασυρθεί και να σπαταλήσει το ταλέντο και τις ικανότητές του, που είναι πολλές.

Ο Νίκος Ψαρράς, όπως κάνουν όλοι οι ηθοποιοί χωρίς ουσιαστική σκηνοθετική βοήθεια, επαναλαμβάνει όσα ήδη ξέρει. Τι να κάνει; Ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται. Η Μαίρη Μηνά κατορθώνει να επιβιώσει ακόμα μια φορά μέσα σε μια παράσταση που αποδεικνύεται κατώτερη των περιστάσεων. Της αξίζουν καλύτερα. Ο Γιάννης Κότσιφας αναδεικνύεται στον μεγάλο αδικημένο της βραδιάς: ένας ηθοποιός του επιπέδου του θα μπορούσε να λάμψει σε αυτόν -ή και σε όποιον άλλο ρόλο- και αφήνεται να σπαταληθεί σε μια ρηχή καρικατούρα. Ανυπομονώ να τον δω στο μέλλον όπως του αξίζει.

Ακόμα και η μουσική, φυσικός πρωταγωνιστής σε ένα έργο με θέμα τον Μότσαρτ, κακοποιείται: το κουιντέτο εγχόρδων (που μάλλον σκηνογραφικά χρησιμοποιήθηκε, γέμιζε τη σκηνή καλύτερα από κουαρτέτο), πέραν από ανορθόδοξο σχήμα για να παίξει τις συνθέσεις του, δεν χρησιμοποιείται παρά για να εκτελέσει σύντομες φράσεις, ως σχόλια, λεζάντες ή μαρκάρισμα των αντίστοιχων αναφερόμενων έργων. Σαν να υπήρχε ο φόβος μην πλήξει το κοινό, το μεγαλύτερο μουσικό απόσπασμα που αφέθηκαν να παίξουν είναι στην υπόκλιση, η «Μικρή Νυχτερινή Μουσική». Δυστυχώς μάλλον το «Μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά» θα ταίριαζε…

Info παράστασης:

Αμαντέους | Δημοτικό Θέατρο Πειραιά 

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.