Κείμενο: Μύριαμ Παρασκευοπούλου
Συνάντησα τον Μc Yinka ένα υπέροχο πρωινό Σαββάτου. Ένας υπέροχος, φωτεινός άνθρωπος με μια πηγαία θετικότητα. Αφορμή γι’ αυτή τη συνέντευξη στάθηκε η συμμετοχή του στη μετάφραση του ποιήματος της Αmanda Gorman «Ο λόφος που ανεβαίνουμε», το οποίο απαγγέλθηκε από την ίδια στην τελετή ορκωμοσίας του Αμερικανού προέδρου Joe Biden. Κάναμε μια όμορφη κουβέντα και ενώ ήξερα πως ασχολείται με αρκετά πράγματα, μετά από αυτή τη συνέντευξη κατάλαβα πως η προσήλωση, η σκληρή δουλειά αλλά και η διάθεση για συνεχόμενη εσωτερική αλλαγή και αυτοβελτίωση, τον έχουν φέρει μέχρι εδώ σήμερα.
Εξεπλάγην ευχάριστα όταν είδα το όνομα σου ανάμεσα στους μεταφραστές του ποιήματος της Αmanda Gorman «Ο Λόφος που ανεβαίνουμε», γιατί έγινες κομμάτι σε κάτι τόσο ιδιαίτερο. Τι σε έκανε να γίνεις συνοδοιπόρος της σε αυτό; Και πώς ήταν συνεργασία σου με τη Μυρσίνη Γκανά;
Η αρχική προσέγγιση έγινε από τους ανθρώπους των εκδόσεων Ψυχογιός και για να είμαι ειλικρινής στην αρχή δεν καταλάβαινα πώς μπορώ εγώ να βοηθήσω σε όλο αυτό, μιας και δεν είχα ασχοληθεί ξανά με τη μετάφραση. Έπειτα η ίδια η Amanda Gorman ζήτησε οι άνθρωποι που θα καταπιαστούν με το ποίημα της να έχουν ένα κοινό πολιτισμικό και βιωματικό υπόβαθρο. Ξεκινήσαμε σιγά-σιγά να αποκωδικοποιούμε το ποίημα με τη Μυρσίνη, γιατί θέλαμε να βγάλουμε το ακριβές συναίσθημα ενός ποιήματος που απαγγέλθηκε σε ένα τόσο σπουδαίο γεγονός όσο αυτό της ορκωμοσίας του Αμερικανού προέδρου. Το ποίημα κινείται ανάμεσα στην απαγγελία και το “spoken word” κάτι που σημαίνει πως θα έπρεπε να διατηρηθεί και ο ρυθμός που υπάρχει σε αυτό. Η συνεργασία μας ήταν πολύ όμορφη και είχε μια πολύ καλή ροή. Απόδειξη αυτού είναι πως με τη Μυρσίνη, μεταφράσαμε άλλο ένα παιδικό ποίημα της Amanda Gorman και στο μέλλον θα δουλέψουμε και μια ποιητική συλλογή ακόμη!
Η μουσική πώς εισέβαλε στη ζωή σου; Και χρησιμοποιώ το ρήμα «εισβάλλω» γιατί νομίζω η μουσική σε επέλεξε!
Με επέλεξε; Χμ ξέρεις, ήταν μια κοινή έλξη. Ο ένας πήγαινε προς τον άλλον και στο τέλος συναντηθήκαμε. Η αλήθεια είναι πως δεν είχα τόσο αυτήν την τάση στα εφηβικά μου χρόνια, είχα ασχοληθεί περισσότερο με τον αθλητισμό. Μεγάλη επιρροή άσκησε σε μένα ο αδελφός μου, ο οποίος μπήκε πρώτος στην κουλτούρα της hip-hop μουσικής. Έπειτα βρέθηκα με ένα συμμαθητή DJ και άρχισα να το προσπαθώ. Έγραφα πολύ, στην αρχή κυρίως στα αγγλικά, έπειτα στα ελληνικά να πηγαίνω σε jam nights για να κάνω freestyle, να εξασκηθώ και κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα.
