Το Θέατρο Πορεία σε μια μοναδική πρωτοβουλία, που προάγει το νέο ελληνικό θεατρικό έργο, παρουσιάζει τα δύο πρωτότυπα θεατρικά έργα που αναδείχτηκαν από τη Σχολή Πυροδότησης Θεατρικής Γραφής του θεάτρου Πορεία, με την καθοδήγηση του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη και του Θανάση Τριαρίδη. «Νυχιάνγκ» και “Labor” παρουσιάζονται τον Μάιο στη σκηνή του θεάτρου Πορεία και για ένα μόνο μήνα παραστάσεων.
Τη «σκοτεινή» κωμωδία «Νυχιάνγκ» της μόλις εικοσάχρονης σπουδάστριας Ευαγγελίας Γατσωτή, θα σκηνοθετήσει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Πορεία, Δημήτρης Τάρλοου, με τις Αλεξία Καλτσίκη και Θάλεια Σταματέλου στους δύο ρόλους του έργου.
Το δυστοπικό θρίλερ “Labor” της Ανθής Τσιρούκη της σκηνοθετεί η νεαρή Έμιλυ Λουΐζου, Ελληνίδα σκηνοθέτις που ζει στο Λονδίνο, η δουλειά της οποίας προσέλκυσε το έντονο ενδιαφέρον του κοινού και του θεατρικού κόσμου της βρετανικής πρωτεύουσας. Τρεις εξαιρετικοί ηθοποιοί, ο Στέλιος Μάινας, η Ιωάννα Παππά και ο Ορέστης Χαλκιάς, σχηματίζουν τη διανομή.
Το ραντεβού με τον Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη ήταν διαδικτυακό και αυτό ακριβώς το πλαίσιο έδωσε την αφορμή για την πρώτη ερώτηση:
Πώς είναι η εμπειρία των διαδικτυακών μαθημάτων στη Σχολή Πυροδότησης Θεατρικής Γραφής του θεάτρου Πορεία; Ποια τα συν και ποια τα πλην για την ομάδα;
Έχουμε υιοθετήσει το μικτό σύστημα, δηλαδή να κάνουμε και διαδικτυακά μαθήματα και από κοντά. Ένα μεγάλο υπέρ της εξ αποστάσεως διδασκαλίας είναι ότι έχεις επαφή με άτομα απ’ όλη την Ελλάδα που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να συμμετάσχουν. Επιπλέον το διαδικτυακό, ίσως επειδή βρίσκεσαι στον χώρο σου, στο σπίτι σου, δίνει μια ασφάλεια, έστω και μια ψευδή αίσθηση αυτής, δίνει δηλαδή το περιθώριο να αισθανθείς πιο οικεία, τη δυνατότητα να είσαι πιο άνετος ιδίως όταν θέλεις να εκφράσεις κάτι πιο δικό σου. Για κάποιους ανθρώπους αυτή η συνθήκη δρα πιο απελευθερωτικά. Η ομάδα έχει βρει τον τρόπο να λειτουργεί ως ομάδα και εξ αποστάσεως.
Θέλουμε όμως πολύ και τη συνάντηση, τη ζωντανή επαφή και για μένα προσωπικά είναι πιο ξεκούραστη. Το ζωντανό θεωρώ ότι είναι πιο χαλαρωτικό, στο online πρέπει να είσαι συνεχώς σε μια ίδια, συγκεκριμένη θέση μπροστά στην οθόνη μην τυχόν ξεφύγεις από το πλάνο.
Υπάρχει συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων που συμμετέχουν; Είναι περισσότερο νέοι ή μεγαλύτεροι άνθρωποι;
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι βλέπουμε μια μεγάλη ηλικιακή γκάμα. Η Ευαγγελία Γατσωτή που το έργο της «Νυχιάνγκ» ανεβαίνει στις 6 Μαΐου, όταν ήρθε στο σεμινάριο δεν είχε καν κλείσει τα 18, μαζί μας γιόρτασε τα γενέθλιά της αργότερα. Έχουμε όμως και ανθρώπους που είναι πλέον συνταξιούχοι, έχουν ολοκληρώσει δηλαδή τον κύκλο της μέχρι τώρα δουλειάς τους, και έχουν πια χρόνο να ασχοληθούν με κάτι άλλο που θέλουν να κάνουν. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι συνομιλούν μεταξύ τους και τίποτα δεν εμποδίζει τη λειτουργία της ομάδας. Ανάλογα με την ηλικία που βρίσκεται ο καθένας τους μπορεί να έχει κάνει κάποιες δοκιμές στη γραφή σε άλλους τομείς της Τέχνης.
