Κείμενο: Σουζάνα Φάις
28 νέα έργα ανερχόμενων Ελλήνων και διεθνών εικαστικών παρουσιάζονται στη νέα ομαδική έκθεση σύγχρονης τέχνης με τίτλο “Remedy” που φιλοξενεί το TAF, The Art Foundation, η επιλογή των οποίων πραγματοποιήθηκε μέσω ανοιχτού καλέσματος του Cream Athens. 22 έργα εκτίθενται στη φυσική τοποθεσία, ενώ η έκθεση επεκτείνεται διαδικτυακά στην ιστοσελίδα της πλατφόρμας όπου παρουσιάζονται επιπλέον έργα νέων εικαστικών. Την οργάνωση της έκθεσης έχει αναλάβει η Cream Athens, και την επιμέλειά της έχει η ιδρύτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια, Νία Hefe Φιλογιάννη.
«Πώς θεραπευόμαστε, πώς παραμένουμε δυνατοί, πώς γινόμαστε ανθεκτικοί;», αποτελούν τα ερωτήματα που κλήθηκαν να αναλογιστούν οι εικαστικοί, οι οποίοι μας καλούν με τη σειρά τους να εξετάσουμε τους διαφορετικούς πιθανούς τρόπους επούλωσης και άνθισης της ζωής μέσα από μία έκθεση που στοχεύει στην ευαισθητοποίησή μας γύρω από την έννοια και τις πρακτικές της ίασης και της φροντίδας. Στη μετά-COVID εποχή που διανύουμε, επείγει η αναγνώριση του τραύματος που έχει προκληθεί τόσο σε ατομικό αλλά και σε συλλογικό επίπεδο από τις παγκόσμιες προκλήσεις.
Σύμφωνα με τη Νία Hefe Φιλογιάννη, η θεματολογία της έκθεσης εμπνέεται από κοινωνική έρευνα που φανερώνει ότι το 2021 η ανθρωπότητα αναζήτησε στο Google περισσότερο από ποτέ, τρόπους με τους οποίους μπορεί να ανακάμψει και να θεραπευτεί.
Σχετικά με τις διαστάσεις της έννοιας της ίασης σχολιάζει: «Η ιδέα της ίασης μπορεί να γίνει αντιληπτή ως κάτι που μπορεί να ανακουφίσει ή να θεραπεύσει, να διορθώσει ή να λύσει ένα πρόβλημα, μια αισιόδοξη δήλωση που μπορεί να ανατρέψει αρνητικές σκέψεις, ακόμα και η πρωτοβουλία κάποιου να πει πως λυπάται για μια διαφωνία, είναι μια θεραπευτική διαδικασία που φέρνει τα πάντα στο φως και κλείνει ένα κεφάλαιο με διδάγματα και μια νέα μέρα μπροστά μας.»
Βασιζόμενη στα δεδομένα και στη γενικότερη στροφή στην παγκόσμια έρευνα σε θέματα φροντίδας, η έκθεση ”Remedy” μας ζητά να αγκαλιάσουμε την κοινή μας τρωτότητα, προσφέροντας έναν τόπο για ανασκόπηση της προηγούμενης χρονιάς και ταυτόχρονα μία φρέσκια οπτική για το ξεκίνημα του 2023.
Στη ζωντανή ατμόσφαιρα του TAF, διασχίζοντας την καφετέρια-μπαρ και ανεβαίνοντας την εξωτερική σκάλα, οι επισκέπτες εισέρχονται στον εκθεσιακό χώρο. Η λιτή, λευκή αίθουσα κατακλύζεται από χρώμα και ενέργεια. Έργα ζωγραφικά, γλυπτικά, σε διαφορετικές κλίμακες, καθώς και βίντεο, φωτογραφίες και κολλάζ, και ένα ακουστικό έργο, συνομιλούν μεταξύ τους και παρουσιάζουν διαφορετικές προσεγγίσεις της θεματολογίας.