Τα live σου είναι ξεκάθαρα εξωστρεφή και αυτό φαίνεται από τον τρόπο που αλληλεπιδράς με το κοινό.
Μπαίνοντας στη μουσική ήθελα πάντα να εξελίσσομαι. Να έχω πάντα ένα κίνητρο που θα με κάνει καλύτερο και θα με πηγαίνει ένα βήμα μπροστά. Η hip-hop κουλτούρα είναι πολυσυλλεκτική και ειδικά το αφρικάνικο στοιχείο της αφήγησης του στίχου, είναι ένα από τα πιο δύσκολα κομμάτια. Αφηγείσαι μια ιστορία που είναι βιωματική, πρέπει λοιπόν να είσαι μέσα στην ουσία του στίχου. Αυτό με οδήγησε στο να αλληλεπιδρώ με το κοινό, να θέλω να περάσω το συναίσθημα των γραπτών μου μέσα από τη διαδικασία του performing.
Μέσα από το performing ανακάλυψες τη θεατρική σου κλίση;
Ναι η σωστή ερμηνεία του στίχου με έβαλε στο μονοπάτι του θεάτρου. Με έμαθε τη θεατρικότητα που μπορεί να έχει κάθε στίχος και πώς μπορεί να αποδοθεί καλύτερα. Mε ενδιαφέρει πολύ όσο μπορώ να γίνομαι καλύτερος σε αυτό που έχω έφεση και σε αυτό που έχω επιλέξει να κάνω στη ζωή μου. Βάσει των δικών μου χρόνων, γιατί είμαι πολύ αναβλητικός ως άνθρωπος. Είδα όμως ότι μέσω της ενασχόλησης μου αυτής μένω ενεργός. Και η αλήθεια είναι πως μόνο όταν συνεχίζεις και εξελίσσεσαι και κάθε φορά να κάνεις και κάτι καλύτερο, πηγαίνεις ένα βήμα παρακάτω.
Τι διαφορετικό σου χαρίζει το θέατρο από τη μουσική;
Σίγουρα το ένα με βοήθησε στο άλλο. Είναι δύο διαφορετικές διαδικασίες. Όχι πάρα πολύ μακρινές η μία από την άλλη, αλλά σίγουρα διαφορετικές. Το θέατρο δεν έχει την ελευθερία του rap performing, χρειάζεται παρά πολύ μεγάλη συγκέντρωση, όπως επίσης χρειάζεται να κατανοήσεις τις συνθήκες που έχεις γύρω σου και τη σύμβαση που έχεις με τον εκάστοτε σκηνοθέτη για τον ρόλο που καλείσαι να ερμηνεύσεις. Όταν όλα αυτά αφομοιώνονται από το μυαλό, τη συνείδηση και το σώμα σου αποκτήσει τη μνήμη της σύμβασης, τότε απελευθερώνεσαι και κάνεις ότι κάνεις και στο rap.
Θέλω να σου πω όμως, πως αυτή η συγκέντρωση που απαιτεί κάθε ρόλος, ειδικά όταν έχεις πολύ μικρό χρονικό διάστημα προετοιμασίας, με βοήθησε στο να αποζητώ την ίδια συγκέντρωση και στα κομμάτια που προετοιμάζω για μια συναυλία και το πώς θα πρέπει να εστιάσω σε κάθε κομμάτι ξεχωριστά για να μπορέσω να επικοινωνήσω με τον κόσμο, χωρίς σκηνικά και κοστούμια.
Μου είπες πριν ότι η μουσική σού άνοιξε τον δρόμο για το θέατρο. Ξέρω ότι ασχολείσαι και με τη διδασκαλία στο κομμάτι της μουσικής και ότι κάτι όμορφο ετοιμάζεις στην Πλατεία Βικτωρίας.
