Το νεοκλασικό κτήριο της οδού Σαλαμίνος 72 μετατρέπεται σε Επαναστατικό Αρχηγείο Λόγου και Εικόνας και το υβριδικό project του Αλέξη Φιδετζή στo Atopos CVC, #RevoltingBodies είναι μια έκθεση διαφορετική από όλες τις άλλες. Μια έκθεση που σε τοποθετεί με μαεστρία σε μια συνθήκη ουσιαστικού προβληματισμού και αναζήτησης της έννοιας «επανάσταση». Το σώμα στο επίκεντρο με προβολή στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Μια εικαστική, ιστορική, ανθρωπολογική, κοινωνική και ψυχολογική προσέγγιση που προκύπτει σαφώς από μια εστιασμένη έρευνα. Μουσειολογικά άρτιο, εικαστικά ευφυές, ερευνητικά πλήρες και σαν σύνολο εμπειρίας δέκα με τόνο. Είναι αυτές οι διαφορετικές παράμετροι που μπορούν να οδηγήσουν την έννοια του πολιτιστικού συνόλου στο άπειρο. Είναι εκθέσεις σαν αυτή που πηγαίνουν την εικαστική «παρέμβαση» ένα βήμα παρακάτω.
Με τον όρο Επανάσταση χαρακτηρίζεται η ενέργεια του «επανίστασθαι», δηλαδή της γενικευμένης εξέγερσης, που μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους, είτε θρησκευτικούς, είτε εθνικούς, είτε πολιτικούς, ή ακόμα ο συνδυασμός των παραπάνω, με απώτερο σκοπό την επιβολή ενάντια του κατακτητή ή την ανατροπή του καθεστώτος. Έτσι υπό αυτή την αντίληψη ο όρος απαντάται ως «πολιτική επανάσταση» και ως «θρησκευτική επανάσταση».
Η επανάσταση κρίνεται ως κοινωνικό φαινόμενο τόσο κατά τα αίτια όσο και για τους σκοπούς που πραγματοποιείται. Οι επαναστάσεις έχουν συμβεί σε όλη την ανθρώπινη ιστορία και ποικίλλουν σημαντικά όσον αφορά στις μεθόδους, στη διάρκεια και την παρακίνηση της ιδεολογίας. Τα αποτελέσματά τους περιλαμβάνουν σημαντικές αλλαγές στον πολιτισμό, την οικονομία και τους κοινωνικοπολιτικούς θεσμούς, συνήθως ως απάντηση στην αντιληπτή συντριπτική απολυταρχία, πλουτοκρατία ή πατριαρχία.
Σε γενικές γραμμές, μια επανάσταση θεωρείται δικαιολογημένη αντίδραση ενός κοινωνικού συνόλου σε ένα καταπιεστικό κράτος, ιδέα, στερεότυπο. Η έννοια της επανάστασης έλαβε πολλές διαφορετικές ερμηνείες ανά τα χρόνια και φορέθηκε πολύ ως πανοπλία ηθικής συγκάλυψης βίαιων φαινομένων που προκάλεσαν συλλογικά ανεπανόρθωτα τραύματα ενός λαού, μιας κοινωνικής ομάδας ακόμα και μιας ιδέας.
Η σχέση μεταξύ φαντασίας και σωματικότητας συνεχίζεται και μετά από κάθε επανάσταση, κυρίως από τους καθιερωμένους κυρίαρχους θεσμούς μέσα από ένα ευρύ φάσμα πρακτικών. Μέσω λοιπόν πρακτικών που ορίζονται από τους κρατικούς φορείς (παραδοσιακές στολές, δημόσια μνημεία, στρατιωτικές παρελάσεις) εξιδανικεύεται η έννοια της επανάστασης και επιβάλλεται η αναπαραγωγή της αφήγησής της στα σώματα των επόμενων γενεών, που με τη σειρά τους γίνονται φορείς του επίσημου θεσμικού λόγου κ.ο.κ.
