«Το να είσαι γυναίκα σήμερα σημαίνει να είσαι πολεμιστής».
Αυτή η φράση ίσως να είναι η κοντινότερη προσέγγιση που μπορεί να έχει κάνει η Lady Gaga σε gender identification, αφού πρόκειται για έναν άνθρωπο για τον οποίο το κοινωνικό φύλο αποτελεί μια έννοια απολύτως ρευστή.
Πρόκειται για ένα pop-icon που από πολύ νωρίς ξεχώρισε για τη δυναμική με την οποία εισέβαλε στη μουσική βιομηχανία, για τις πάντοτε εκκεντρικές και συνήθως μπαρόκ εμφανίσεις της, για τον πόλεμο που γρήγορα κήρυξε στην ετεροκανονικότητα, τον συντηρητισμό και τον καθωσπρεπισμό αλλά και για τον δρόμο που άνοιξε για την LGBTQIA+ κοινότητα μαχόμενη για τη συμπερίληψη.
baby steps και ο δρόμος προς το “Fame”
Ήταν κάπου το όχι τόσο μακρινό 2008 όταν η Stefani Joanne Angelina Germanotta αποφάσισε να εγκατασταθεί από τη Νέα Υόρκη στο Λος Άντζελες για να κυνηγήσει το όνειρο μιας καριέρας στο τραγούδι. Έχοντας περάσει σχεδόν όλη της τη ζωή παίζοντας μουσική (παίζει πιάνο από τεσσάρων χρονών) και έχοντας σπουδάσει στο NYU (όπου άκουγε συχνά ειρωνικά ότι δεν θα γίνει ποτέ διάσημη -είχε δημιουργηθεί τότε και Facebook group με τίτλο Stefani Germanotta you will never be famous), η Stefani είχε ήδη προλάβει να γυρίσει τη σκηνή των υπόγειων bars και clubs της Νέας Υόρκης και είχε ήδη αποπειραθεί να χτίσει την παρουσία της δισκογραφικά.
Εκείνη τη χρονιά κυκλοφορεί με τη δημιουργική της ομάδα, Haus of Gaga, το The Fame, το πρώτο άλμπουμ που θα την τοποθετούσε στο #1 του πίνακα των παγκόσμιων charts. Το περίεργο όνομά της το χρωστά στο τραγούδι των Queen, Radio Ga Ga.
Η καριέρα της έκτοτε μπαίνει σε μια πορεία σχεδόν εκτός τροχιάς, αφού μέχρι και σήμερα η Gaga έχει καταφέρει να απασχολεί τον τύπο διαρκώς, έχει χτίσει, γκρεμίσει και επαναδομήσει επανειλημμένα την περσόνα της και το σκρίνιο της έχει βαρύνει με όλα τα βραβεία που μπορεί κανείς να σκεφτεί (Oscar, Golden Globe, BAFTA, Emmy, Grammy κ.α).
Συμμετοχές στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, συνεργασίες με σημαντικά ονόματα της pop σκηνής αλλά και ένας κάποιος μουσικός έρωτας με τον Tony Bennett, αποδεικνύουν εμπράκτως ότι η Gaga μπορεί να είναι ή να γίνει οποιαδήποτε ώρα και στιγμή οτιδήποτε θελήσει. Η Stefani, η Gaga, η Patrizia Reggiani, ο Jo Calderone, το αστέρι που γεννιέται και πάντως δύσκολα δύει, η περσόνα αυτή έχει καταφέρει να παίρνει όποιο σχήμα θελήσει και να φέρει πάντα τον αέρα της νίκης ακόμα και στην ήττα της.
δικαιώματα, συμπερίληψη & αυτοαποδοχή | η φωνή της Μητέρας των «Τεράτων»
«Αν δεν παλέψουμε για τα δικαιώματά μας, θα έχουμε τα ίδια δικαιώματα με το κρέας στα κόκαλά μας».
Στην τελετή βράβευσης που διοργανώνει κάθε χρόνο το MTV, τα VMA του 2010, η Gaga εμφανίζεται φορώντας το διάσημο πλέον meat dress, ένα φόρεμα φτιαγμένο από ωμό κρέας, προσπαθώντας να τονίσει εμφατικά ότι είναι υπέρ της απόσυρσης του νόμου που έμεινε γνωστός ως “Don’t Ask, Don’t Tell”, ενός νόμου που είχε ήδη κριθεί ως ομοφοβικός και ο οποίος εν ολίγοις επέτρεπε σε gay άτομα να υπηρετήσουν στον αμερικανικό στρατό, με την προϋπόθεση ότι δεν θα ερωτηθούν για τη σεξουαλική τους ταυτότητα και φυσικά δεν θα την αποκαλύψουν. Η Gaga τάχθηκε σθεναρά υπέρ της κατάργησης του νόμου, πράγμα που τελικά πραγματοποιήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου του 2011 από την τότε κυβέρνηση του Ομπάμα. Η αμφιλεγόμενη εμφάνιση της Gaga προκάλεσε ένα κύμα αντιδράσεων και έχει μείνει στην ιστορία ως μία από τις πιο ιδιαίτερες εμφανίσεις σε τελετή βράβευσης.