Ναι ασχολούμαι με τη διδασκαλία της φωνητικής και της δημιουργικής γραφής. Όλα ξεκίνησαν μέσω του προγράμματος «Άγονη Γραμμή Γόνιμη», το οποίο είναι μια δράση που γίνεται τα τελευταία 15 χρόνια σε περιοχές της άγονης γραμμής με κάποια καλλιτεχνικά εργαστήρια για μια περίοδο 3-4 μηνών. Οι καλλιτεχνικές δράσεις δεν περιορίζονται σε ένα είδος. Υπάρχουν εργαστήρια χορού, κινηματογράφου είτε δημιουργικής γραφής. Μέσω του hip-hop λοιπόν μου δόθηκε η ευκαιρία να πάω στα παιδιά και να έρθω κι εγώ σε επαφή με τη διαδικασία της διδασκαλίας και να αποκτήσω για λίγο τον ρόλο του εκπαιδευτικού. Στο πώς εγώ μπορώ να μεταφέρω σε παιδιά αυτό που κάνω, αποδομώντας το βήμα-βήμα. Ήταν μια υπέροχη εμπειρία αφενός γιατί όλο αυτό με οδήγησε να σκεφτώ τη διδασκαλία της δημιουργικής γραφής και της φωνητικής.
Ερχόμενοι στο τώρα, στην Πλατεία Βικτωρίας υπάρχει μια ομάδα με δύο εργαστήρια. Το ένα της προφορικής ιστορίας, δηλαδή αφηγήσεις και ιστορίες που ακούει κάποιος σε μια γειτονιά και το άλλο της δημιουργικής γραφής. Θα φτιάξουμε λοιπόν ένα άλμπουμ χρησιμοποιώντας συνεντεύξεις από τους ανθρώπους της γειτονιάς. Μέσω των συνεντεύξεων αυτών θα εμπνευστούμε, θα βγάλουμε θεματικές και θα γράψουμε κομμάτια. Είναι μια πολύ όμορφη διαδικασία, η οποία εν μέσω lockdown με κράτησε ενεργό πνευματικά, προσπαθώντας με τους συνεργάτες να βρούμε λύσεις για να το οργανώσουμε όσο καλύτερα γινόταν μέσω zoom.
Τέλη της δεκαετίας του ’80 και αρχές του ’90. Μεγαλώνεις στα Πατήσια. Πώς ήταν η ζωή εκεί;
Η εφηβεία μου ήταν πολύ όμορφη και ανέμελη. Μεγάλωσα στα Πατήσια, φαντάσου τότε ήμασταν περίπου πέντε οικογένειες αφρικανικής καταγωγής και ήμασταν κάτι το εξωτικό. Είχα ωραία χρόνια και μικροπράγματα που σαν πιτσιρικάδες λέγαμε πάνω στην ένταση της στιγμής δεν θεωρώ ότι με έχουν επηρεάσει. Άλλωστε όλοι μας, κουβαλώντας ο καθένας μας τα δικά του συμπλέγματα, μπορεί να έχουμε φέρει σε δύσκολη θέση ανθρώπους και μεγαλώνοντας να έχουμε καταλάβει πως είχαμε φερθεί με λάθος τρόπο. Υπάρχουν ένα – δυο περιστατικά σε όλα αυτά τα χρόνια τα οποία απομονώνω γιατί προέρχονταν από ένα καθαρά ρατσιστικό background και δεν είναι άξια ούτε αναφοράς, πόσο μάλλον να τα αφήσω να με επηρεάσουν.
Δύσκολες περίοδοι υπήρξαν;
Ναι θα ήθελα η ένταξη στην κοινωνία και της οικογένειας μου αλλά και των υπόλοιπων μεταναστών να είχε γίνει με λίγο πιο εύκολο τρόπο και να μας είχε δοθεί μια σταθερά, πάνω στην οποία θα είχαμε φτιάξει τη ζωή μας λίγο πιο εύκολα. Έφτασα στα 34 για να καταφέρω να πάρω την ελληνική ιθαγένεια και μπορεί να μην ακούγεται δύσκολο αλλά στην καθημερινότητα είναι. Ξεκινώντας από το πιο ουσιαστικό, ότι δυστυχώς είσαι παράνομος στη χώρα που γεννήθηκες και ζεις, μέχρι το φαινομενικά πιο μικρό ότι ούτε μπάσκετ σε σύλλογο δεν μπορούσα να παίξω γιατί δεν μπορούσα να έχω δελτίο. Και λέω φαινομενικά γιατί μέσω της κοινωνικοποίησης και της παιδείας μπορείς να εντάξεις με ένα σωστό υπόβαθρο ένα παιδί στη δική σου κοινωνία. Όταν του στερείς ακόμα και αυτό, τότε τα πράγματα γίνονται πολύ δύσκολα.