Πώς σχετίζεται το φύλο με τις επαναστάσεις; Ποια είναι η σχέση μεταξύ «φύλου» και γυναικών ή για το θέμα αυτό, μεταξύ φύλου γυναικών και ανδρών; Εάν το φύλο θεωρείται γενικά ως η κοινωνική οικοδόμηση της σεξουαλικής διαφοράς, τι εξηγεί τις διαφορές στις έμφυλες ταυτότητες μεταξύ των πολιτισμών ή με την πάροδο του χρόνου; Και σκεπτόμενοι το φύλο, πώς μπορούν οι παρατηρητές να αποφύγουν την πολιτογράφηση του οικείου ή τη δαιμονοποίηση των σχέσεων μεταξύ των φύλων που φαίνονται ξένες;
Μια επανάσταση (σε αντίθεση με ένα πραξικόπημα) είναι μια μακρά διαδικασία και όχι ένα ξεχωριστό γεγονός, με τις ρίζες της να εκτείνονται προς τα πίσω σε προεπαναστατικές συνθήκες και τα αποτελέσματά της να μεταφέρονται πέρα από τις επίσημες πολιτικές αλλαγές στο κράτος.
Στο πλαίσιο του προγράμματος #OccupyAtopos και με αφορμή την επέτειο των 200 ετών της Ελληνικής επανάστασης, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ATOPOS cvc, Βασίλης Ζηδιανάκης προσκαλεί τον εικαστικό, ιστορικό και ερευνητή Αλέξη Φιδετζή να επιμεληθεί το υβριδικό εν εξελίξει πρότζεκτ #RevoltingBodies. Το εγχείρημα στο σύνολό του επιχειρεί να εντάξει την Ελληνική επανάσταση στο πλαίσιο ενός ευρύτερου διαλόγου για το επαναστατικό φαινόμενο που διέπει το νεωτερικό κόσμο, εντρυφώντας στις ιστορίες των σωμάτων πάνω στα οποία εγγράφεται η επαναστατική δράση καθώς και η μυθοπλασία γύρω από αυτή.
«Κάτι που εμένα με ενδιαφέρει, όταν αρχίζουμε να ασχολούμαστε με σώματα, είναι οι έμφυλες ταυτότητες – πώς αυτές επηρεάζουν την επαναστατική διαδικασία αλλά και το επαναστατικό φαντασιακό, μετεπαναστατικά δηλαδή πώς σκεφτόμαστε και φανταζόμαστε και μυθοποιούμε την κάθε Επανάσταση – οι φυλετικές ταυτότητες, τι ρόλο παίζουν γιατί εκείνη την περίοδο που αρχίζουν και αναπτύσσονται πάρα πολύ έντονα ρατσιστικές τάσεις και λοιπά», έχει αναφέρει ο Αλέξης Φιδετζής σε συνέντευξή του.
Τα έργα που παρουσιάζονται αποτελούν σημειολογικές αναφορές στην αφήγηση επαναστατικών συνθηκών. Το project εστιάζει στη σκιαγράφηση των μεθόδων με τις οποίες οι σύγχρονες κοινωνίες διαχειρίζονται το φαινόμενο της επανάστασης και όχι τόσο σε μια εικαστική προσέγγισή του. Μία σειρά από σχέδια με μολύβι και εκτυπώσεις μεγάλης κλίμακας διαμορφώνουν επιτοίχιες εγκαταστάσεις.
Μιλήσαμε με τον Αλέξη Φιδετζή και όπως μας αναφέρει σχετικά:
«Η ουσία της επανάστασης έχει να κάνει με μια φαντασίωση και αυτό που με ενδιαφέρει είναι το ξεκλείδωμα και η πολυπλοκότητα αυτής της έννοιας. Μελετάω τα ιστορικά περιστατικά μέσω του σώματος. Με ενδιαφέρει η έμφυλη ή φυλετική ταυτότητα, π.χ. υπάρχει ένα έργο στην έκθεση που αφορά στην προσδοκία της μαρξιστικής θεωρίας σχετικά με τη διάρρηξη έμφυλων ρόλων του αστικού περιβάλλοντος, της γυναίκας και του άντρα, περί ισότητας… Η επανάσταση λοιπόν χρησιμοποιείται σαν πολιτικό εργαλείο για καθεστώτα και λιγότερο σαν ουσιαστική έννοια… Με ενδιαφέρει η σχέση θύτη – θύματος και πώς η ιστορία κατευθύνεται σε σχέση με ποια “πλευρά” είμαστε.»
Τα έργα αυτά διαπραγματεύονται τη φυλετική και έμφυλη ταυτότητα των επαναστατημένων σωμάτων ενώ παράλληλα θέτουν προβληματισμούς προς μελέτη σχετικά με την ηρωολαγνεία στις κοινωνίες που έχουν βιώσει επανάσταση.