Ξεκινούν όλοι με τους ίδιους στόχους;
Σαφώς και δεν ξεκινούν όλοι με τους ίδιους στόχους όσον αφορά στην ενασχόλησή τους με τη θεατρική γραφή. Το θετικό είναι ότι ποτέ, σε καμία χρονιά, δεν υπάρχει ο ανταγωνισμός με την έννοια του να βγει κάποιος από τον ομάδα λειτουργώντας ατομικά εις βάρος των υπολοίπων προκειμένου να πετύχει κάτι. Πάντα το πνεύμα της ομάδας είναι κυρίαρχο. Είναι ένα συλλογικό υλικό που μας δένει όλους, και τους εισηγητές και τους συμμετέχοντες μαθητές. Επειδή ανταλλάσσουμε πράγματα δικά μας, εσωτερικά και ευαίσθητα δενόμαστε. Είναι άλλου είδους δέσιμο από μια ομάδα που θα κάνει γυμναστήριο ή θα πάει περιπάτους στη φύση. Το γράψιμο, επειδή αγγίζει κάτι πολύ δικό μας, αληθινό, το οποίο το μοιραζόμαστε με τους υπόλοιπους δημιουργεί μέσα στην ομάδα ένα αίσθημα αλληλεγγύης και σύμπνοιας συγκινητικό.
Όταν έρχονται οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να τους συμβεί αυτό;
Όχι πάντα. Πολλοί μάλιστα μπορεί να το φοβούνται γιατί μπαίνουν σε ένα ξένο περιβάλλον με άγνωστα άτομα. Στα πρώτα μάλιστα μαθήματα μέχρι να κερδηθεί η οικειότητα είναι για όλους μας δύσκολο. Αλλά κι αυτή η πρώτη περίοδος της ανίχνευσης είναι πολύ σημαντική και ουσιαστική και θυμίζει τα πρώτα χρόνια ενός παιδιού που προσπαθεί να καταλάβει τον κόσμο και ποια είναι η θέση του μέσα σ’ αυτόν και το πώς επιβιώνει. Το ίδιο συμβαίνει, σε άλλη κλίμακα, στη ζωή μιας ομάδας.
Ένα θεατρικό κείμενο είναι θέατρο ακόμη και πριν γίνει παράσταση;
Ε ναι, νομίζω πως είναι. Είναι ένα θεατρικό κείμενο, που περιμένει, ένα κείμενο γραμμένο για να γίνει παράσταση ακόμη κι αν δεν ξέρουμε πότε θα γίνει αυτό: όσο ζει ο συγγραφέας ή έναν αιώνα μετά; Είναι λοιπόν μια εν δυνάμει παράσταση που περιμένει τον κατάλληλο εραστή που θα αγαπήσει το κείμενο και θα το πραγματώσει σε παράσταση.
Ποια είναι τα δύο έργα που θα δούμε στο Φεστιβάλ νέου ελληνικού θεατρικού έργου «Νέο Αίμα»;
Το «Νυχιάνγκ» και το “Labor”, που είναι δύο έργα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους. Από σύμπτωση το ένα έργο είναι γραμμένο υπό την καθοδήγηση του Θανάση Τριαρίδη και το άλλο υπό τη δική μου καθοδήγηση. Είναι δημιουργήματα δύο εξαιρετικά ταλαντούχων κοριτσιών, της Ευαγγελίας Γατσωτή και της Ανθής Τσιρούκη αντιστοίχως. Έχουν και οι δύο μια έμφυτη ικανότητα στη γραφή, στη φαντασία και στον λόγο κι αυτό το λέω γιατί έχουν ένα πολύ ισχυρό ένστικτο που τις οδηγεί. Αυτό που συνδέει τα δύο έργα είναι πως πρόκειται για σύγχρονα έργα που μιλούν για τον άνθρωπο του σήμερα.
