Κείμενο: Βάσω Γιατσίδου
Η στιγμή που αντικρίζει κανείς τις πρώτες σοδειές φρούτων και λαχανικών της εκάστοτε εποχής, αποτελεί ένα πολύ ιδιαίτερο συναίσθημα. Ένα συναίσθημα, που κανονικά θα έπρεπε να έχει όνομα και να αποτελεί -επίσημα- λήμμα σε όλα τα λεξικά του κόσμου.
Οι νέες σοδειές, που μπλέκονται περίτεχνα στους πάγκους με αυτές της προηγούμενης καλλιεργητικής περιόδου, αναδεικνύουν, με τον καλύτερο τρόπο, την αρμονία που διακατέχει τη Φύση μέσω των θαυμαστών καρπών των γεωργικών οικοσυστημάτων της.
Αν όλα αυτά σας φαίνονται πολύ ρομαντικά, ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι ζούμε σε μια εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από μεγάλη αφθονία καταναλωτικών αγαθών, τα ίχνη των οποίων χάνονται σε μακρινούς τόπους.
Τρόφιμα, που προέρχονται από τροπικά και υποτροπικά κλίματα ή αντίστοιχα, τρόφιμα από θερμοκηπιακές καλλιέργειες εντός συνόρων καταφέρνουν να βρίσκουν θέση στο τραπέζι μας όλες τις εποχές του χρόνου θεωρώντας μάλιστα ότι αποτελούν προέκταση της διατροφικής μας κουλτούρας.
Εξάλλου, όπως είναι γνωστό, η προσφορά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στην καταναλωτική ζήτηση. Αν οι καταναλωτές επιθυμούν να προσθέσουν στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι τους ορεκτικά όπως π.χ. πεπόνι με προσούτο, μαντέψτε τι θα συναντήσουν τελικά στα ράφια των σουπερμάρκετ της περιοχής τους…
Οδεύοντας με ταχύ βηματισμό προς την 3η Γεωργική Επανάσταση, με κύρια πρωταγωνίστρια τη Βιομηχανία Τροφίμων, το ερώτημα που κυριαρχεί είναι το εξής:
«Τι θέλουμε να τρώμε;»
Πότε ξεκίνησε, όμως, να μας απασχολεί πραγματικά το ζήτημα της εποχικότητας της τροφής και για ποιους λόγους;
Το πιο καίριο και ταυτόχρονα επίκαιρο ζήτημα είναι η κλιματική κρίση, ένα φαινόμενο της σύγχρονης εποχής που εντείνεται όλο και περισσότερο λόγω της βιομηχανοποιημένης, υψηλής έντασης, γεωργικής δραστηριότητας. Αχανείς θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις, αερομεταφορές και ανεξέλεγκτη παραγωγή και χρήση γεωργικών εφοδίων, είναι μερικές μόνο από τις κόκκινες σημαίες που αναθερμαίνουν αισθητά τον δημόσιο διάλογο περί εποχικότητας της τροφής.
Η τροφή που επιλέγουμε να καταναλώσουμε, διαμορφώνει το τοπίο -αστικό και αγροτικό, που μας περιβάλλει.
Στον αντίποδα, η αυξανόμενη και ευρεία αναγνώριση τοπικών παραδοσιακών ποικιλιών, αυτοφυών θάμνων και οπωροφόρων δέντρων, που ακολουθούν τις εποχές, από προεπιλογή και όχι λόγω ανθρωπογενών παρεμβάσεων.
Ποικιλίες, οι οποίες ευθύνονται για την ανάδειξη του εθνικού terroir και της γηγενούς βιοποικιλότητας, δημιουργώντας ένα φίνο φάσμα από τοπικά μικροκλίματα, που χαρακτηρίζουν τόσο έντονα τη χώρα μας. Οι παραδοσιακές συνταγές μαγειρικής που έχουν διασωθεί, υπόσχονται γεύσεις από τα παλιά, χάρη στον πεισματικό αγώνα ντόπιων παραγωγών τροφής, που επιλέγουν να συνεχίσουν την πορεία τους, σε καιρούς όπου δεν μπορεί να εγγυηθεί κανείς ότι οι εποχές θα συνεχίσουν να έχουν τα ξεχωριστά γνωρίσματά τους και τις καθιερωμένες καλλιέργειές τους. Μια πορεία, που θα μπορούσε να παραλληλιστεί συμβολικά με αυτήν που ακολουθούσε η μυθική Περσεφόνη, δίνοντας τον ρυθμό για την εναλλαγή των εποχών, την αναγέννηση και την παρακμή της βλάστησης.
«Υιοθέτησε τους ρυθμούς της Φύσης. Το μυστικό της είναι η υπομονή» Ralph Waldo Emerson
Η επιμονή των φροντιστών της αγροτικής γης και των καταναλωτών ως προς την προστασία και αναγέννηση των φυσικών πόρων, που κρίνονται απαραίτητοι για τη διατροφή μας, είναι η αρετή που εξασφαλίζει ότι, από το τραπέζι μας δεν θα εκλείψουν ποτέ τα φρέσκα, νόστιμα και θρεπτικά τρόφιμα, τα οποία υπερτερούν ως προς τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά τους από καθετί που παράγεται εκτός εποχής.
«Κάθε πράγμα στον καιρό του», έλεγαν οι πρόγονοί μας καθώς γνώριζαν πόση νοστιμιά κρύβει ένα τρόφιμο, που έχει συγκομιστεί στο αποκορύφωμά του, όταν έχει ολοκληρωθεί αβίαστα ο παραγωγικός κύκλος ζωής του.
Ένας μελωμένος λωτός, ένα ζουμερό ροδάκινο, ένα μυρωδάτο τσαμπί σταφύλι, ένα γλυκό σύκο… η ηθική ανταμοιβή των ανθρώπων που τα καλλιεργούν. Και φυσικά, αυτών που τα καταναλώνουν. Αν μπορούμε να διεκδικήσουμε ειρηνικά κάτι, αυτό είναι ο σεβασμός στο περιβάλλον και τους κύκλους της Φύσης. Κι έχω μια υποψία ότι, αυτό ξεκινά πάντα από μια εσωτερική ανάγκη και όχι από τα αποτελέσματα κάποιας κρίσιμης Διάσκεψης.
Σκέφτονται άραγε το ίδιο και οι σοφοί ιθαγενείς της φυλής Νάσα, από την Κολομβία, που συνδέουν άρρηκτα την αφύσικη τροφή με τον υποσιτισμό της σκέψης; Ίσως πάρουμε μια απάντηση, αν μάθουμε να ακολουθούμε τις εποχές. Με βήματα ανάλαφρα και ταυτόχρονα σταθερά, σαν να θέλουμε διακαώς να τις ρωτήσουμε «Χορεύουμε;»