Από πολύ νωρίς στην καριέρα της, η Gaga λειτούργησε ως σύμβολο της queer κοινότητας και οι θαυμαστές και οι θαυμάστριές της βρήκαν στο πρόσωπό της μια σχεδόν μητρική φιγούρα η οποία τους επέτρεπε να είναι όσο «τέρατα» θέλουν, αποδεχόμενη με περηφάνια τον τίτλο της «Μητέρας Τέρας». Η συμπερίληψη, η αυτοαποδοχή και τα έμφυλα δικαιώματα ήταν σαν από πάντα στον πυρήνα δράσης της pop-star της οποίας η πολιτική γλώσσα δεν υπήρξε ποτέ ξύλινη.
μέχρι να συμβεί σε σένα
Στην ηλικία των 19 η Lady Gaga υπέστη σεξουαλική κακοποίηση, στα πρώτα βήματά της στον χώρο του θεάματος, βιασμός που οδήγησε σε εγκυμοσύνη της. Η ίδια έχει δηλώσει σε πολλές συνεντεύξεις της πως οι συνέπειες που είχε αυτό το γεγονός στον ψυχισμό της είναι ακόμα ενεργές και την επισκέπτονται συχνά (ψυχικά τραύματα).
Το 2015 η Gaga γράφει το τραγούδι “Till it happens to you” για την ταινία “The Hunting Ground” το οποίο προτάθηκε και για το Oscar Καλύτερου Τραγουδιού. Το “Hunting Ground” είναι μια ταινία ντοκιμαντέρ που ασχολείται με τα εγκλήματα σεξουαλικής φύσης που έχουν λάβει χώρα στα πανεπιστήμια της Αμερικής, καθώς και με τον αντίκτυπο που αυτά τα εγκλήματα είχαν στα θύματα και τις οικογένειές τους. Στο “Till it happens to you” η Gaga περιγράφει την εμπειρία του βιασμού από τη ματιά του θύματος αναφέροντας μέσα στο τραγούδι πως μέχρι να σου συμβεί δεν ξέρεις πώς είναι.
Στην τελετή των Oscars το 2016, η τραγουδίστρια ερμηνεύει ζωντανά το τραγούδι και μετά τη μέση του τραγουδιού τη σκηνή γεμίζουν δεκάδες θύματα σεξουαλικής βίας με φράσεις γραμμένες στα χέρια τους (it’s not your fault -δεν φταις εσύ). Στο τέλος του τραγουδιού ενώνουν τα χέρια τους και καταχειροκροτούνται.
cultural provocateur & σύμβολο φεμινισμού
Η Gaga έχει γίνει σύμβολο ενός νέου φεμινισμού. Αυτόν τον νέο φεμινισμό ο Χάλμπερσταμ τον ονομάζει Gaga-feminism και τον περιγράφει ως ταυτόχρονα ένα «τερατώδες αποτέλεσμα της ασταθούς κατηγορίας της γυναίκας στη φεμινιστική θεωρία, έναν εορτασμό της ένωσης της θηλυκότητας με την πονηριά και μια άρνηση του γλυκανάλατου συναισθηματισμού που έχει μεταγγιστεί στην έννοια της γυναίκας».
Όπως εξηγεί ο Χάλμπερσταμ, ο Gaga-φεμινισμός απορρίπτει τους «μονοδιάστατους ρόλους των ανδρών και των γυναικών» και γιορτάζει «την εξαφάνιση των παλαιών κοινωνικών μοντέλων επιθυμίας, φύλου και σεξουαλικότητας». Είναι ένας φεμινισμός που «αναγνωρίζει πολλαπλά φύλα, που συμβάλλει στην κατάρρευση των σημερινών μας συστημάτων φύλου». Στον απόηχό του, ο Gaga-φεμινισμός δημιουργεί ένα άνοιγμα για «νέες μορφές σχέσης, οικειότητας και ενσάρκωσης».
Same DNA
Θα μπορούσε κανείς να μιλάει -ή να γράφει- για ώρες για τα νοήματα που φέρει η τραγουδίστρια στη δημόσια σφαίρα και το πώς αυτά σχολιάζουν και συνομιλούν με τα κοινωνικά φύλα στη δισκογραφία της.
Οι τρόποι με τους οποίους η διάσημη pop-star επηρεάζει τη δημόσια ρητορική αναφορικά με τα φύλα, τον φεμινισμό, τη συμπερίληψη, τις ανισότητες και τις κοινωνικές διεκδικήσεις είναι καθοριστικοί και σίγουρα ο διάλογος που ανοίγεται κάθε φορά γύρω από το όνομά της (συμπεριλαμβανομένων και των αμφιλεγόμενων τοποθετήσεων ή/και εμφανίσεων και πράξεών της) προσθέτει στο κάδρο παρά αφαιρεί.
Τελευταίο σχόλιο η εμφάνισή της στην τελετή των τελευταίων Oscar με τζιν και απουσία make-up. Με ή χωρίς make-up, η Gaga γνωρίζει πολύ καλά τις πολιτικές φύλου.
