Άλλοτε με κλειστά μάτια και άλλοτε με βλέμμα μαγνητισμένο στη θαλασσινή εικόνα του Στέφανου Ρόκου που ίπταται σχεδόν πάνω από τα κεφάλια των βασικών συντελεστών αυτής της απρόσμενης συνάντησης ακούμε όλοι για πρώτη φορά τη μουσική ερμηνεία σπουδαίων συνθέσεων του Γιάννη Μαρκόπουλου από τον Παύλο Παυλίδη.
«Πέρα από τη θάλασσα», μακριά σε ένα δικό τους μουσικό σύμπαν, βρέθηκαν και όταν ο «Παύλος ξανάκουσε το Γιάννη», οι νότες έστησαν ένα ολοκαίνουργιο ηχητικό τοπίο που αφουγκράζεται και ζει στο παρόν. Ένα τοπίο νέο και για τον ίδιο τον Παυλίδη που σπάει το προσωπικό φάσμα εντός του και αναζητά έναν ολοκαίνουργιο μουσικό εαυτό που να εμπεριέχει περισσότερη ονειροπόληση, και νοσταλγία. Μακριά από την αγαπημένη του αλλά γνώριμη κιθάρα του και εκτελέσεις γνώριμες, ο Παύλος Παυλίδης κοιτάει πέρα από αυτήν και πηγαίνει στο πιάνο, ένα όργανο που ελάχιστα γνωρίζει αλλά μπορεί να επανασυνθέσει ένα νέο μουσικό εαυτό. Στο σημείο συνάντησης της Ανατολής με τη Δύση, του παρελθόντος με το παρόν, του Γιάννη Μαρκόπουλου με εκείνον.
Ο Παύλος Παυλίδης, 80 χρόνια μετά τη γέννηση του συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου επανασυστήνει το έργο του φέρνοντάς στο σήμερα με το δικό του, βαθιά προσωπικό τρόπο, επιλέγοντας σχεδόν τελετουργικά, 16 από τα πλέον εμβληματικά του έργα, τα οποία και θα παρουσιαστούν σε μια «οπτικοακουστική φαντασμαγορία», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Θεοδόσης Μίχος στην παρουσίαση του δίσκου στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης σε σκηνοθεσία του Χρήστου Σαρρή.
«Το 2019 γεννήθηκε η ιδέα από την κόρη μου Λέγκα, της συνάντησης δύο μουσικών κόσμων. Η περιδιάβαση του Παύλου Παυλίδη, στο δικό μου έργο. Μια προσέγγιση μέσα από τη δική του ανήσυχη και ευαίσθητη ματιά. Έδωσα στον Παύλο τη συναίνεσή μου να σχεδιάσει το ταξίδι του χωρίς να συμμετέχω ενεργά, παραμένοντας σταθερά σε απόσταση όλο το διάστημα της εργασίας αυτής, για να μπορέσει να οραματιστεί και να χαράξει μία προσωπική πορεία μέσα σε αυτό, ώστε να προκύψει μια πραγματική συνάντηση. Το ταξίδι του Παύλου στα ίχνη της διαδρομής μου, μετουσιώνεται στη δισκογραφική δουλειά “Πέρα από τη θάλασσα” που θα κυκλοφορήσει σε λίγες ημέρες. Ευχαριστώ τον Παύλο για την αγάπη με την οποία είδε το έργο μου και με την οποία αντιμετώπισε αυτή τη δουλειά, καθώς και όλους όσους εργάστηκαν για την πραγματοποίησή της», αναφέρει στο μήνυμά του ο Γιάννης Μαρκόπουλος το οποίο και θα ακουστεί κατά τη δημοσιογραφική παρουσίαση εν τη απουσία του.