Στην είσοδό μας στην αίθουσα, η αφηρημένη απόδοση του φωτός μέσα από διαβαθμίσεις θερμών, έντονων χρωμάτων στο μεγάλης κλίμακας ζωγραφικό έργο του Μιχάλη Καραΐσκου με τίτλο ”Inferno” (2021) μας καλεί να πλησιάσουμε. Ο επισκέπτης βυθίζεται στην προοδευτική κίνηση που υπονοείται προς το κέντρο του καμβά και έρχεται πιο κοντά στο δικό του, εσωτερικό, ενεργειακό κέντρο. Ο κάναβος που αντικρίζει κανείς πλησιάζοντας, με τα δεκάδες διαφορετικά χρωματισμένα τετράγωνα, φανερώνει την πρακτική του εικαστικού και το πώς μπορεί η ίδια να αποτελέσει μία αυτό-θεραπευτική διαδικασία.
Προχωρώντας, αντικρίζουμε μία ρεαλιστική και ταυτόχρονα εκφραστική απόδοση σε έντονα χρώματα, της εικόνας ενός άνδρα, και συγκεκριμένα μιας αυτοπροσωπογραφίας του εικαστικού Θοδωρή Μπαργιώτα, ο οποίος καθισμένος σε μία καρέκλα κρατά με το ένα του χέρι ένα γουδί (Pharmakos, 2021). Μία γυναίκα, γυρισμένη πλάτη στον θεατή κρατάει τη μύτη του άντρα με το ένα της χέρι και με το άλλο τον ταΐζει με ένα κουτάλι το περιεχόμενο του σκεύους. Το έργο κάνει έτσι μία αναφορά σε τελετουργίες και βοτανικές θεραπείες ενώ, μέσα από το γλωσσολογικό παιχνίδι που δημιουργεί ο τίτλος του έργου, ερευνά το σημείο όπου συναντώνται οι έννοιες του φαρμάκου και του δηλητηρίου, αφήνοντας την αφήγηση στην ερμηνεία του θεατή.
Δύο σάκοι του μποξ «ντυμένοι» με κεντητές κοσμολογίες αποτελούν μία μεταφορά για τον αγώνα του εαυτού που γεννιέται μέσα από την εσωτερική σύγκρουση και την υπέρβαση των δυσκολιών (Αλίκη Σιτζόγλου, Fight, 2022). Παράλληλα, προκύπτει μία ενδιαφέρουσα αντίθεση μεταξύ δύο δραστηριοτήτων που έχουν καθοριστεί από αιώνες καθορισμένων ρόλων και στερεοτύπων για το φύλο: η πάλη και το κέντημα.
Η σύνδεση μεταξύ της «ίασης» και των φεμινιστικών αξιών αποτελεί σημαντικό κομμάτι της θεματολογίας για την επιμελήτρια, η οποία μιλώντας για τα στερεότυπα των φύλων που συνεχίζουν να διαιωνίζονται με ποικίλους τρόπους δηλώνει: «Ωστόσο, ο πολιτισμός έχει τη μοναδική δύναμη να λέει ανείπωτες ιστορίες, να ανατρέπει στερεότυπα, να ρίχνει φως στις συλλογικές μας αξίες και να εξερευνά διαφορετικές πτυχές της περίπλοκης ταυτότητάς μας ως ανθρώπινα όντα.»
Μία φεμινιστική ματιά προσφέρει το έργο ”Am I Clean Now?” (2020) της Αθηνάς Γρόντη.
«Είναι ποτέ αρκετά καθαρά το σώμα και το μυαλό των γυναικών για αυτόν τον κόσμο;», ρωτάει η εικαστικός, μέσα από ένα χειροποίητο πάπλωμα το οποίο φέρει την κεντημένη εικόνα μιας ροζ συσκευασίας καθαρισμού. Δημιουργείται έτσι μία αντίθεση ανάμεσα στην ζεστασιά, την απαλότητα και την ασφάλεια της κουβέρτας, και το αίσθημα της πλαστική συσκευασίας αντίστοιχων προϊόντων. Ταυτόχρονα, το έργο σχολιάζει τη γενικότερη αντίληψη της φροντίδας ως μία πρακτική που περιορίζεται στα πλαίσια του οικιακού, και που αποτελεί μία αυτονόητη εργασία που συνδέεται με τη γυναίκα και που δεν χρήζει αμοιβής.
Συνεχίζοντας, το έργο ”Birth” (2022) της Haotique (Πηγή Δανιηλίδη) από τη φωτογραφική σειρά ”A nymph is born” επικεντρώνεται στην αποδοχή του φυσικού σώματος με τραύματα που μπορεί να φέρει, τονίζοντας ταυτόχρονα τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας του περιβάλλοντος και του ευρύτερου οικοσυστήματος στο οποίο ανήκουμε.
