1864, Νότος των ΗΠΑ, έξω μαίνεται ο εμφύλιος, ένας ακόμη πόλεμος μεταξύ ανδρών, ένας ακόμη πόλεμος όπου άντρες μάχονται με άντρες, άντρες σφαγιάζουν άντρες, ένας ακόμη πόλεμος που η βία παίρνει την πιο οργανωμένη, μαζική και απόλυτη μορφή της, ένας ακόμη πόλεμος που αποδεικνύει ότι ο κόσμος που ζούμε είναι αντρικός και ότι όταν κράτη πολεμούν κράτη ή υπάρχει εμφύλιος μέσα στο ίδιο κράτος, το σκηνικό στήνεται ως μια διαφορά που θα επιλυθεί (με εκατόμβες θυμάτων) μεταξύ ανδρών. Κι οι γυναίκες; Οι γυναίκες πίσω, να μετρούν νεκρούς, να περιμένουν να δουν ποιοι θα γυρίσουν και ποιοι όχι, να φοβούνται επίσης εντελώς δικαιολογημένα ότι αν τύχει να βρεθούν στην πλευρά των ηττημένων μπορεί να νιώσουν μια άλλη μορφή αντρικής βίας, μπορεί δηλαδή να τις βιάσουν.
Μέσα στα σύνορα ενός ιδιωτικού σχολείoυ για κόρες πλουσίων οικογενειών στη Βιρτζίνια, δεν υπάρχει άντρας ούτε για δείγμα. Ο μικρόκοσμός του αποτελείται από τη μεσήλικη διευθύντρια, τη δασκάλα και πέντε μαθήτριες, από τα πάνω ως τα κάτω όρια της εφηβείας. Όλα αυτά μέχρι τη στιγμή που η πιο μικρή μαθήτρια, σε μια περιήγησή της σε κοντινό δάσος, όπου μαζεύει μανιτάρια, περισυλλέγει έναν άλλον επικίνδυνο αν όχι κι απαγορευμένο καρπό, περισυλλέγει έναν άντρα, περισυλλέγει έναν εχθρό. Είναι ένας χτυπημένος στρατιώτης των Βορείων, που κατά πάσα πιθανότητα έχει λιποτακτήσει για να βρίσκεται εκεί. Όταν τον βοηθά να φτάσει στο σχολείο, η πρώτη αντίδραση του μικρόκοσμου είναι να του περιποιηθούν τα τραύματα για να μην αιμορραγήσει μέχρι θανάτου και αμέσως μετά να ειδοποιήσουν τα δικά τους στρατεύματα ώστε να τον παραλάβουν και να τον στείλουν φυλακή. Όπου όμως και πάλι το πιθανότερο εκεί είναι να πεθάνει. Οπότε αποφασίζουν να μην σπεύσουν να ειδοποιήσουν, αποφασίζουν ότι μπορούν να του δώσουν περιθώριο, περίθαλψη και καταφύγιο λίγων τουλάχιστον ημερών. Άλλωστε εκτός από το πατριωτικό τους καθήκον -ή όπως μπορεί να λέγεται το αντίστοιχο καθήκον σε καθεστώς εμφυλίου- πρέπει να συνυπολογίσουν και το χριστιανικό. Κι άλλωστε είναι γυναίκες, όντα ευαίσθητα και δοτικά εκ φύσεως ή έστω ρόλου, αφού έπεσε στα χέρια τους ένας άνθρωπος που χρειάζεται φροντίδα, το πρώτο τους καθήκον είναι να τον φροντίσουν.