«Είναι από τις λίγες φορές που καταφέρνουμε να κάνουμε κάτι στην ελληνική μουσική που πραγματικά να μας αρέσει, να το αγαπάμε και να το πιστεύουμε πολύ. Γιατί η αλήθεια είναι πως ψάχνουμε πολύ στον χώρο της ελληνικής μουσικής σκηνής πράγματα που να μπορούν να μας συγκινήσουν, να είναι μακριά από το mainstream που δεν μας ταιριάζει. Και αυτή η συνάντηση συνέβη και πάει αρκετά πίσω στο 2019. Ανήκουμε στη γενιά που μεγαλώσαμε με τον Γιάννη Μαρκόπουλο, τον κανονικό και είχαμε αυτή την αγωνία για το πώς όλο αυτό το γήινο, το επαναστατικό, το προοδευτικό… τι θα γίνει όταν θα “μελώσει” με τις μουσικές του Παύλου; Θα είναι εξίσου διαπεραστικό, θα αναπολούμε την προηγούμενη εκδοχή, θα λέμε καλό αλλά είναι κάτι άλλο; Και αυτό ακριβώς θέλουμε. Είναι καλό επειδή είναι κάτι άλλο. Και τελικά έχει προκύψει κάτι που μας κάνει όλους υπερήφανους που θα ακούσουμε όλη αυτή την εμπειρία στη σκηνή της Στέγης», θα αναφέρει στον εναρκτήριο λόγο της κατά τη δημοσιογραφική παρουσίαση του έργου, η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση.
Και ήρθε και μέλωσε και έδεσε και όλα σαν μαγικά να ακούγονται. Ένας μύθος από τα παλιά, φορτωμένος με εντάσεις, αγωνίες, επαναστάσεις, σε έναν άλλο μύθο με σύγχρονο μελωδικό χρώμα και με ήρεμη εσωστρέφεια.
Μια μοναδική ιστορική, μουσική συνάντηση
Στις 20 Ιανουαρίου θα κυκλοφορήσουν 12 από αυτά τα μουσικά κομμάτια, από τη United We Fly. «Αυτή είναι μια ιδιαίτερη στιγμή για τη United We Fly, καθώς ο Παύλος Παυλίδης μας εμπιστεύτηκε αυτή τη δουλειά σε μια εποχή που μάλλον το χρειαζόμασταν δισκογραφικά», θα σχολιάσει με τη δική του σειρά ο ιδρυτής της εταιρίας, Θοδωρής Πολυχρονόπουλος.
Αιφνιδιαστική και αναπάντεχη αυτή η πρόταση που έγινε στον Παύλο Παυλίδη, ο οποίος θαυμάζει τον Γιάννη Μαρκόπουλο από μικρός και αναφέρει σχετικά:
«Κάνοντας μια βόλτα στις συνθέσεις του, κατάλαβα ότι πρόκειται για αχανείς εκτάσεις ενός έργου ζωής, απίστευτα σπουδαίου και πολυποίκιλου. Οπότε σκέφτηκα ότι αν θέλω να υπάρχω μέσα σε αυτό το έργο πρέπει να βρω τα σημεία με τα οποία μπορώ να ταυτιστώ, κυρίως ως ερμηνευτής». Μια άτυπη συμφωνία είχε αρχικά τεθεί, και δεν ήταν άλλη από το να ερμηνεύσει ο ίδιος ο Παυλίδης τα τραγούδια. «Εφόσον γνώριζα ότι εγώ πρέπει να πω τους στίχους ήταν σημαντικό να βρω εκείνους που τους ζω και τους καταλαβαίνω».
Τα κομμάτια έχουν επιλεγεί κυρίως από τον ίδιο τον Παύλο Παυλίδη και δεν είναι άλλα από εκείνα που γνώριζε περισσότερο μέσα από το τεράστιο έργο του Γιάννη Μαρκόπουλου και τον είχαν ήδη συγκινήσει. «Έχω αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία από τον δίσκο “Μετανάστες” που είχαν αγοράσει οι γονείς μου στην Ελλάδα, πριν πάνε στη Γερμανία, ήταν και αυτοί μετανάστες, οπότε έχω συνδέσει κάποια τραγούδια με αναμνήσεις».