Στην εσωτερική αυλή του «Επαναστατικού Αρχηγείου» όπως το αποκαλούν, δεσπόζει το άγαλμα ενός αποκεφαλισμένου Ιακωβίνου, με σκοπό την αναφορά στη βία από και προς τα επαναστατημένα σώματα.
Στη βιβλιοθήκη του κτιρίου υπάρχει μια βιντεο-εγκατάσταση που παρουσιάζει στον επισκέπτη μια σειρά θεσμικών και μη αναπαραστάσεων επαναστατικών δράσεων.Ένα ιδιαίτερο χρωματικό φίλτρο, μια συγκεκριμένη πράσινη απόχρωση συνδέει το ιστορικό πλαίσιο της έκθεσης. Μια έξυπνη επιμελητική προσέγγιση που τοποθετεί τον επισκέπτη σε μια κατάσταση ενιαίας συνθήκης.
Λίγα λόγια για το #Occupy Atopos
Το #OccupyAtopos είναι το ετήσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα του μη κερδοσκοπικού οργανισμού ATOPOS Contemporary Visual Culture (ATOPOS cvc), ο οποίος ενδιαφέρεται για την έρευνα και τη μελέτη της σύγχρονης οπτικής κουλτούρας του ανθρώπινου σώματος. Ιδρύθηκε το 2003 από τον αρχιτέκτονα Στάμο Φαφαλιό και τον ερευνητή και επιμελητή σύγχρονης μόδας και τέχνης Βασίλη Ζηδιανάκη, ο οποίος είναι και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του οργανισμού.
Αποστολή του #OccupyAtopos είναι να ανακαλύπτει, να υποστηρίζει και να παρακολουθεί τη δημιουργική διαδικασία αναδυόμενων καλλιτεχνών, σχεδιαστών, επιμελητών και στοχαστών οι οποίοι εργάζονται με «ατοπικό» τρόπο. Η λέξη ‘atopos’, προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «ἄ-τοπος», η οποία αναφέρεται στο παράξενο, το ασυνήθιστο, το εκκεντρικό και το αταξινόμητο, και δηλώνει το μη-τόπο, όχι με την έννοια του χώρου, αλλά με αυτήν ενός μετέωρου εσωτερικού τόπου.
Στο παρελθόν, η έρευνα του οργανισμού ήταν περισσότερο εστιασμένη στο σώμα και το ένδυμα με έμφαση στη μελέτη και την παρουσίαση της πρωτοποριακής σύγχρονης μόδας καθώς και της μοναδικής συλλογής του, RRRIPP!! Collection από χάρτινα ενδύματα, με την οποία έγινε διεθνώς γνωστός. Τα τελευταία χρόνια, μέσα από το πρόγραμμα #OccupyAtopos, οι έρευνες του στρέφονται ολοένα και περισσότερο στον βιωματικό και αφηγηματικό χαρακτήρα του φυλετικού και έμφυλου σώματος, στο προσωπικό και συλλογικό τραύμα, στη μνήμη, στα συστήματα σωματοποιημένης γνώσης, καθώς και στη σχέση του με την οικολογία και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Λίγα λόγια για τον Αλέξη Φιδετζή
Γεννήθηκε στην Αθήνα όπου σήμερα ζει και εργάζεται. Έχει κάνει σπουδές ζωγραφικής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) της Αθήνας και στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου και έχει κάνει μεταπτυχιακό στο Ινστιτούτο Pratt της Νέας Υόρκης και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ενώ είναι υποψήφιος διδάκτορας της ΑΣΚΤ.
Ο Φιδετζής χρησιμοποιεί την ιστορική έρευνα ως πεδίο δημιουργίας εικαστικού λόγου μέσα από τον οποίο μπορούν να διαγνωστούν σύγχρονα πολιτισμικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Τον ενδιαφέρει η θεσμική διαχείριση του συλλογικού κοινωνικού τραύματος αλλά και οι μέθοδοι διαμόρφωσης του κοινού μας παρελθόντος από τις δομές εξουσίας.
–
Info έκθεσης:
#OccupyAtopos2021 #AlexisFidetzis #RevoltingBodies | 6 Οκτωβρίου – 26 Νοεμβρίου 2021 | Atopos CVC
Η είσοδος είναι ελεύθερη, με απαραίτητη την κράτηση θέσης καθώς η έκθεση είναι επισκέψιμη σε περιορισμένο αριθμό επισκεπτών (5 άτομα ανά 1 ώρα) Για κρατήσεις εισιτηρίων πατήστε εδώ