Αν συναντούσες ένα παιδί που σου θυμίζει τον εαυτό σου μικρό. Λίγο ντροπαλός, λίγο αναβλητικός κι εσωστρεφής όπως μου είπες. Τι θα τον συμβούλευες ή καλύτερα πώς θα τον εμψύχωνες;
Μάλλον δεν θα του έλεγα κάτι γιατί θα σεβόμουν πως πρέπει να περάσει από τη συγκεκριμένη φάση και να το ξεπεράσει. Ίσως του έλεγα ότι η «Χ» επιλογή θα τον οδηγήσει σε αυτό το αποτέλεσμα και έπειτα θα έψαχνα να βρω σε τι είναι καλός, σε τι έχει έφεση για να τον βοηθήσω να μπει στον δρόμο που ταιριάζει στον ίδιο πιο γρήγορα.
Η αγάπη για την τέχνη καλλιεργείται; Ή είναι κάτι έμφυτο θεωρείς;
Η τέχνη είναι μια έρευνα πρώτα προσωπική. Πρέπει να αφήσεις πίσω σου παθογένειες και κόμπλεξ που μπορεί να κουβαλάς από την οικογένειά σου ή από δικές σου ανασφάλειες. Σίγουρα πρέπει να υπάρχει μια τάση. Έπειτα η επιμονή, η προσήλωση σε αυτό που κάνεις και η σκληρή δουλειά είναι αυτό που θα σε πάει στο επόμενο επίπεδο. Μπορεί να ακούγονται κλισέ όλα αυτά που λέω, αλλά είναι η πραγματικότητα. Μόνο δημιουργώντας συνεχώς και αφουγκράζοντας την κοινωνία και το περιβάλλον, τη συνθήκη που σου δίνεται για να δημιουργήσεις, καλλιεργείς και κάνεις καλύτερο ό,τι υπάρχει μέσα σου και μετά το επικοινωνείς με τον κόσμο. Έτσι μειώνεις τα επίπεδα ανασφάλειας και αποκτάς την απαιτούμενη αυτοπεποίθηση που χρειάζεται για να προχωρήσεις.
Οφείλει ο καλλιτέχνης να «εμπλέκεται» κοινωνικοπολιτικά; Και ποιες είναι οι δικές σου κόκκινες γραμμές;
Αρχικά ο καλλιτέχνης πρέπει να παράγει. Έπειτα να είναι αληθινός με τον εαυτό του για το περιεχόμενο που παράγει. Ουσιαστικά να φωτογραφίζει το “state of mind” που έχει την περίοδο που δημιουργεί την τέχνη του και επιλέγει να την κοινωνήσει με τον κόσμο. Η παραγωγή της τέχνης είναι μια έμφυτη ανάγκη όπως αυτή του να φάμε, να αναπνεύσουμε και να ερωτευτούμε. Οφείλουμε να είμαστε αληθινοί σε αυτό.
Κόκκινες γραμμές; Ξέρεις ο κόσμος εξελίσσεται κι εσύ τι κάνεις; Μένεις κολλημένος στα δικά σου πιστεύω; Τα ανθρώπινα δικαιώματα όλο αυτό το άνοιγμα που έχει γίνει προς την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, το political correctness είναι πολύ σημαντικά βήματα για τη σύγχρονη παγκόσμια κοινωνία του 2021. Δεν μου αρέσει το τσουβάλιασμα των ανθρώπων. Ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και βιώνει διαφορετικά τα ερεθίσματα που του δίνονται. Ακόμα και μέσα σε μια ομάδα με κοινά χαρακτηριστικά πάλι διαφορετικοί είμαστε. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο τι θα πούμε και στην τελική τι αντίκτυπο θα έχει αυτό στον άλλον.
