Ένας από τους πιο διάσημους φωτογράφους της γενιάς του, που εκπροσωπείται σε μουσεία σε όλη την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, o William Klein, ένας γίγαντας στον κόσμο της φωτογραφίας, έφυγε από τη ζωή στις 10 Σεπτεμβρίου σε ηλικία 96 ετών.
O William Klein ξεκίνησε την καριέρα του ως ένας ανήσυχος Αμερικανός στο μεταπολεμικό Παρίσι, που νοίκιασε ένα στούντιο στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα, αψήφησε τις παραδόσεις και βυθίστηκε στα αναρχικά του οράματα για τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη φωτογραφία δρόμου και τη μόδα, τις ταινίες μεγάλου μήκους και τα ντοκιμαντέρ.
Οι φωτογραφίες του έμοιαζαν με σκηνές βγαλμένες από ατυχήματα. Υπερεκθέσεις των αρνητικών, εντάσεις στις αντιθέσεις και σκηνοθετημένα θέματα για να δημιουργήσει ψευδαισθήσεις αυθορμητισμού.
Κατά τη διάρκεια της αξιοθαύμαστης καριέρας του, εργάστηκε πάνω σε ένα ευρύ πεδίο εικαστικών ειδών, όπως ζωγραφική, γραφιστική, φωτογραφία δρόμου, φωτογραφία μόδας, ντοκιμαντέρ, ταινίες μυθοπλασίας και βιβλία. Αλλά θα μείνει ίσως πιο γνωστός για το ατίθασο, τολμηρό και προκλητικό φωτογραφικό έργο που δημιούργησε μέσα στους πολυσύχναστους δρόμους της Νέας Υόρκης, του Παρισιού, της Ρώμης, της Μόσχας και του Τόκιο.
Στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, ο William Klein άρχισε να αποκτάει τη φήμη του από τα εντυπωσιακά βιβλία φωτογραφιών της Νέας Υόρκης, της Ρώμης, της Μόσχας και του Τόκιο. Ονειρικές εικόνες της ζωής των πόλεων, με πρόσωπα σε ένα πλήθος θολά από την κίνηση ή σκοτεινά μουτζουρωμένα, σαν σκηνές που βλέπει κανείς όταν σχεδόν βρίσκεται σε κατάσταση έκστασης. Στα μάτια του η Νέα Υόρκη φάνταζε σαν μια «παγκόσμια πρωτεύουσα αγωνίας» με τα δικά του λόγια, ενώ οι κριτικοί θα σχολιάσουν ότι οι φωτογραφίες του αντικατοπτρίζουν μια απαγορευτική, βίαιη και ενοχλητική πόλη.
Το πρώτο του βιβλίο ”Life is Good and Good For You” δημοσιεύθηκε στη Νέα Υόρκη το 1956 και την επόμενη χρονιά κέρδισε το Prix Nadar. Καταγράφοντας την τραχύτητα της καθημερινής ζωής, οι ειλικρινείς, αποκαλυπτικές εικόνες του Klein προκάλεσαν μεγάλη αίσθηση. Τρία ακόμη βιβλία εκδόθηκαν, το καθένα με φωτογραφίες από διαφορετική πόλη, τη Ρώμη το 1958-59, ενώ ακολούθησαν το 1964 η Μόσχα και το Τόκιο (επανεκδόθηκε σε περιορισμένη έκδοση το 2014 από τις εκδόσεις Akio Nagasawa).
Αγαπημένος υποστηρικτής και αρωγός του στα πρώιμα ειδικά χρόνια, το περιοδικό Vogue που καλύπτει τα έξοδα για τη φωτογράφηση των αστικών σκηνών του, που ταυτίζονται μέσα από τις στυλιζαρισμένες, αφιερωμένες στη μόδα σελίδες του και για μια δεκαετία περίπου, δημοσιεύει τη δουλειά του με σκηνές μοντέλων με ρούχα υψηλής ραπτικής απαθανατισμένα μέσα στην κίνηση της 5ης Λεωφόρου, της Via Veneto ή της Ginza μέσα από ευρυγώνιους ή τηλεφακούς. Οι εικόνες, καθηλωτικές, φανταχτερές.
