Στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης μία οικογενειακή γιορτή μετατρέπεται σε «πεδίο μάχης». Κρυμμένα μυστικά έρχονται στην επιφάνεια και μία ρήξη πυροδοτείται φανερώνοντας την απόσταση που χωρίζει τους γονείς από τα παιδιά. Με έναν τίτλο που παραπέμπει στην ψηφιακή πραγματικότητα της νέας γενιάς και κλείνει το μάτι στον «Πατέρα» του Στρίντμπεργκ, το πρώτο θεατρικό έργο της Έλσας Ανδριανού που παρουσιάζει η Ομάδα OΠERA σε σκηνοθεσία του Θοδωρή Αμπαζή, μιλάει για ένα χάσμα γενεών διαστημικών διαστάσεων.
«Το έργο μιλάει για τη σύγκρουση των γενεών άλλα όχι όπως την ορίζαμε κάποτε», επισημαίνει ο σκηνοθέτης της παράστασης ‘’154 Bertha’’. Όπως υποστηρίζει εκείνος, οι νέοι νιώθουν την ανάγκη να διαγράψουν το παρελθόν αναζητώντας κάτι καινούργιο που δεν είναι όμως ακόμα σαφές. «Αυτή τη στιγμή», τονίζει, «βρισκόμαστε στο απαραίτητο στάδιο της απόλυτης ρήξης.»
Μπορείτε να μας εισάγετε στην υπόθεση του έργου;
Η προτεινόμενη συνθήκη του έργου είναι μία οικογενειακή γιορτή. Μία οικογένεια γιορτάζει την προαγωγή του πατέρα που είναι ιατρός στη θέση του διευθυντή κλινικής. Η κόρη που είναι είκοσι πέντε ετών και έχει επιστρέψει από το Λονδίνο περνάει όλη την ημέρα κλεισμένη στο δωμάτιό της συμμετέχοντας σε ένα chat ερασιτεχνών που αγαπούν την αστρονομία. Αυτό έχει προκαλέσει την ανησυχία των γονιών της. Κατά τη διάρκεια της οικογενειακής αυτής γιορτής εμφανίζεται ένας νεαρός που ανατρέπει τα δεδομένα. Ωθεί την κόρη να κάνει κάποιες δηλώσεις σχετικά με την επιθυμία της να μην έχει καμία σχέση με το σεξ και τον έρωτα. Θα ακολουθήσει μία σειρά από αντιδράσεις που θα οδηγήσουν στην αποκάλυψη κρυμμένων μυστικών της οικογένειας. Θα πυροδοτηθεί μία ρήξη.
Υπάρχει πολύ χιούμορ στην παράσταση αλλά δεν λείπει το κομμάτι της ενδοσκόπησης σχετικά με το τι έχει προσφέρει η δική μας γενιά, των πενηντάρηδων, στην επόμενη. Το έργο μιλάει για τη σύγκρουση των γενεών άλλα όχι όπως την ορίζαμε κάποτε. Μιλάει για ένα χάσμα γενεών διαστημικών διαστάσεων. Η νέα γενιά προβάλλει ως αίτημα την αλλαγή. Αυτή η αλλαγή προϋποθέτει τη ρήξη. Οι νέοι ψάχνουν κάτι καινούργιο. Θέλουν κάτι τελείως διαφορετικό από αυτά που έχουν βιώσει οι προηγούμενες γενιές. Γι’ αυτό υπάρχει το κίνημα του ‘’cancel culture’’, ο συμπεριληπτικός λόγος, η ανάγκη να βρεθούν νέες λέξεις και νέοι τρόποι επικοινωνίας. Πιστεύω πως το έργο αυτό, που είναι και το πρώτο της Έλσας Ανδριανού, με την οποία συνεργάζομαι εδώ και είκοσι χρόνια, θα μείνει στο ελληνικό ρεπερτόριο.
Εκτός από τη σκηνοθεσία υπογράφετε και τη μουσική της παράστασης. Ποιος ο ρόλος της;
Επειδή είμαι και συνθέτης η μουσική παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο δομώ μία παράσταση. Πάντα υπάρχει μία μουσική σκέψη από πίσω όταν σκηνοθετώ. Η μουσική, είτε είναι μελωδική είτε όχι, βοηθά στο ξεδίπλωμα της αφήγησης του έργου. Στην παράσταση ακούγονται καταγεγραμμένοι ήχοι πράξεων που δεν βλέπουμε όμως να λαμβάνουν χώρα επί σκηνής. Πρόκειται για παράδειγμα για ήχους μαγειρέματος ή για τον ήχο μίας πόρτας που ανοίγει. Είναι σαν να ακούμε δηλαδή ήχους από μία άλλη πραγματικότητα, από μία παράλληλη ζωή. Οι ήχοι αυτοί έχουν δραματουργική αξία. Σε όλο αυτό υπάρχει και ένα σημαινόμενο, γιατί και η κόρη της οικογένειας στο έργο μία άλλη ζωή ψάχνει. Θέλει να ξεφύγει από αυτόν τον κόσμο. Θέλει να ξεφύγει από αυτή τη ζωή που κληρονόμησε από τους γονείς της. Μελωδίες στο πιάνο υποδηλώνουν την ανάγκη για συμφιλίωση.
Ποιο είναι το νόημα πίσω από τον τίτλο;
”154 Bertha” είναι ο πλανήτης που έχει πλάσει στο μυαλό της η κόρη της οικογένειας. Υπάρχει ένα «παιχνίδι» στον τίτλο. Από τη μία, παραπέμπει στην ψηφιακή πραγματικότητα της νέας γενιάς και από την άλλη στον «Πατέρα» του Στρίντμπεργκ. Υπάρχει μία συγγένεια με αυτό το έργο χωρίς να σημαίνει φυσικά ότι πρόκειται για διασκευή του. Και τα δύο έργα μιλούν για την ανεπάρκεια των γονιών να διαχειριστούν τα παιδιά τους.
