Η ταινία «Μάτια ερμητικά κλειστά», το κύκνειο άσμα του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, βασίστηκε στη δημοσιευμένη το 1926 νουβέλα του Άρθουρ Σνίτσλερ “Traumnovelle” που εξερευνά μέσω της ψυχαναλυτικής οδού την ανθρώπινη σεξουαλικότητα. Παρότι ο σκηνοθέτης είχε αποκτήσει τα δικαιώματα για να τη μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη ήδη από τη δεκαετία του 1960 έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια για να θέσει σ’ εφαρμογή το εγχείρημά του.
Οι πρωταγωνιστικοί ρόλοι δόθηκαν στον Τομ Κρουζ και τη Νικόλ Κίντμαν, το πιο διάσημο και λαμπερό ζευγάρι του Χόλιγουντ εκείνη την εποχή, και τα γυρίσματα που πραγματοποιήθηκαν κάτω υπό άκρα μυστικότητα διήρκεσαν 400 ημέρες. Η πλοκή μεταφέρθηκε από τη Βιέννη του 1900, όπου την τοποθέτησε o Αυστριακός συγγραφέας και φίλος του Σίγκμουντ Φρόυντ, στη χριστουγεννιάτικα στολισμένη Νέα Υόρκη των τελών του 20ού αιώνα.
O Μπιλ Χάρφορντ, γιατρός, και η σύζυγός του, Άλις, πρώην διευθύντρια γκαλερί, πολιορκούνται ερωτικά στο χριστουγεννιάτικο πάρτι του φίλου τους, Βίκτορ Ζίγκλερ. Κανείς από τους δύο όμως δεν ενδίδει. Το επόμενο βράδυ εκείνη εξομολογείται στον Μπιλ ότι το περασμένο καλοκαίρι είχε μία ερωτική φαντασίωση μ’ έναν αξιωματικό πυροδοτώντας με αυτό τον τρόπο τη ζήλια του. Και έτσι ξεκινά η δική του Οδύσσεια. Ένα βασανιστικό και αλλόκοτο ταξίδι. Κατά τη διάρκεια δύο νυχτερινών περιπλανήσεων έρχεται αντιμέτωπος με σαρκικές προκλήσεις και βιώνει μία σειρά από παράδοξες ερωτικές περιπέτειες με αποκορύφωμα την παρουσία του στα σεξουαλικά όργια μίας μυστικής αδελφότητας.
Ο Κιούμπρικ ανατέμνει στο ερωτικό αυτό θρίλερ τις ανθρώπινες σχέσεις χτίζοντας ένα σύμπαν που κινείται μεταξύ φαντασίωσης, πραγματικότητας και ονείρου. Ο γάμος του Μπιλ και της Άλις μοιάζει απόλυτα ευτυχισμένος. Στην πραγματικότητα όμως φθορά και κόπωση τον ταλαιπωρούν. Η εικόνα του φαινομενικά τέλειου ζευγαριού αποδομείται μετά από μία συνοδευόμενη από χρήση μαριχουάνας συζήτησή τους γύρω από τη συντροφική πίστη.
Σε ερώτηση της Άλις γιατί ποτέ δεν τη ζήλεψε, ο Μπιλ της απαντά «Ίσως επειδή είσαι η γυναίκα μου. Ίσως επειδή είσαι η μητέρα του παιδιού μου και ξέρω ότι δεν θα μ’ απατούσες ποτέ». Τα λόγια του προκαλούν το γέλιο της και την ωθούν να του εκμυστηρευτεί τη φαντασίωσή της. Μπροστά σε μία επώδυνη αλήθεια και στον φόβο της απιστίας η απατηλή αίσθηση της σιγουριάς και της κυριαρχίας γκρεμίζεται.
Στον επίλογο της κινηματογραφικής του διαδρομής ο Αμερικανός δημιουργός φέρνει στο φως ανομολόγητα πάθη και θαμμένα συναισθήματα αναγκάζοντάς όχι μόνο τους δύο ήρωες αλλά και εμάς τους ίδιους ν’ ανοίξουμε τα μάτια μας, τα ερμητικά κλειστά, για ν’ αντικρίσουμε την πολλές φορές άβολη πραγματικότητα.
Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ πέθανε στις 7 Μαρτίου του 1999, έξι μόλις μέρες αφότου έδειξε την ταινία στους παραγωγούς. Μερικούς μήνες μετά τον θάνατό του, στις 16 Ιουλίου, τα «Μάτια Ερμητικά Κλειστά» έκαναν πρεμιέρα στις κινηματογραφικές αίθουσες διχάζοντας όσο λίγα έργα κοινό και κριτικούς.
