Κείμενο: Μύριαμ Παρασκευοπούλου
Σβήνω και γράφω ξανά σε μια συνεχόμενη λούπα εξερεύνησης. Νιώθω πως έχω μια τεράστια ευθύνη απέναντι στον μύθο τους. Όλα μου φαίνονται κλισέ και χιλιοειπωμένα για τους Socrates Drank The Conium ή όπως τους λέμε εν συντομία και με μια ανιδιοτελή κτητικότητα Socrates. Αρχίζω να ψάχνω πληροφορίες. Πληκτρολογώ Socrates και μια ολόκληρη εποχή αρχίζει να περνάει μπροστά μου μέσα από ασπρόμαυρα καρέ, αναλογικές φωτογραφίες, εξώφυλλα περιοδικών, εισιτήρια και αφίσες συναυλιών γραμμένες μεταξύ μιας εκλαϊκευμένης καθαρεύουσας και μιας εξελληνισμένης αγγλικής, η οποία ήταν εκεί για να θυμίζει στους νέους της εποχής, τα στενά όρια του ανθρώπινου μυαλού, σε μια δεκαετία που ο κόσμος φλεγόταν για να αποτινάξει οτιδήποτε στενό του είχαν επιβάλλει. Ανοίγω την εφαρμογή του Spotify η οποία μετατρέπεται στην απόλυτη ηχητική πύλη του παρελθόντος, ενώ ταυτόχρονα είναι η απόλυτη γέφυρα του παρόντος. Το “Mountains” γεμίζει τον χώρο και έτσι ξεκινάει η προσωπική μου διαδρομή στην ιστορία των Socrates.
Η ιστορία τους ξεκινάει το 1967. Τα δύο βασικά μέλη Γιάννης Σπάθας και Αντώνης Τουρκογιώργης μεγαλώνουν στον Πειραιά, όπου αρχίζουν να πειραματίζονται με ήχους και να ακούν την όχι και τόσο διαδεδομένη ξένη ροκ μουσική και ιδρύουν τους Persons (Σπάθας, Τουρκογιώργης, Μπουκουβάλας, Ασβεστόπουλος). Με έναν γρήγορο μαθηματικό υπολογισμό αντιλαμβάνομαι πως ο Σπάθας είναι μόλις δεκαεπτά ετών και ο Τουρκογιώργης δεκαέξι.
Ο Γιάννης Σπάθας εκείνα τα χρόνια «συναντά» καρμικά τον αξεπέραστο θρύλο Jimmy Hendrix μέσα από την εκπομπή «Ελλαδίσκ» την οποία παρουσίαζε ο Βάκης Πέρρος το 67’-68’ στο κρατικό ραδιόφωνο και αλλάζει άρδην την μουσική του κοσμοθεωρία. Με τα λίγα μέσα της εποχής άκουγαν τους δίσκους του Hendrix από ένα jukebox σε ένα σουβλατζίδικο στον Πειραιά. Όταν με πολύ κόπο ένας φίλος του Γιάννη Σπάθα, του δάνεισε ένα πικάπ το οποίο τότε ήταν δυσεύρετο όπως και οι ξένοι δίσκοι βινυλίου του Hendrix, άκουγε ασταμάτητα μέχρι που οι μπαταρίες του τέλειωσαν και άρχισε να «κλαίει». Εκεί όμως μέσα σε αυτό το παράδοξο σκηνικό κατάλαβε πως ο ήρωας του πετύχαινε το βιμπράτο από ένα σπάσιμο στο χέρι και το δάκτυλο του.
Το 1969 οι Persons διαλύονται αφού ο Ηλίας Ασβεστόπουλος αποχωρεί από το group. Το 1970 ο Σπάθας, ο Τουρκογιώργης και ο Μπουκουβάλας αποφασίζουν να αλλάξουν εντελώς το ύφος και τον ήχο της μπάντας. Κυκλοφορούν το πρώτο και μοναδικό ελληνόφωνο single τους με τίτλο «Κλείσε τα μάτια σου και άκου» και με την παραδοχή πως δεν τους άρεσε καθόλου η ανάμειξη της ελληνικής γλώσσας με τις blue notes συνέχισαν την πορεία τους με αγγλόφωνο στίχο. Τα παιδιά αρχίζουν να μεγαλώνουν, γίνονται φοιτητές και το 1972 ξεπερνώντας όλες τις δυσκολίες κυκλοφορούν το πρώτο τους άλμπουμ με τίτλο Socrates Drank The Conium. Ξεκινούν περιοδείες και σύντομα βρίσκονται στην Πλάκα που τότε ήταν ένα τεράστιο καλλιτεχνικό χωνευτήρι. Την ίδια χρονιά κυκλοφορούν το δεύτερο άλμπουμ τους με τίτλο “Taste The Conium” το οποίο τους ανοίγει την πόρτα για το εξωτερικό. Ξεκινούν περιοδεία με κυριότερο σταθμό τους της Ολλανδία. Το συγκρότημα γνωρίζει μεγάλη επιτυχία και στη σκέψη των μελών μπήκε η ιδέα της μόνιμης εγκατάστασης. Τα πλάνα τους όμως δεν υλοποιήθηκαν καθώς δεν είχαν την απαραίτητη κάρτα εργασίας που θα τους επέτρεπε να συνεχίσουν. Το 1973 αποχωρεί από το συγκρότημα ο Ηλίας Μπουκουβάλας και τον αντικαθιστά ο Γιώργος Τρανταλίδης. Τότε ηχογραφούν το τρίτο στούντιο άλμπουμ τους “On The Wings” το οποίο γίνεται Νο1 στην Georgia των Ηνωμένων Πολιτείων, με ονόματα όπως ο Dylan και οι Led Zeppelin να έπονται αυτών.
