Από τις 12 Φεβρουαρίου έως τις 2 Μαΐου 2021 το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, παρουσιάζει την έκθεση Goya’s Graphic Imagination που διερευνά τη φαντασία του Γκόγια αλλά και τον τρόπο με τον οποίο τα σχέδια και οι εκτυπώσεις του του επέτρεψαν να μοιραστεί τις περίπλοκες ιδέες του και να ανταποκριθεί στις ταραχώδεις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές που συμβαίνουν στον κόσμο γύρω του. Με σχεδόν εκατό έργα σε χαρτί, εντοπίζεται η εξέλιξη του σχεδιαστικού του στυλ από την πρώιμη καριέρα του μέχρι τις διάσημες σειρές εκτύπωσης όπως το Los Caprichos (1799) – μια άγρια σάτιρα από τις ανοησίες της ισπανικής κοινωνίας – και τις καταστροφές του Πολέμου (1810-20), που θεωρήθηκαν πολιτικά τόσο ευαίσθητα που δημοσιεύθηκαν μόνο 35 χρόνια μετά τον θάνατό του.
Η παραγωγική δραστηριότητα του Γκόγια είναι φημισμένη, αφού στη διάρκεια της ζωή του παρήγαγε περίπου εννιακόσια σχέδια και τριακόσιες εκτυπώσεις, μέσα από τις οποίες εξέφρασε τον πολιτικό φιλελευθερισμό του, την κριτική της δεισιδαιμονίας και την αίσθηση της πνευματικής καταπίεσης με μοναδικούς και συναρπαστικούς τρόπους καινοτομίας και ρηξικέλευθα στοιχεία σύνθεσης.
Ο Γκόγια θεωρείται ως ο σημαντικότερος Ισπανός καλλιτέχνης στα τέλη του 18ου και αρχές του 19ου αιώνα. Θεωρείται ο τελευταίος των Old Masters και ταυτόχρονα ο πρώτος των Μοντέρνων λόγω του ευρέως φάσματος του έργου του. Στα τέλη του 18ου αιώνα, μια ασθένεια άφησε τον Γκόγια χωρίς ακοή αναγκάζοντάς τον να αποχωρήσει από την κοινωνία. Κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου το έργο του πήρε μια δραματική στροφή και έκανε μια πειραματική διαδρομή.
Τα χαρακτικά δημιουργήθηκαν ακριβώς μέσα σε αυτό το διάστημα. Τα Los Caprichos είναι μια σειρά από 80 έργα που απεικονίζουν σύμφωνα με την περιγραφή «τα αναρίθμητα κουσούρια και τις ανοησίες που υπάρχουν και μπορεί να βρεθούν σε οποιαδήποτε πολιτισμένη κοινωνία, από τις κοινές προκαταλήψεις και τη δόλια πρακτική, έως την άγνοια και την ιδιοτέλεια». Αν και φαίνονται σκοτεινά και μακάβρια αποδεικνύουν το αιχμηρό χιούμορ του καλλιτέχνη. Καθώς επίσης και τη δυσφορία του για την αυτοκρατορική αυλή και τον κλήρο, παρά την τεράστια αποδοχή και δημοτικότητα που είχε, όπως και την εύνοια της Αυλής του Καρόλου ΙΙΙ. Προς το τέλος της ζωής του, άλλωστε, ο Γκόγια εγκατέλειψε την Ισπανία και μετακόμισε στο Μπορντό, όπου και έζησε μέχρι τον θάνατό του το 1828.
Το έργο Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα : El sueño de la razón produce monstrous είναι το πιο διάσημο από αυτή τη σειρά έργων, η οποία υπηρέτησε ως πειραματική πλατφόρμα, στην οποία η δεξιοτεχνία και η σύνθεση του Γκόγια τεντώθηκαν σε σουρεαλιστικό όρια.
Είναι το τεσσαρακοστό τρίτο (43ο) από τα 80 έργα που αποτελούν τη σειρά χαρακτικών Los Caprichos (Τα Καπρίτσια) και αρχικά επρόκειτο να βρίσκεται στην πρώτη σελίδα. Αποτελείται από ένα σκίτσο που αναπαριστά τον ίδιο τον καλλιτέχνη, να ακουμπάει το κεφάλι του σε ένα τραπέζι, καθώς κουκουβάγιες και νυχτερίδες τον περικυκλώνουν ενώ καλύπτει το κεφάλι με τα χέρια του. Οι κουκουβάγιες (που συμβολίζουν την ανοησία) και οι νυχτερίδες (που συμβολίζουν την αμάθεια) είναι έτοιμες να του επιτεθούν. Αυτή η εικόνα μπορεί να θεωρηθεί ως μία απεικόνιση των επιπτώσεων της καταπίεσης της λογικής και, επομένως, σαν υιοθέτηση από τον καλλιτέχνη διαφωτιστικών ιδεών. Ωστόσο, μπορεί επίσης να ερμηνευθεί ως συνεισφορά του Γκόγια στη δημιουργική διαδικασία και το Ρομαντικό πνεύμα-την απελευθέρωση της φαντασίας, των συναισθημάτων ακόμα και των εφιαλτών.
Αναμφισβήτητα το πιο διάσημο έργο της σειράς, που έχει γίνει είδωλο, και ο τίτλος του συχνά αναφέρεται ως γνωμικό του Γκόγια. Ο Γκόγια είχε αρχικά αποσύρει τη σειρά αυτή των έργων του λόγω της ισπανικής Ιεράς Εξέτασης, με μόνο 27 αντίγραφα να έχουν πουληθεί. Η ακριβής μετάφραση της λέξης Caprichos σημαίνει «καπρίτσια» ή αμέριμνος τρέλα, αλλά ο Γκόγια ανατρέπει τον ορισμό αυτό σε κάτι πιο σκοτεινό και δυσοίωνο.
