Το 1922, τη μαύρη χρονιά της Μικρασιατικής Καταστροφής, ένας από τους πρόσφυγες που περνάει απέναντι, από το Αϊβαλί στη Μυτιλήνη, είναι ο Φώτης Κόντογλου (1895-1965). Θα ζήσει πια μόνιμα στην Ελλάδα και θα δημιουργήσει ένα τεράστιο έργο, συγγραφικό και ζωγραφικό. Θα εκδώσει περιοδικά, θα δώσει ιδεολογικές μάχες, θα αποκτήσει μαθητές, θα επηρεάσει καθοριστικά και προς πολλές κατευθύνσεις.
Οι εκδόσεις Μεταίχμιο, με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τον οριστικό ερχομό του στην Ελλάδα, προχωρούν στην έκδοση των εξής πέντε βιβλίων του, εντός της επετειακής χρονιάς: Ο κουρσάρος Πέδρο Καζάς, Βασάντα, Ο Θεός Κόνανος, Ιστορίες και περιστατικά και Το Αϊβαλί η πατρίδα μου.
Ο Κόντογλου, εκτός όλων των άλλων, είχε και το μεράκι της τυπογραφίας: φρόντιζε ο ίδιος την έκδοση των βιβλίων του και τα στόλιζε με σχέδιά του. Για να αναδειχτεί και αυτή η πλευρά του έργου του τα τέσσερα πρώτα βιβλία θα εκδοθούν αναστατικά, όπως δηλαδή τα είχε εκδώσει ο ίδιος, στην πρώτη έκδοσή τους (το Πέδρο Καζάς, στην 3η και οριστική).
Οι τέσσερις αυτές εκδόσεις θα συνοδεύονται από επίμετρο του Σταύρου Ζουμπουλάκη, όπου θα παρουσιάζεται η εκδοτική ιστορία του κάθε βιβλίου. Το Αϊβαλί η πατρίδα μου θα εκδοθεί σε νέα μονοτονική έκδοση.
Με την εκδοτική αυτή πρωτοβουλία επιδιώκουμε να συστήσουμε εκ νέου τον Φώτη Κόντογλου στο αναγνωστικό κοινό, ιδίως στους νεότερους αναγνώστες. Να τον συστήσουμε, εκτός από ταγό ή μαχητή της ορθόδοξης παράδοσης, και ως πολύπλευρο συγγραφέα.
Οι πρώτες εκδόσεις
Ο κουρσάρος Πέδρο Καζάς. Γραμμένο το 1920, το έργο που συγκεντρώνει μέσα του τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά κινήματα της εποχής του εξιστορεί τις περιπέτειες αναζήτησης του εαυτού ενός Πορτογάλου ταξιδευτή, ο οποίος καταλήγει σε ένα νησί του Ινδικού ωκεανού παρέα με έναν αλλόκοτο και τερατόμορφο συνοδοιπόρο, με σκοπό να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους μέσα στην απόλυτη ηρεμία και γαλήνη μακριά από τον σύγχρονο αστικό πολιτισμό.
Βασάντα. Συλλογή κειμένων, «με ζωγραφιές και με πλουμίδια απ’ το χέρι του συγγραφέα». Κυκλοφορεί στις 26 Μαΐου 2022.
Το Αϊβαλί η πατρίδα μου. Σε αυτή τη συλλογή διηγημάτων του, ο Φώτης Κόντογλου αναπολεί και καταγράφει γεγονότα και ιστορίες της λατρεμένης πατρίδας του, τ’ Αϊβαλιού. Της μικρής πολιτείας, όπου έζησε τα νεανικά του χρόνια, που είναι κρυμμένη κάπου εκεί μες στα μπουγάζια και τις ακρογιαλιές της βλογημένης Ανατολής. Κυκλοφορεί στις 9 Ιουνίου 2022
«Η Μικρασιατική Καταστροφή έδωσε αφορμή και έμπνευση σε κάμποσους λογοτέχνες. Έτσι κι εγώ έγραψα κάμποσα γραψίματα με τον καημό της προσφυγιάς κι απ’ αυτά, καμιά σαρανταπενταριά περιγραφές και ιστορίες, κάνανε το βιβλίο που έχει για τίτλο “Το Αϊβαλί η πατρίδα μου”. Εκείνο που ξεχωρίζει αυτό το βιβλίο από τα άλλα, ας πούμε τα προσφυγικά, είναι πως έχει μέσα του τον πόνο της Χριστιανοσύνης που ξεριζώθηκε, τον ενθουσιασμό της παλληκαριάς και τη μυρουδιά της θάλασσας, που την έχουνε δα όλα μου τα βιβλία. Έχω πάρει πολλά απ’ όσα ένιωσα τα πρώτα χρόνια της ζωής μου κι αυτά μου δώσανε αφορμή για να κάνω ένα έργο που να συγκινήσει κάθε ανθρώπινη καρδιά, προ πάντων ελληνική».
Τα άλλα δύο έργα του, Ο Θεός Κόνανος, Ιστορίες και περιστατικά, θα κυκλοφορήσουν το φθινόπωρο του 2022.