Εκείνα τα χρόνια πραγματοποιούν και τις αξέχαστες εμφανίσεις τους στο νέο τότε -θρυλικό σήμερα-Κύτταρο. Από την Τρίτη έως και την Κυριακή με διπλή απογευματινή παράσταση, 600-700 άτομα γεμίζουν το Κύτταρο για να απολαύσουν τους Socrates. Τον Σεπτέμβριο του 1973, ακριβώς μια μέρα μετά το μικρό Woodstock στον Άγιο Κοσμά, πετάνε για το Παρίσι με τελικό προορισμό το σπίτι του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Εκεί δουλεύουν μαζί για μήνες, και αποφασίζουν να κάνουν μαζί έναν δίσκο. Το 1976 “Phos” είναι γεγονός. Και είναι ένα κομμάτι παγκόσμιας μουσικής κληρονομιάς αφού μέσα του εμπεριέχει την ανόθευτη ουσία των Socrates και την ψυχή του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Ξεχωρίζει το “Mountains” στο οποίο ο Γιάννης Σπάθας κοινωνεί την αγάπη του για τον Τάσο Χαλκιά και τις επιρροές του από την ηπειρώτικη μουσική σε μια εποχή που ο όρος ethnic δεν υπήρχε μουσικά. Το άλμπουμ είναι το πιο επιτυχημένο ροκ άλμπουμ για τα ελληνικά δεδομένα με τεράστιες πωλήσεις. Στο εξωτερικό κυκλοφόρησε με άλλο εξώφυλλο και θεωρείται συλλεκτικό.
Το 1980 κυκλοφορεί το άλμπουμ “Waiting For Something” του οποίου έπεται μια πολύ επιτυχημένη πανελλήνια περιοδεία. To 1981 ένας από τους μάνατζερ του Rory Gallagher παρακολουθεί ένα live των Socrates στο Κύτταρο και τους κάνει ανοιχτή πρόσκληση για Αγγλία. Εκείνη την χρονιά ηχογραφούν και τον δίσκο “Breaking Through” και με αυτόν στις αποσκευές τους περιοδεύουν σε 24 πόλεις της Αγγλίας. Το 1983 έρχεται το μεγάλο συμβόλαιο με την Virgin και η πρόταση για Αμερική την οποία και απορρίπτουν. Για ακόμη μια φορά έρχεται η ανανέωση στον ήχο, το όνομα και την εμφάνιση της μπάντας. Ο ήχος τους γίνεται πιο απαλός, κουρεύουν τα μαλλιά τους και μετονομάζονται σε “PLAZA” όπως ονομάζεται και ο επόμενος δίσκος τους, ο οποίος έκανε μεγάλη επιτυχία σε Ελλάδα και εξωτερικό και με τον οποίο περιοδεύουν στην Αγγλία μαζί με τους UFO, που ανοίγουν τις συναυλίες τους. Μετά τον δίσκο “PLAZA”, οι Socrates διαλύθηκαν και όλοι ακολούθησαν μεμονωμένες καριέρες.
Mε αφορμή τη συμπλήρωση τριών χρόνων από τον θάνατο του μουσικού και κιθαρίστα Γιάννη Σπάθα, και ιδρυτικού μέλους του συγκροτήματος Socrates Drank the Conium, θα πραγματοποιηθεί στις 4 Σεπτεμβρίου, στο Ηρώδειο, μια μοναδική συναυλία-αφιέρωμα, με τη συμμετοχή του Βασίλη Λέκκα και του γιου του Νίκου Σπάθα. Μετά τη διάλυση των Socrates ο Γιάννης Σπάθας ηχογράφησε με τον Βασίλη Λέκκα τρεις ολοκληρωμένους δίσκους, ενώ συνεργάστηκε ως ενορχηστρωτής, κιθαρίστας και συνθέτης με τους Μίκη Θεοδωράκη και Μάνο Χατζιδάκι, καθώς και με τους Γιάννη Μαρκόπουλο, Ελένη Καραΐνδρου, Μαρία Φαραντούρη, Χαρούλα Αλεξίου, Τάνια Τσανακλίδου, Αδελφούς Κατσιμίχα, Ελένη Βιτάλη, Αλκίνοο Ιωαννίδη, Μανώλη Λιδάκη κ.α.
Κλείνω το κείμενο με ένα αστρικό μήνυμα: «Γιάννη Σπάθα αν από κάποια κουκκίδα του χωροχρόνου μέσα στο σύμπαν διαβάσεις αυτό το κείμενο, θέλω να ξέρεις πως ήταν τιμή μου να σε συναντήσω έστω και έτσι».
