Εσύ, μέχρι πού θα έφτανες για να προστατεύσεις την οικογένειά σου;
Σε μια υποβαθμισμένη και με υψηλό δείκτη εγκληματικότητας γειτονιά του Λονδίνου, η Έλεν και ο Ντάννυ ετοιμάζονται να δειπνήσουν στο διαμέρισμά τους γιορτάζοντας την είδηση ότι η Έλεν είναι έγκυος για δεύτερη φορά. Η απροσδόκητη εμφάνιση του αδελφού της Έλεν, Λίαμ, με ρούχα βουτηγμένα στο αίμα, θα ανατρέψει τις, όποιες, προσδοκίες για μια ειρηνική βραδιά. Την αρχική ανησυχία για την σωματική ακεραιότητα του Λίαμ θα διαδεχτούν η αγωνία να προστατευτεί η οικογένεια με κάθε κόστος και στη συνέχεια ο αποτροπιασμός, αφού ένα περιστατικό ακραίας, κατά τα φαινόμενα, ρατσιστικής βίας το οποίο έλαβε χώρα λίγα μέτρα μακρύτερα από το διαμέρισμα, θα εντείνει το αίσθημα της ανασφάλειας και θα ξυπνήσει μια σειρά συγκρούσεων στους κόλπους μιας κατά τα άλλα φιλήσυχης οικογένειας.
Με το πέρας της βραδιάς κανένα πρόσωπο δεν θα είναι «ο εαυτός που μπορούσε να αναγνωρίσει», καμία σχέση δεν θα έχει μείνει αδιατάρακτη. Ματαιώσεις, απωθημένα και μυστικά χρόνων θα έρθουν στην επιφάνεια, πράξεις ανομολόγητες αλλά και αποφασιστικές αρνήσεις θα έχουν τραγικές επιπτώσεις στις ζωές όλων. Επιβεβαιώνοντας, με αυτό τον τρόπο, την πολυδιάστατη φύση της βίας, η οποία -περισσότερο από ποτέ στη σύγχρονη, πολιτισμένη κοινωνία μας- δεν είναι μόνο σωματική, αλλά μπορεί να κρύβεται πίσω από λέξεις και καλές προθέσεις τόσο στην ιδιωτική, όσο στη δημόσια σφαίρα.
Ο συγγραφέας Dennis Kelly ασκεί κοινωνική κριτική, δομώντας ολοκληρωμένους χαρακτήρες, οι σχέσεις και οι πράξεις των οποίων θέτουν στο μικροσκόπιο έννοιες και ιδέες που απασχολούν κάθε ενεργό πολίτη του σήμερα. Και που αμφισβητούνται, επεναξετάζονται ή αναθεωρούνται στο δημόσιο διάλογο μιας εποχής που «τρέχει», μεταβάλλεται, αναιρεί και (αυτό)αναιρείται: Συνείδηση, ηθική, ιδεολογία, αγάπη, ασφάλεια, προστασία, οικογενειακοί δεσμοί και κοινωνική ευθύνη είναι μόνο κάποιες από τις έννοιες που συνθέτουν το πολυδιάστατο δραματουργικό πλέγμα ενός από τα σύγχρονα αριστουργήματα της ευρωπαϊκής δραματουργίας.
Ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος μοιράζεται το Ημερολόγιο προβών για τα «Ορφανά» του Dennis Kelly που παρουσιάζονται από τις 16 Μαρτίου στο Μικρό Γκλόρια:
Φθινόπωρο του ’19
Φθινόπωρο του ’19 και με την Ελένη Στεργίου ψάχνουμε, διαβάζουμε, φαντασιωνόμαστε το επόμενο καλλιτεχνικό εγχείρημα. Ένας παλιός γνώριμος, ο Ντένις Κέλι με τα «Ορφανά» του γλιστράνε από το ράφι της βιβλιοθήκης στα χέρια μας. Η φήμη του έργου και των πολύ σημαντικών ανεβασμάτων του (Β. Θεοδωρόπουλος, Θέατρο Νέου Κόσμου, 2010 & Τ. Τζαμαργιάς, ΚΘΒΕ, 2018) προηγείται της αξίας του. Επικοινωνώ με τον Τάκη, έχω την αίσθηση ότι θα κατεβάσει την παράστασή του και στην Αθήνα, μου επιβεβαιώνει ότι υπάρχουν σκέψεις και συζητήσεις, καταπνίγω μέσα μου την επιθυμία και μεταθέτω το σχέδιο για αργότερα. Η προσωρινή αποφυγή του Ντένις Κέλι θα φέρει το δεύτερο θεατρικό μου έργο, την «Χορευτική Πανούκλα», αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία…
Άνοιξη του ’22
Πανδημία, κακοδιαχείριση, υποκρισία, ανελευθερία, έλλειψη εμπιστοσύνης, επαναπροσδιορισμός κοινωνικών σχέσεων. Την άνοιξη του ’22, φαίνεται ότι οι συνθήκες είναι τέτοιες που μας σπρώχνουν να βρεθούμε με ένα έργο που δεν σταματούσε να τρυπάει την σκέψη μου όλο αυτό το διάστημα. Έχω στα χέρια μου μια εξαιρετική μετάφραση της Κοραλίας Σωτηριάδου, όμως έχω την ανάγκη να φτιάξω από την αρχή τον κόσμο του έργου, τον κόσμο μου. Θα στηριχτώ στον λόγο, στη μουσική του, στη ρυθμολογία του από μια νέα βάση. Αυτή που θα βάλει τα θεμέλια για μια παράσταση υπερ-νατουραλιστικών αποχρώσεων.
Φθινόπωρο του ’22
Φθινόπωρο του ’22. Αρχίζω να μεταφράζω από το πρωτότυπο, αισθάνομαι τους χαρακτήρες να θέλουν να μιλήσουν απλά, καθημερινά, μια γλώσσα αναγνωρίσιμη, χειροπιαστή, «πρόχειρη» και ελλειπτική, τη γλώσσα της κρυμμένης βίας ή και του πεζοδρομίου ακόμα. Τρομάζω. Σκέφτομαι πώς θα εκπληρωθεί η αρχική σύλληψη με αυτή την ωμή και άκρως ρεαλιστική γλώσσα; Η κυριολεξία και η ταυτοσημία με πιέζουν να απαρνηθώ ένα από τα δυο: ή την μετάφραση ή την… παράσταση.
Ιανουάριος του ’23
Ιανουάριος του ’23. Μπαίνω στις πρόβες με μόνη αποσκευή τη νέα μετάφραση. Διατηρώ την πίστη πως αν δεν ξεκολλήσουν οι λέξεις από το χαρτί, αν δεν τις ενορχηστρώσει η φωνή και το σώμα του ηθοποιού, αν δεν ακούσουμε τη μουσική τους κι αν η μουσική τους δεν απελευθερώσει την αναπνοή κι αν η αναπνοή δεν γίνει καύσιμο κίνησης στον χώρο, κάθε πρόθεση και κάθε σύλληψη θα παραμείνει στη χώρα του απροσδιόριστου. Η αισθητική προκύπτει από την πράξη και την σύνθεση.
Φεβρουάριος του ’23
Μέσα Φεβρουαρίου. Είναι η πρώτη φορά που «ξοδεύω» τόσο πολύ χρόνο σε πρόβες τραπεζιού. Είναι κάτι το πρωτόγνωρο για τον τρόπο με τον οποίο δουλεύω, αλλά και ερεθιστικό. Συνειδητοποιώ πως οι επιλογές μου, μου έχουν επιβάλλει νέες ανάγκες, νέες ιδέες, νέες μεθόδους, νέες προσεγγίσεις. Η δραματουργική ανάλυση εναλλάσσεται με την δουλειά πάνω στο κείμενο με τους ηθοποιούς, την Ελένη Στεργίου και τον Χρήστο Παπαδόπουλο. Η σύμπλευση είναι αποκαλυπτική και διασκεδαστική. Δοκιμάζουμε γνωστά εργαλεία, ανακαλύπτουμε μαζί καινούρια. Τους ακούω και τους θαυμάζω. Έχουν φτάσει να χειρίζονται την «γλώσσα που τρομάζει» με μια εύθραυστη αποστασιοποίηση. Δεν καταφεύγουν σε συναισθηματισμούς, ενώ την ίδια στιγμή μπορούν και μεταδίδουν κύματα συγκίνησης για ευαίσθητα αυτιά. Παίζουν πια με τις προθέσεις του συγγραφέα, γίνονται τα μεγάφωνα της αδίστακτης κοινωνικής κριτικής του, κλείνουν το μάτι στο κοινό.