Ένας λαβύρινθος απεικονίζεται με βαφή ορυκτής λάσπης σε μία επεξεργασμένη λωρίδα φλοιού δέντρου που κρέμεται από ένα λεπτό ξύλινο στήριγμα. Το ”Labyrinth” (2022) του Γιώργου Πετσικόπουλου πραγματεύεται τις τεχνικές συντήρησης του περιβάλλοντος και του εαυτού. Αναφερόμενη σε μύθους και τους συμβολισμούς του λαβύρινθου από την αρχαιότητα έως σήμερα, η σχηματική αναπαράσταση λειτουργεί σαν μία οπτική μεταφορά για τον έλεγχο του εαυτού ως μία αντίσταση στον αποπροσανατολισμό που δημιουργούν οι εσωτερικές συγκρούσεις.
Μία μη-ανθρωποκεντρική αντίληψη του κόσμου και της θεραπείας διαφαίνεται και στο έργο ”Distorted Memories IV” (2020). Το μαρμάρινο skateboard που φέρει τα σημάδια της χρήσης και της ζωής του μετατρέπεται σε ένα «τραυματικό αντικείμενο», όπως το αποκαλεί ο εικαστικός Αλέξανδρος Ροκαδάκης. Η σανίδα δεν εξυπηρετεί πλέον το σκοπό της αλλά αποκτά νέα ζωή, καθώς ενσωματώνεται στη ξύλινη ράμπα, αντηχώντας έτσι τις μνήμες από τον τόπο όπου τραυματίστηκε.
Την έκθεση συνοδεύουν δράσεις οι οποίες αποσκοπούν στη δημιουργία συνθηκών αλληλο-φροντίδας, καλλιεργώντας μία κοινότητα ανθρώπων. Performances και εργαστήρια καθιστούν την έκθεση ένα σημείο συνάντησης και αλληλεπίδρασης του κοινού με τους εικαστικούς. Στις 7 Ιανουαρίου, σε μία ξεχωριστή αίθουσα στο ισόγειο, η Irzzy (Ειρήνη Θεοδόση) εισήλθε στο πήλινο κουκούλι της και με τη συνοδεία μιας ηχητικής θεραπείας με τη βοήθεια μπολ Ιμαλαϊων σε ερμηνεία της Ελένης Στεφάνου, προσκάλεσε τους θεατές να παρακολουθήσουν και να βιώσουν μαζί της τη δική της εκδοχή αρχέγονων θεραπευτικών τελετών (”TerreApie”).
Την Κυριακή 15 και το Σάββατο 21 Ιανουαρίου στις 12-3 μμ. ακολουθεί εργαστήριο με οδηγό την εικαστικό Ειρήνη Βλαβιανού και τίτλο ”Wintering Songs”. Η ίδια εξερευνά την έννοια και την πρακτική του νανουρίσματος ως «μηχανισμό αντίστασης» και θεραπείας. Οι συμμετέχοντες καλούνται να επεξεργαστούν τις διαστάσεις της έννοιας και να δημιουργήσουν νέα νανουρίσματα που θα εκφράζουν τις αγωνίες, τις ανάγκες και τους προβληματισμούς τους, και τα οποία θα λειτουργήσουν σαν μία μέθοδος εκτόνωσης καθώς και ατομικής και συλλογικής φροντίδας και θεραπείας.
Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Αλέξανδρος Αλεκίδης, Εμι Αβορα, Κλαύδια Μπαλαμπανίδου, Θοδωρής Μπαργιώτας, Λίλα Μπουτάρη Λαλαούνη, Child of Difficulty, Λευτέρης Δελήμπασης, Αθηνά Γρονby τή , Haotique, Irzzy, Holly Kay Silius, Harsimran Juneja, Μελίνα Mosland, Βασίλης Καμπούρης, Μιχάλης Καραΐσκος , Anders Lindseth, Χαρούλα Νικολαΐδου,Iωάννης Μαρκάκης, Κωνσταντίνος Μουχταρίδης, Χριστίνα Παπαϊωάννου, Γιώργος Πετσικόπουλος, Annie Riga, Aλέξανδρος Ροκαδάκης, Τζένη Σαρίδη, Αλίκη Σιτζόγλου, Miriam Steinmacher, Ειρήνη Βλαβιανού, ‘Όλγα Ειρήνη Ζαφειροπούλου.