Ο covid μας έκανε να καταλάβουμε πόσο σημαντική τελικά είναι η τέχνη και οι άνθρωποί της; Στην Ελλάδα του 2021 η κοινωνία συμβαδίζει με την εξέλιξη των τεχνών;
Αν δεν είχε προκύψει όλο αυτό, θα ζούσαμε ακόμα στον απόηχο του «έλα μωρέ μουσικοί είναι παίζουν»! Αλλά το πιο σημαντικό σε όλο αυτό είναι πως κι εμείς οι ίδιοι οι καλλιτέχνες συνειδητοποιήσαμε πως από αυτό ζούμε και φυσικά έχουμε δικαιώματα. Ευτυχώς κινητοποιηθήκαμε, οργανωθήκαμε και θα πρέπει να συνεχίσουμε σε αυτό το κλίμα και να δημιουργούμε συλλογικότητες έτσι ώστε τα επόμενα χρόνια να καταφέρουμε ακόμα περισσότερα πράγματα.
Όπως είπα και πριν, έχει μεγάλη σημασία ο αντίκτυπος μιας πράξης και ειδικά όταν απευθύνεσαι σε μια ομάδα ανθρώπων. Δεν θεωρώ ότι η τέχνη στην Ελλάδα εξελίσσεται μαζί με την κοινωνία, όταν εν έτει 2021 ο Οθέλλος του Σαίξπηρ, ανεβαίνει με πρωταγωνιστή λευκό που έχει υιοθετήσει την πρακτική του “blackface”. Μια πρακτική που ξεκίνησε από την Αμερική για να χλευάσει τους μαύρους ανθρώπους, μια ξεκάθαρα ρατσιστική και οπισθοδρομική πρακτική. Στην Αγγλία ο ρόλος παίζεται από μαύρο ηθοποιό! Από το 2015 και μετά στη Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης τα castings για τον ρόλο του Οθέλλο, δεν περιορίζονται πλέον στη φυλετική καταγωγή, αλλά είναι ανοιχτά για όλους τους τραγουδιστές καταργώντας έτσι την τεχνική του “blackface” makeup. Βρες λοιπόν μια νέα συνθήκη, σύγχρονη με την εποχή και ας ρισκάρεις την εμπορική επιτυχία.
Πολυπράγμων ως άνθρωπος. Ποια είναι τα πράγματα που σε ξεκουράζουν μέσα στη μέρα σου; Περιέγραψέ μου ένα ιδανικό 24ωρο για σένα.
Μου αρέσει να ξυπνάω νωρίς. Να ξυπνήσω στις 6, να κάνω γυμναστική μία ωρίτσα, να παίζω 2-3 ώρες μπάσο ή να γράψω ένα ολόκληρο κομμάτι, φαγητό καλό, ένα καλό live, μια καλή ταινία. Απλά πράγματα.
Μελλοντικά σχέδια τι ετοιμάζεις για τη νέα σεζόν; O Αύγουστος ξεκίνησε με μια πολύ δυνατή κυκλοφορία «Από βυθό σε βυθό» δυνατός στίχος, δυνατός ήχος, όπως και το εξαιρετικό clip!
Ναι ήταν μια πολύ όμορφη δουλειά και η Γιώτα η Σιάπκα που έκανε το clip έκανε κάτι πάνω από τις προσδοκίες μου. Έκανε μια δουλειά που θα ήθελα να είχε κάνει χωρίς να την έχω καν σκεφτεί. Ετοιμάζω λοιπόν έναν δίσκο που θα κυκλοφορήσει στις αρχές του επόμενου χρόνου. Ωστόσο μέχρι τότε θα κυκλοφορούν νέα singles…