«Οι φωτογραφίες μου είναι ως επί το πλείστον παρωδίες», θα σχολιάσει κάποτε ο ίδιος για τις εικόνες του. «Η πρόθεσή μου ήταν να δείξω πόσο ψεύτικες ήταν οι πόζες. Αλλά κανείς δεν παραπονέθηκε. Φρόντιζα πάντα να φαίνεται το φόρεμα».
Τοποθετώντας τα μοντέλα ανάμεσα σε πλήθη και ταξί και φωτογραφίζοντάς τα σε εντυπωσιακές, σχεδόν σουρεαλιστικές σκηνές ακαταστασίας και ισορροπίας, ειδικά σε μια εποχή που κυριαρχούσαν ακόμη οι στυλιζαρισμένες λήψεις στο στούντιο φωτογράφων, όπως ο Irving Penn και ο Richard Avedon, η απόφαση του Klein να μεταφέρει τη φωτογραφία μόδας στην πολυσύχναστη τριβή του δρόμου θεωρήθηκε επαναστατική.
Από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 έως τις αρχές της δεκαετίας του ’80, ο William Klein θα εγκαταλείψει τη φωτογραφία και θα κάνει μια σειρά από σατιρικές ταινίες και ντοκιμαντέρ. Η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, «Ποια είσαι, Πόλι Μάγκου;» (Who Are You, Polly Maggoo? ,1966), ήταν μια διακωμώδηση της μόδας, με μοντέλα ντυμένα με λαμαρίνες που συγκρατούνταν με παξιμάδια και βίδες, όλα σε ένα αμπαλάζ ασπρόμαυρο με στυλ και καυστικό χιούμορ. «Έχω ένα σπυράκι σήμερα», λέει η πρωταγωνίστρια, προσπαθώντας να εξιστορήσει τα κρίσιμα γεγονότα της ζωής της.
Το πιο γνωστό ντοκιμαντέρ του Klein είναι το ”Cassius le Grand” (1964). Βρέθηκε στο Μαϊάμι για τον αγώνα μεταξύ του Ali (τότε ακόμα Cassius Clay) και του Sonny Liston. Είδε τον Μάλκολμ Χ να κάθεται μόνος του στο αεροπλάνο και κάθισε δίπλα του. Μέχρι να προσγειωθούν, ο νέος του φίλος είχε εξασφαλίσει στον Klein μεγάλη πρόσβαση στην κινηματογράφηση του Ali. Αργότερα συνδύασε την ταινία μικρού μήκους που προέκυψε, ”Cassius le Grand” (1964), με τα πλάνα του από τον θρίαμβο του Άλι το 1974 επί του Τζορτζ Φόρμαν στον αγώνα στη ζούγκλα του Ζαΐρ για ένα ντοκιμαντέρ δύο φάσεων, το ”Muhammad Ali: The Greatest”, που κυκλοφόρησε το 1975. Η τελευταία μέχρι σήμερα ταινία του, ”Messiah”, το 1999 αποκαλύπτει σε επική κλίμακα μια σύνοψη των θεμάτων που τον απασχόλησαν σε όλη την καλλιτεχνική του πορεία.
Παρά τα επιτεύγματά του σε τόσα πολλά μέσα, ο Klein επέστρεφε πάντα στη φωτογραφία και παρέμεινε ενεργός φωτογράφος μέχρι τα τελευταία του χρόνια.
«Έχω μια ιδιαίτερη σχέση με τον Θεό», είχε δηλώσει σε συνέντευξή του. «Όταν βγάζω τη σωστή φωτογραφία, ο Θεός μου δίνει ένα μικρό κλικ στη φωτογραφική μηχανή. Και τότε ξέρω ότι είμαι στο σωστό δρόμο».