«Τον ήλιο είχες αγκαλιά
βασιλικό στο χέρι
και προς το μέρος της καρδιάς
κάτασπρο περιστέρι.
Πέρα από τη θάλασσα, πέρα από τα δάση
βρήκα την αγάπη μου που την είχα χάσει.
Ξύπνησαν τα όνειρα, ξύπνησαν τα πάθη
έλαμψε σαν άνοιξη η δική σου αγάπη».
Σε αυτό το τραγούδι θα του γεννηθεί η επιθυμία να πειράξει κάτι από το κείμενο που στην αρχική του μορφή αναφέρει «πέρασαν τα όνειρα, πέρασαν τα πάθη» και να το κάνει «με θράσος», όπως ο ίδιος θα δηλώσει:
«ξύπνησαν τα όνειρα, ξύπνησαν τα πάθη».
Σημαντική για το εξαιρετικό αποτέλεσμα είναι η δουλειά του συμπαραγωγού Χρήστου Λαϊνά που έχει επιμεληθεί το sound design, ενώ ο Στέφανος Ρόκος έχει επιμεληθεί το εξώφυλλο του δίσκου: «Ήταν ένα πρωινό δώρο όταν μου το έστειλε ο Στέφανος. Σα να μπήκε στο όνειρό μου και έχει παγώσει την εικόνα. Έτσι αισθάνομαι για όλα τα τραγούδια. Ότι εκπροσωπούνται με αυτή την εικόνα και τον ευχαριστώ βαθιά για αυτό».
Στην αίθουσα συντροφιά με όλους τους δημοσιογράφους βρισκόταν και ο ποιητής Γιώργος Χρονάς που ανάμεσα στο πλούσιο έργο του, έχει γράψει και τους στίχους για δύο από τα τραγούδια που περιλαμβάνονται στον δίσκο, τα «Μέρα με την ημέρα» και το «Όχι δεν πρέπει», τραγούδι χρονογράφημα της εποχής σύμφωνα με τα λόγια του Παύλου Παυλίδη αλλά και το «πρώτο ελληνικό τραγούδι άρνησης σε οποιαδήποτε ερωτική μηχανή και αφθονία», θα προσθέσει ο ίδιο ο Γιώργος Χρονάς. «Ακόμα και τώρα αν έγραφε στίχους ο κος Χρονάς, θα είχαμε μείνει έκθαμβοι με το πόσο μπροστά είναι σε σχέση με την εποχή, ο τρόπος, το ήθος, η κομψότητα», δηλώνει ο Παύλος Παυλίδης τιμώντας τον ποιητή.
Για το τραγούδι η «Ρόζα η ναζιάρα» ο Παύλος Παυλίδης θα αναφέρει ότι άρχισε να το γράφει μόλις είχε ξεκινήσει ο εγκλεισμός λόγω της πανδημίας, σκεπτόμενος όλη αυτή την ένταση που υπήρχε, με το ότι τόσο σπουδαίοι άνθρωποι παγιδεύτηκαν, θέλησε να συμπληρώσει στίχους σε αυτό το τραγούδι: «περιγράφοντας την εμπειρία τού να βγαίνεις στο πάλκο, αισθανόμουν ότι η Ρόζα είναι κάτι σαν άγγελος για όσους βγαίνουν να τραγουδήσουν ή να παίξουν τον ρόλο τους στο θέατρο».
«Γκρεμισμένα σπίτια μέσα στο σκοτάδι,
έτσι είν’ η ζωή μας μεσημέρι βράδυ.
Μη ζητάς, κορίτσι μου, ένα κορδελάκι
από τα ερείπια φτιάχνω ένα σπιτάκι.
Γκρεμισμένα σπίτια μέσα στο σκοτάδι,
έτσι είν’ η ζωή μας μεσημέρι βράδυ».