Και ίσως -αλλά μόνον ίσως- αν ο πληγωμένος στρατιώτης ήταν κακάσχημος και κυρίως κακότροπος, να μην είχαν επακολουθήσει όσα επακολούθησαν. Ίσως -αλλά μόνον ίσως- να μην είχε στηθεί αυτή η παράσταση όπου η κάθε μια από τις επτά γυναίκες και κορίτσια αρχίζει να επιδιώκει να αποκτήσει ξεχωριστή θέση στα μάτια και την καρδιά του φιλοξενούμενου – αιχμάλωτου άντρα. Γιατί μπορεί η επιδίωξη αυτής της ξεχωριστής θέσης στα μικρότερα κορίτσια να μην έχει σεξουαλική διάσταση ή και αμιγώς ρομαντικό χαρακτήρα, αλλά πάντως από τη μαθήτρια που τον μάζεψε από το δάσος ως τη διευθύντρια, όλες επιδιώκουν να είναι όσο πιο ευπαρουσίαστες γίνεται, όλες επιδιώκουν να τις ξεχωρίσει, να τις επιλέξει, να επικρατήσουν στον ανταγωνισμό. Κι ίσως αν εκείνος ήταν αλλιώς αυτό να μην είχε θεριέψει, ίσως αν εκείνος ήταν αλλιώς αυτό να είχε πνιγεί εν τη γενέσει του.
Αλλά κι εκείνος άλλο που δεν θέλει. Μαλαγάνας, γλυκομίλητος, κόλακας, φλερτάρει αδιακρίτως, λέει σε όλες τις σωστές λέξεις τη σωστή στιγμή, όταν η κάθε μία ξεφεύγει από το πρέσινγκ των υπολοίπων και κρυφά μπαίνει στο δωμάτιό του, τότε σε κάθε τετ α τετ, εκείνος θα πει ό,τι αναλογεί στην κάθε μία για να νιώσει ότι, ναι, εκείνη είναι η ξεχωριστή (σεξουαλικά, ρομαντικά ή και φιλικά, δεν είναι αυτό ακριβώς το θέμα, όπως και τα όρια είναι πάντα όχι και τόσο συμπαγή σε αυτές τις καταστάσεις). Αλλά στα επί μέρους λόγια μπορεί η κάθε μία να είναι η ξεχωριστή, στην πράξη όμως πρέπει να επιλέξει. Γιατί ακόμη κι αν η επιλογή του δεν είναι μία, αλλά η επιλογή του είναι όσες περισσότερες μπορεί, και πάλι, και πάλι, κάποια πρέπει να επιλέξει πρώτη. Κι αυτό κάτι θα σημαίνει. Αυτό θα σημαίνει ότι επέλεξε. Ότι κάποια νίκησε. Ότι κάποια ποθήθηκε περισσότερο κι αυθεντικότερα. Ότι οι άλλες θα είναι εξ ορισμού κι εκ των πραγμάτων εκείνες που ακολουθούν. Ότι η αυταπάτη της «ξεχωριστότητας» διαλύθηκε.
Αν το ερωτικό παιχνίδι μεταξύ ανδρών και γυναικών έχει εγγενές μέσα του το στοιχείο του ανταγωνισμού κι αν εκτός από αυτή καθαυτή την έλξη υπάρχει ενίοτε ή ίσως και συχνά κι ένα συμβολικό στοιχείο του τι αντιπροσωπεύει ο άλλος, στο μυθιστόρημα “Τhe Beguiled” του Tόμας Κάλιναν (που οδήγησε πρώτα στην ταινία του Ντον Σίγκελ με τον Κλιντ Ίστγουντ και την Τζέραλντιν Πέιτζ το 1971 και τώρα σε αυτό το ριμέικ της Σοφία Κόπολα) εξετάζεται μια σημαντικά διαφοροποιημένη συνθήκη: αφενός οι γυναίκες έχουν στερηθεί εντελώς την παρουσία ενός άντρα στη ζωή τους για μακρύ χρονικό διάστημα, αφετέρου είναι ο μόνος που έχουν τώρα ανάμεσά τους. Από τη μια δηλαδή οξύνει ενδιάθετες στάσεις και συμπεριφορές η στέρηση, αφετέρου η έλλειψη οποιασδήποτε άλλης δυνατότητας επιλογής, ώστε να μπορούσε όντως να τεθεί ένα θέμα ότι μου αρέσει περισσότερο αυτός από εκείνον. Σε καιρό ειρήνης, ανάμεσα σε πολλές επιλογές, ο Κόλιν Φάρελ θα σήμαινε πολύ λιγότερα. Τώρα είναι ο ένας και μόνος διαθέσιμος άντρας, ο ένας και μόνος διαθέσιμος άντρας που ζει ανάμεσά μας μετά από τόσο καιρό που το μόνο που βλέπαμε εντός των συνόρων του σχολείου είναι η μία την άλλη.