Τέλη Φεβρουαρίου. Είμαστε βέβαιοι πλέον ότι το έργο δεν σηκώνει ρεαλισμό. Ο Ίλυα Αλγκάερ, πολύτιμος βοηθός σκηνοθέτη, είναι εκεί για να θυμίζει και να προεκτείνει τα ευρήματα της δραματουργικής ανάλυσης, να μας χαρίζει ενέσεις ποίησης και υπερρεαλισμού. Αποφασίζουμε να βασιστούμε στη γεωμετρία και τη λιτότητα όσον αφορά στις χειρονομίες-εκφράσεις και στην κίνηση των σωμάτων στο χώρο. Οι σχέσεις διαγράφονται μέσω έλξεων-απωθήσεων ή τριγωνικών-κυκλικών-διαγώνιων σχηματισμών. Ο Διαμαντής Αδαμαντίδης (γνωστός και ως Inner D), είναι παρών καθημερινά. Εκτός από μουσικός είναι και ηθοποιός, γνωρίζει τα γρανάζια της πρόβας, συνθέτει με τη διεισδυτικότητα ενός δραματουργού. Τα «για να συνεννοούμαστε» soundscapes που φέρνει ανοίγουν χώρο στο μη-ρεαλιστικό να ανθίσει. Νότες μεταφυσικές, νότες υπερνατουραλιστικές, νότες συμβολιστικές «ακούγονται» να βγαίνουν από τις προτάσεις-μακέτες της Αρετής Μουστάκα και τις σχεδιαστικές ιδέες φωτισμού της Στέλλας Κάλτσου.
Μάρτιος
Αρχές Μαρτίου. Νιώθουμε πως μάλλον κατακτήσαμε όσα προσδοκούσαμε: ο καθημερινός λόγος πήρε μια διάσταση παρα-λόγου μέσα σε ένα πλαίσιο αντιρεαλιστικό. Επενδύσαμε στην σύνθεση των αντιθέτων για να αποκαλύψουμε σκηνικά όσα το έργο επιμελώς κρύβει στα σπλάχνα του. Η μικροσκοπική σκηνή του Μικρού Γκλόρια έχει μεταμορφωθεί σε έναν μη-χώρο, σε μια άχρονη μονολιθική κάψουλα με λαμπερό περιτύλιγμα και σκοτεινό περιεχόμενο. Θα θέλαμε κάποιο αντιστάθμισμα στη χειμαρρώδη παρουσία της βίας; Ναι, θα θέλαμε. Με τη βοήθεια της Έφης Πανουργιά εκπληρώσαμε μια απαίτηση του κειμένου και μια βαθιά μας ανάγκη. Ο μικρός Κωνσταντίνος Σπανός ήρθε σαν από μηχανής θεός να αναλάβει τον ρόλο του 5χρονου Σέιν. Η απροσδόκητη εμφάνισή του, στο πλέον κομβικό σημείο της πλοκής, πλουτίζει τη δραματουργία, την εικόνα της παράστασης και -ευχόμαστε- τις καρδιές των θεατών μας.
Αγαπητό κοινό, σάς παραδίδουμε τους καρπούς των καλλιτεχνικών, δημιουργικών και κοινωνικοπολιτικών μας ανησυχιών, και σάς περιμένουμε να επαναπροσδιορίσουμε παρέα την έννοια «οικεία κακά», πάντα με την απαραίτητη δόση συγκίνησης, χιούμορ και σασπένς!