Ακούγοντας και συνθέτοντας το τραγούδι «Γκρεμισμένα σπίτια» μόλις είχε εκκενωθεί ένας χώρος στο κέντρο της Αθήνας από καταλήψεις που φιλοξενούσαν μετανάστες και στο μυαλό του Παυλίδη ήρθε η εικόνα μιας μητέρας με το παιδί της μέσα στην κλούβα που είδε μέσα από την τηλεόραση που είχαν καταγράψει οι δημοσιογράφοι. Αυτό θα σταθεί και η αφορμή να γράψει ένα συμπληρωματικό στίχο που καταλήγει στη φράση «ερχόμαστε από τον ορίζοντα».
«Θα φυσάει ο βοριάς ασταμάτητα
Θα παγώσουν ο Τίγρης κι ο Ευφράτης
της παλιάς μας αγάπης τα λάβαρα
Θα ανεμίζουμε πέρα απ’ τη θάλασσα
Καρφωμένα στη γη που ανάψαμε
Τη φωτιά μιας καινούργιας αγάπης.
Λέγκω μητέρα παράφορη
Ποια παιδιά σου πουλάς και πληγώνεις;
Τα παιδιά κάποιας νύμφης σου ανύμφευτης
Τα παιδιά της μικρής Αντιγόνης
Ερχόμαστε απ’ τον ορίζοντα»
Με το τραγούδι «Γεννήθηκα» κλείνει αυτός ο δίσκος, γιατί όπως ο ίδιος ο Παυλίδης δηλώνει «σημαίνει αναγέννηση. Μου αρέσει απίστευτα η φράση “σβήνω κυλώντας στα νερά” και έτσι ακριβώς ένιωσα ότι τελείωσε αυτό το έργο».
Έργο επί σκηνής – «Μια μετάβαση στο μέλλον»
Και αυτό που θα απολαύσουμε επί σκηνής είναι αυτό που φαντάστηκε ο Χρήστος Σαρρής, όταν πρωτάκουσε τα τραγούδια. «Θα δούμε αυτό που φαντάστηκα στο studio του Παύλου ένα βράδυ στην Κυψέλη, όταν άκουσα τα τραγούδια στη μισοτελειωμένη τους μορφή. Είναι μια μετάβαση στο μέλλον, γιατί ακούγοντας τις διασκευές του Παύλου, αυτά τα τραγούδια ήρθαν από το παρελθόν στο μέλλον. Όταν τα είχε γράψει ο Γιάννης Μαρκόπουλος είχε ήδη γράψει στο μέλλον».
«Μαλαματένια λόγια στο μαντήλι
Τα βρήκα στο σεργιάνι μου προχθές
Τ’ αλφαβητάρι πάνω στο τριφύλλι
Σου μάθαινε το αύριο και το χθες
Μα εγώ περνούσα τη στερνή την πύλη
Με του καιρού δεμένος τις κλωστές»
Γνώστης από παιδί της μουσικής του Γιάννη Μαρκόπουλου, ο Χρήστος Σαρρής θα εκτεθεί στο έργο του Παυλίδη, θα το λατρέψει, θα το αγαπήσει και όπως με τα δικά του λόγια περιγράφει «είναι ένας δίσκος grower. Ένας δίσκος που κάθε φορά που θα τον ακούσεις, τον ακούς και λίγο διαφορετικά. Είναι 12 τραγούδια που λένε μια φανταστική, δύσκολη, ιστορία». Και σκηνοθετικά το βλέμμα του είναι στραμμένο στο μέλλον, με εικόνες και λέξεις βαθιά ανθρώπινες και πολιτικές, με την ευρύτερη έννοια του όρου. Άλλωστε τον λόγο του Μαρκόπουλου δεν μπορεί κανείς να τον αποφύγει:
«Βλέπουμε τους μελλοντικούς μετανάστες, τη μελλοντική ιστορία αυτής της γης και σκεφτόμαστε την έννοια “πέρα από τη θάλασσα” μεταφορικά και κυριολεκτικά», θα προσθέσει ο Χρήστος Σαρρής.