Δεν είναι ακριβώς συγκρίσιμα τα μεγέθη, αλλά ίσως και να είναι: θυμάμαι όταν είχα παρουσιαστεί στο ναυτικό για προπαίδευση, μετά από μερικές μέρες που το μόνο που έβλεπα γύρω μου ήταν άντρες, όταν ήρθε μια νοσοκόμα να κάνει εμβόλια, δεν ήταν πια μια γυναίκα σαν τις άλλες, ήταν η γυναίκα, ήταν αυτό το πλάσμα το τόσο ουράνια διαφορετικό από όλους εμάς. Οπότε αν προσπαθήσουμε να φανταστούμε μια ταινία με αντεστραμμένη τη βασική της συνθήκη, μια ταινία όπου άντρες στερημένοι από οποιαδήποτε γυναικεία παρουσία, θα βρίσκονταν ξαφνικά με μια ανάμεσά τους, το στοιχείο του ανταγωνισμού και της προσπάθειας κατάκτησής της θα ήταν μάλλον αντίστοιχο. Άντε το πολύ πολύ να ήταν ανάμεσά τους μια στάλα πιο φωναχτό, πιο ομολογημένο. Ίσως βέβαια αν η γυναίκα ήταν πρόθυμη να δοθεί στον καθένα τους, οι εσωτερικές τους ενστάσεις να ήταν πολύ μικρότερες. Αλλά κι αυτό δεν είναι καθόλου σίγουρο: μπορεί να είχε προλάβει να την ερωτευθεί κάποιος ή κάποιοι και να μην άντεχαν οποιαδήποτε σκέψη μη αποκλειστικότητας.
Η Σοφία Κόπολα έκανε ένα τόσο δυνατό σκηνοθετικά ξεκίνημα κι αγαπήθηκε τόσο πολύ, ώστε η μετέπειτα πορεία της να μην έχει μόνο το στοιχείο της απογοήτευσης, αλλά με ένα βαθμό υπερβολής, ακόμη κι αυτό της προδοσίας, του στυλ «Μα πώς γίνεται να πρόδωσες τις προσδοκίες μας έτσι;». Το “Somewhere” ήταν σαν κακή αντιγραφή του «Χαμένοι στη Μετάφραση», ενώ το “Τhe Bling Ring” είναι μια από τις χειρότερες ταινίες των τελευταίων ετών. Έχοντας ρίξει τον πήχη τόσο πολύ, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι με την «Αποπλάνηση» επιστρέφει ξανά με μια ταινία τουλάχιστον αξιοπρεπή. Που όμως, πώς να το κάνουμε, έχει ξαναγυριστεί από τον Ντον Σίγκελ. Δεν λέει τίποτα αυτό και είναι γόνιμο να ξαναγυρίζονται παλιές ταινίες, με φρέσκιες ματιές; Εντάξει, ναι, σύμφωνοι. Πόσο αρκετά φρέσκια όμως είναι η ματιά της, για να περάσουμε από το θεωρητικό «σύμφωνοι» στο συγκεκριμένο; Βλέπει τα πράγματα με περισσότερη ενσυναίσθηση των γυναικείων χαρακτήρων; Εντάξει, ναι, σύμφωνοι. Καταλήγοντας όμως πού; Επειδή είναι γυναίκα σκηνοθέτης, αυτό σημαίνει ότι η ταινία της δεν καταλήγει σε μια ιδιαίτερα στερεοτυπική και ιδιαίτερα αρνητική απεικόνιση του γυναικείου ψυχισμού; Αν το ριμέικ της Κόπολα το υπέγραφε άντρας, μήπως θα σκεφτόμασταν ότι η ματιά του είναι μισογύνικη; Ή μήπως τελικά μεταξύ των φύλων υπάρχει ένας διαρκής, ασίγαστος κι ανομολόγητος πόλεμος, που έχει ως αποτέλεσμα να τυφλώνει τα μάτια του άντρα θεατή ως προς τη συμπεριφορά των ηρώων και τα μάτια της γυναίκας θεατή ως προς τη συμπεριφορά των ηρωίδων;