Επειδή ανέφερες τη λέξη ένστικτο, αναρωτιέμαι τι κάνει έναν άνθρωπο να έχει αυτό το ένστικτο;
Αυτό που ρωτάς είναι ακριβώς το μυστήριο του ταλέντου, το μυστήριο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, αυτό που σε κάνει να αναρωτιέσαι «πώς το έφτιαξε αυτό;» ή «πώς το συνέλαβε;». Προσωπικά χαίρομαι που αυτό το κομμάτι παραμένει σκοτεινό, μυστηριώδες, αξεδιάλυτο. Δεν προσπαθώ ούτε να το προσεγγίσω, ούτε να το αναλύσω, ούτε να το καταλάβω. Το αναγνωρίζω όμως όταν το βλέπω. Είναι μεγάλη χαρά να το συναντάς και στους άλλους και σε εσένα όταν σου συμβαίνει. Προέρχεται σίγουρα από το υποσυνείδητό μας με κάποιον τρόπο. Δεν ξέρω αν έχει να κάνει με πράγματα που ποτέ δεν θα καταλάβουμε ακριβώς, με κάτι που είχαμε ακούσει ή δει ακόμη και σε ηλικίες που ούτε πια θυμόμαστε ούτε μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για το πώς απορροφήσαμε κάτι. Όλα αυτά λειτουργούν με έναν υπόγειο τρόπο, για τον οποίο χαίρομαι που είναι έτσι γιατί αν ήταν πολύ ξεκάθαρο τότε θα κατέρρεε το μυστήριο της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Πιστεύω ότι κάθε έργο Τέχνης που είναι μεγάλο εμπεριέχει το αίνιγμα και το μυστήριο του «πώς δημιουργήθηκε».
Ένας ξεκάθαρος ορισμός άλλωστε θα το οριοθετούσε και συνεπώς θα το περιόριζε. Αυτό που διαφεύγει είναι κάτι μεγαλύτερο από αυτό που μπορούμε να συλλάβουμε αλλά το έχουμε μέσα μας;
Ναι. Καμία μέθοδος δεν μπορεί να σου δώσει το ένστικτο. Η μέθοδος, η σπουδή και το μάθημα μπορεί να σε βοηθήσει, αν το έχεις, να δεις με ποιον τρόπο θα το χειριστείς και πώς θα το ακούς καλύτερα για να σε οδηγεί με ασφάλεια. Αν δεν έχεις το ένστικτο, θα δεις με ποιον τρόπο, επίκτητο πια, μπορείς να δημιουργήσεις. Πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι είναι εν δυνάμει ικανοί να παράγουν ένα έργο Τέχνης. Ακόμη κι αν δεν έχεις αυτή την εσωτερική φωνή που σου μιλάει μπορείς με τη μέθοδο να μάθεις πώς με εξωτερικά ερεθίσματα μπορείς να φτιάξεις τον κόσμο του έργου σου. Θεωρώ ότι και στις δύο περιπτώσεις έχει νόημα να μπεις σε μια διαδικασία σπουδής.
Την Πρωτομαγιά είχατε τη Λέσχη Ανάγνωσης στο ΚΠΙΣΝ για το βιβλίο σου «Φυσικές Ιστορίες». Υπάρχουν κοινά στοιχεία στις δύο διαδικασίες η ομάδα και το κείμενο, αλλά ποιες είναι οι διαφορές;
Σωστά, μόνο που στην ομάδα ανάγνωσης οι συμμετέχοντες είναι πιο «ασφαλείς» γιατί δεν έχουν να μοιραστούν κάτι δικό τους. Είναι πιο απλό να μιλάς για τη δουλειά του άλλου. Ακόμη και να πέσεις έξω δεν χάλασε ο κόσμος. Στην ομάδα γραφής οι συμμετέχοντες καλούνται με το «αίμα τους» να παραδώσουν 2-3 σελίδες δικού τους κειμένου. Όσον αφορά σ’ εμένα στην περίπτωση της ομάδας γραφής έχω την ευθύνη της καθοδήγησης, ενώ στην ομάδα ανάγνωσης είμαι ο δέκτης των διαφορετικών εντυπώσεων των αναγνωστών που ο καθένας εξέλαβε κάτι διαφορετικό. Εκεί νιώθω πιο ξεκούραστος, όμως και οι δύο συνθήκες είναι πολύ ενδιαφέρουσες.