Τι κληροδοτήθηκε τελικά στη νέα γενιά;
Δυστυχώς η γενιά μου δεν κληροδότησε τίποτα ουσιαστικό στους νέους. Τους κάναμε δυστυχισμένους. Το χειρότερο είναι ότι δεν τους βοηθήσαμε να οχυρωθούν πνευματικά. Νιώθω ότι δεν έχουν έναν ορατό εχθρό. Δεν ξέρουν δηλαδή ποιος είναι ο πραγματικός τους αντίπαλος. Ζούνε σε ένα δυστοπικό παρόν. Ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια βιώνουν μία οδυνηρή κατάσταση. Υπάρχει πολλή οργή και πολύς θυμός από τη μεριά τους. Έχουν την ανάγκη να διαγράψουν όλο το παρελθόν. Εκφράζουν την απογοήτευσή τους. Η δική μου γενιά είναι αρκετά αμήχανη μπροστά σε αυτό που συμβαίνει, στη νέα εποχή που διαμορφώνεται. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο απαραίτητο στάδιο της απόλυτης ρήξης.
Και οι νέοι τι πιστεύετε ότι αναζητούν;
Είμαι σίγουρος για το τι δεν θέλουν. Το τι αναζητούν είναι ακόμα ασαφές. Σιγά σιγά όμως θα αρχίσει να γίνεται διακριτό. Ο κόσμος που τους παραδώσαμε οδήγησε στον πόλεμο, στον πόνο, στη φτώχεια, στην οδύνη. Απορρίπτουν λοιπόν όλα όσα πρεσβεύει η δική μας γενιά. Απορρίπτουν αυτό το μοντέλο. Θέλουν να φτιάξουν κάτι άλλο, κάτι διαφορετικό από αυτό που τους κληροδοτήσαμε. Δεν ξέρουν ακριβώς τι. Ο μόνος μου προβληματισμός είναι αν τους έχουμε δώσει τα εφόδια ώστε να το κάνουν ουσιαστικά. Πρέπει να έχουν στέρεες βάσεις. Πρέπει να ξέρουν δηλαδή γιατί οδηγούνται στη ρήξη και να γνωρίζουν τι υπήρξε πριν.
Στο πλαίσιο του καλλιτεχνικού εγχειρήματος «Freequencies/ Ελεύθερες συχνότητες» του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου θα παρουσιάσετε με αφετηρία τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» του Διονύσιου Σολωμού το μουσικοθεατρικό έργο «Με μια κάποια ελευθερία». Πείτε μας δύο λόγια γι’ αυτό.
Επιλέξαμε στίχους από τον «Ύμνο εις την ελευθερία» που έχουν μεγάλη δύναμη και με αφετηρία αυτούς πραγματοποιήσαμε έξι συναντήσεις μουσικοθεατρικού αυτοσχεδιαμού που βιντεοσκοπήθηκαν στους χώρους του Φεστιβάλ. Το απόσταγμα αυτού του μουσικού ταξιδιού θα παρουσιαστεί σε ένα μουσικό βίντεο που δημιούργησε ο Στάθης Αθανασίου. Σαν ένας πλοηγός κατηύθυνα τους performer δίνοντάς τους σήματα προς ένα διαφορετικό κάθε φορά «μουσικοθεατρικό μονοπάτι». Πρόθεσή μας ήταν στο πλαίσιο του συλλογικού αυτού εγχειρήματος να ερευνήσουμε τα όρια της προσωπικής ελευθερίας.
Μιλήστε μας για την Ομάδα ”OΠERA”. Ποια θα λέγατε ότι είναι η ταυτότητά της;
Η ομάδα ‘’OΠERA’’ είναι μία από τις μακροβιότερες θεατρικές ομάδες στην Ελλάδα. Το 1998 συνεργάστηκα για πρώτη φορά με το θέατρο «Εμπρός» συνθέτοντας τη μουσική για την παράσταση «Ο Δον Ζουάν έρχεται από τον πόλεμο» σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Καταλειφού. Τότε γνώρισα τη Μαρία Καλλιμάνη, την Τζωρτζίνα Δαλιάνη και τη Δανάη Σαριδάκη που έπαιζαν στην παράσταση. Συστήσαμε μαζί αυτή την ομάδα με σκοπό να μελετήσουμε τα όρια μεταξύ θεάτρου και μουσικής. Η πρώτη μας δουλειά ήταν «Οι σοφολογιότατες» του Μολιέρου το 2001 και πήγε πολύ καλά.
Ο πυρήνας της ομάδας έχει μείνει από τότε ίδιος. Είμαστε πλέον μία καλλιτεχνική οικογένεια. Επιβιώνουμε όμως γιατί δεν είμαστε ένα κλειστό σύστημα. Ψάχνουμε νέους συνεργάτες. Αναζητούμε ανθρώπους που θα μας βοηθήσουν να ανανεώσουμε τη ματιά μας στο θέατρο. Αυτό που μας απασχολεί είναι τα όρια μεταξύ θεάτρου και άλλων τεχνών. Φέτος για παράδειγμα στην παράσταση ‘’Solaris’’ που παρουσιάστηκε στο Άσυλο Ανιάτων συνεργαστήκαμε με την εικαστικό Ναταλία Μαντά και τον μουσικό Γιάννη Αναστασάκη. Νιώθουμε πάντα την ανάγκη να κάνουμε κάτι καινούργιο. Αυτή είναι η κινητήριος δύναμή μας. Αυτό μας κρατάει όλα αυτά τα χρόνια.
