Με μια συναρπαστική συλλογή από αυτοπορτρέτα, η Scottish National Portrait Gallery άνοιξε στις 16 Ιουλίου μια έκθεση με πίνακες που συνέλεξε από όλη την Ευρώπη. Από τις περίφημες αυτοπροσωπογραφίες του Ρέμπραντ στις οποίες παρακολουθούμε τη διαδικασία του γήρατος του καλλιτέχνη μέχρι τα φωτογραφικά πορτρέτα του Άι Γουέι Γουέι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι καλλιτέχνες έχουν επιλέξει ένα πλήθος στρατηγικών, μεθόδων και τεχνοτροπιών προκειμένου να απεικονίσουν τον εαυτό τους, να τον προβάλλουν ή να τον αμφισβητήσουν.
Οι τεχνικές τους εκτείνονται σε χρονική περίοδο έξι αιώνων, από την πρώτη δουλειά του καλλιτέχνη της Αναγέννησης Πάλμα Βέκιο (1480-1528), ο οποίος απεικονίζει τον εαυτό του την ώρα που τον κοιτάζει στον καθρέφτη, μια τυπική διαδικασία που ακολουθούσαν οι καλλιτέχνες της εποχής. Σήμερα μπορούμε να θαυμάσουμε τουλάχιστον 80 έργα, χαρακτικά και ζωγραφικά μόνο από τον Ρέμπραντ, που αποτελούν διαφορετικές εκδόσεις του εαυτού του.
Οι Ευρωπαίοι καλλιτέχνες που παρελαύνουν στην έκθεση είναι πολλοί, από τους Jan Lievens, Antoine Watteau, Allan Ramsay, Henry Raeburn, Franz Winterhalter, Gustave Courbet, Éva Gonzalès, James Ensor, Edvard Munch, Henri Matisse, Paul Klee, Gino Severini, Oskar Kokoschka, Joseph Beuys, John Bellany, Douglas Gordon, Abramović, Tracey Emin, μέχρι τη Sarah Lucas. Αν και το είδος της αυτοπροσωπογραφίας είναι πολύ παλιό, στις εποχές της δημοφιλούς selfie συνεχίζει να είναι μία από τις πιο ισχυρές μορφές της αυτοέκφρασης.
Ο διευθυντής του μουσείου, Christopher Baker, έκανε πέντε χρόνια προκειμένου να συγκεντρώσει τη συλλογή. Ανάμεσα στα έργα που εκτίθενται, υπάρχουν αυτοπροσωπογραφίες των Andy Warhol (1928-1987) και Robert Mapplethorpe (1946-1989), έργα που τα χρησιμοποίησαν για να αλλάξουν και να διαμορφώσουν την ταυτότητά τους και να παίξουν διάφορους ρόλους, χρησιμοποιώντας κοστούμια, περούκες και μακιγιάζ. Αυτές ακριβώς οι φωτογραφίες ήταν μια κεντρική πτυχή της δημιουργικότητάς τους.
Στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, ο υψηλού προφίλ Κινέζος καλλιτέχνης Ai Weiwei πρωτοστάτησε στην χρήση των selfies μεταξύ των καλλιτεχνών. Το 2009 συνελήφθη από την κινεζική κυβέρνηση με αναρτήσεις selfies στο Instagram, δικτύου μέσω του οποίου, κατά τη διάρκεια της σύλληψής του, ενημέρωσε αμέσως ένα παγκόσμιο κοινό για την τύχη του. Ένα μήνα αργότερα, δημοσιεύτηκε ένα άλλο σύνολο των εικόνων, από ένα κρεβάτι νοσοκομείου, όπου υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση της εγκεφαλικής αιμορραγίας που είχε υποστεί ως αποτέλεσμα της σύλληψής του. Είναι ένας μεγάλος Instagrammer, που δημοσιεύει αρκετές φωτογραφίες σε κάθε βήμα του όταν επισκέπτεται έναν τόπο ή ετοιμάζει ένα νέο έργο.
Πολλοί καλλιτέχνες υποστηρίζουν ότι ζωγραφίζοντας τον εαυτό τους, εξελίσσουν την τεχνική τους. Υποστηρίζουν ότι είναι μια φυσική εξέλιξη που παρακολουθεί τις φυσικές τους αλλαγές, όσο και τις αλλαγές στην τεχνοτροπία και την εξέλιξη του έργου τους. Όποια και να είναι τα κίνητρά τους, μια βιτρίνα του ταλέντου τους, μια πολιτική δήλωση ή μια συνειδητή προβολή του καλύτερου εαυτού τους, το αποτέλεσμα είναι πάντα το ίδιο: Ο δημιουργός γίνεται το θέμα.
Με αυτή την αφορμή, μια συλλογή από αυτοπροσωπογραφίες διάσημες, όσο τα έργα των ίδιων των καλλιτεχνών:
—
Info έκθεσης: “Facing the World | Self-Portraits Rembrandt to Ai Weiwei” | 16 Ιουλίου – 16 Οκτωβρίου 2016 | Scottish National Portrait Gallery