Γιατί όμως τελικά σχηματίζουμε ομάδες για να μιλήσουμε για ένα βιβλίο;
Ως συγγραφέας παλεύεις με τον εαυτό σου και το κείμενο, ως αναγνώστης δέχεσαι από ένα άλλο, άγνωστο μυαλό έναν βομβαρδισμό μέσα από τις σελίδες και φτιάχνεις ένα δικό σου σύμπαν απ’ αυτό που εισπράττεις. Η γραφή αλλά και η ανάγνωση είναι μια μοναχική διαδικασία. Αφού όμως έχουμε γράψει ή έχουμε διαβάσει το βιβλίο θέλουμε να μοιραζόμαστε την εντύπωσή μας με τους άλλους, θέλουμε να βλέπουμε αν μας συγκίνησαν τα ίδια πράγματα, θέλουμε να συζητήσουμε μαζί με τους υπόλοιπους αναγνώστες για να κάνουμε και μια δική μας ψυχανάλυση. Νομίζω ότι είναι ένας τρόπος να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας.
Σύντομα θα κυκλοφορήσει το νέο σου βιβλίο από τις εκδόσεις «Το Ροδακιό»;
Ναι, δεν έχει βγει ακόμη. Πρόκειται για μια νουβέλα με τίτλο «Το όνομά σου», ευελπιστούμε ότι θα βγει στις αρχές του καλοκαιριού. Μετά από καιρό ξαναβγήκα στην πεζογραφία, γιατί τα τελευταία χρόνια με απασχολούσε μόνο η θεατρική γραφή. Χάρηκα πολύ που θυμήθηκα ξανά την πεζογραφική μου πλευρά. Νομίζω ότι το συγκεκριμένο βιβλίο είναι αρκετά διαφορετικό από ό,τι έχω γράψει μέχρι τώρα. Αυτό δεν έγινε ηθελημένα. Και οι συγγραφείς περνάμε φάσεις: μεγαλώνουμε, έχουν συμβεί πράγματα στη ζωή μας, έχουμε καταλάβει πράγματα, έχουμε αλλάξει απόψεις, αισθητική. Είναι μοιραίο και τα δημιουργήματά μας να είναι διαφορετικά και να καθρεφτίζουν μια συγκεκριμένη περίοδο της ζωής μας. Όταν βγάζεις συχνά βιβλίο δεν είναι πολύ ορατή αυτή η διαφορά αλλά για μένα που έκανα εννιά χρόνια να γράψω ξανά πεζογραφία κατάλαβα και ο ίδιος ότι πια άλλα πράγματα με ενδιαφέρουν, άλλο είναι το γούστο μου ακόμη και για το χτίσιμο μιας φράσης ή τη ροή μιας ιστορίας. Τελικά, ήταν και για μένα μια έκπληξη βλέποντας τον εαυτό μου απ’ έξω να είναι διαφορετικός από αυτό που θυμόμουν.
Αυτό είναι αναζωογονητικό;
Πολύ. Μακάρι να είχαμε κι άλλες δεκαετίες στη ζωή μας και να μπορούσαμε να πούμε ότι σε δέκα χρόνια θα μπω ξανά σε αυτή τη διαδικασία. Δεν έχουμε όμως τόσες δεκαετίες για να τις ξοδεύουμε έτσι.
Τελικά, όμως το βιβλίο «γράφεται» ακόμη και στην ενδιάμεση περίοδο της παύσης;
Είναι ο χρόνος που μας πλάθει, αυτή η μυστική διαδικασία που δεν είναι ορατή αλλά που τελικά βλέπουμε το αποτέλεσμά της. Δεν θα έπρεπε να ξαφνιαζόμαστε αλλά έτσι λειτουργούμε. Καταλήγουμε λοιπόν ξανά στο ένστικτο και στο μυστήριο της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
