Το «Μυστήριο 177» της Ελευσίνας 2023 τελέστηκε με την ομαδική έκθεση σύγχρονης τέχνης “Visions from the Underworld” να ρίχνει αυλαία το Σάββατο 8 Απριλίου, με την αποκάλυψη του έργου του πολυβραβευμένου γλύπτη Θεόδωρου. Όσοι και όσες βρέθηκαν στο X-Bowling Art Center της Ελευσίνας, στις 3.33 μ.μ. έζησαν την ξεχωριστή εμπειρία της αποκάλυψης του «κύβου του αγνώστου».
Μέσα από μια ειδική τελετή, υπό την καθοδήγηση του καλλιτέχνη McCloud Zicmuse, αποκαλύφθηκε το μυστηριώδες κουτί που βρισκόταν στο κέντρο της έκθεσης “Visions from the Underworld” σε επιμέλεια των Agprognostic Temple. Η έκθεση με αφετηρία τα Ελευσίνια Μυστήρια αντλούσε ελεύθερα στοιχεία από τον μύθο και τη μυστική λατρεία χρησιμοποιώντας τα ως μέσο για να περιηγηθεί ανάμεσα σε παράλληλα σύμπαντα. 10 σύγχρονοι δημιουργοί σε μία συμβολική μετάβαση στον Κάτω Κόσμο μετ’ επιστροφής, σαν σε ένα ταξίδι αποκάλυψης και ανακάλυψης ·με στόχο να αναδείξει τη συνάφεια των Μυστηρίων με τη σύγχρονη εποχή και να τα ερμηνεύσει μέσω διάφορων φωνών σε μία γλώσσα για τον 21ο αιώνα. Η πομπή και η τελετή του finissage μέσα από ένα παιχνίδι με αυτοσχέδια μουσικά όργανα, φωνητικές ασκήσεις και απλές χορογραφίες με τον κεραμίστα, ποιητή και performer McCloud Zicmuse οδήγησε στο γλυπτό του Θεόδωρου (1931-2018) που αντανακλά θέματα των Ελευσινίων Μυστηρίων.
Οι Agprognostic Temple (Dome Wood & Sam Steverlynck) μιλούν στο ελc για το «Μυστήριο 177», την αποκάλυψη του έργου του Θεόδωρου και την Ελευσίνα:
Μιλήστε μας για το γλυπτό του Θεόδωρου και πώς εντάχθηκε στην έκθεσή σας
Κάθε έκθεση του Agprognostic Temple λαμβάνει χώρα σε μια συγκεκριμένη σκηνογραφία/αρχιτεκτονική που χτίζεται επί τόπου. Ένα επαναλαμβανόμενο στοιχείο είναι ο Κύβος του Άγνωστου, ένα (μαύρο) κουτί που συμβολίζει το Άγνωστο. Το κουτί περιέχει ένα έργο τέχνης που αποκαλύπτεται μόνο την τελευταία ημέρα της έκθεσης στις 3:33, μια αναφορά στον αστρολογικό αριθμό των ιδρυτών του Ναού, του Dome Wood και του Sam Steverlynck. Το έργο αποκαλύπτεται κατά τη διάρκεια μιας ειδικής τελετουργικής παράστασης με απόηχο σε διάφορες φιλοσοφικές και πνευματικές παραδόσεις.
Προκειμένου να παίξουμε με τις συμβάσεις και τις προσδοκίες του κόσμου της τέχνης, συχνά τοποθετούμε στον Κύβο έργα του πιο γνωστού -ή του πιο ακριβού- καλλιτέχνη. Σε προηγούμενες εκθέσεις, το Κουτί περιείχε έργα των James Lee Byars, Ricardo Brey και Zebedee Armstrong. Αυτή τη φορά, θέλαμε να παρουσιάσουμε έναν Έλληνα, πιο καταξιωμένο καλλιτέχνη στον αντίποδα με τους νεότερους και πειραματικούς καλλιτέχνες της έκθεσης. Πέσαμε πάνω σε αυτό το μάλλον ασυνήθιστο έργο του Θεόδωρου, το οποίο ταιριάζει πολύ καλά με το θέμα της έκθεσής μας. Η έκθεσή μας ονομάζεται “Οράματα από τον Κάτω Κόσμο” και ενώνει διάφορους καλλιτέχνες που εργάζονται γύρω από τις έννοιες της ζωής μετά τον θάνατο, την οικουμενικότητα των διαφόρων τελετουργιών και των διαφορετικών παράλληλων συμπάντων, ενώ παράλληλα θυμίζει με διακριτικό τρόπο τα Ελευσίνια Μυστήρια.
Τα Ελευσίνια Μυστήρια ήταν η πιο μυστική λατρεία της αρχαιότητας, η οποία ξεκίνησε ως ένας τρόπος για να τιμηθεί η επιστροφή της Περσεφόνης, η οποία είχε απαχθεί από τον Άδη στον Κάτω Κόσμο, αλλά τελικά επέστρεψε -για μερικούς μήνες- στη μητέρα της στον Όλυμπο. Οι μήνες που πέρασε στον Κάτω Κόσμο με τον Άδη αντιπροσωπεύουν τους χειμερινούς μήνες, ενώ οι υπόλοιποι μήνες την άνοιξη και την επιστροφή της ζωής. Το γλυπτό του Θεόδωρου είναι ένας σκαραβαίος, ο οποίος ήταν ιερό σκαθάρι στην αρχαία Αίγυπτο και αντιπροσωπεύει την αναγέννηση και την ανάσταση, κάτι που αντιστοιχεί πολύ ωραία στον μύθο της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι τα Ελευσίνια Μυστήρια είχαν τις ρίζες τους στη λατρεία του Όσιρι -όπως επίσης αναφέρεται σε ένα έργο του Πάνου Τσαγκάρη που εκτέθηκε στην έκθεσή μας- και αυτή η αιγυπτιακή ανάγνωση παραπέμπει επίσης σε αυτό. Αυτή τη φορά, ο κύβος έχει φτιαχτεί διαφορετικά, ώστε να ταιριάζει καλύτερα με αυτή την αιγυπτιακή διάλεξη και να μοιάζει πιο προγονικός.
Γιατί σε κάθε έκθεσή σας οδηγούμαστε στον Κύβο του Αγνώστου;
Το Άγνωστο ως παρουσία της ύπαρξης, παρουσιάζεται από τον Ναό ως η μόνη παγκόσμια ιδέα σε όλα τα μεγάλα έργα τέχνης και συμβολίζεται επομένως από τον Κύβο του Αγνώστου. Το τελετουργικό της αποκάλυψης του Κύβου του Αγνώστου είναι να δοθεί έμφαση και σημασία στην ιδέα ενός έργου τέχνης που μας αποκαλύπτει το άγνωστο, κάνοντας το άγνωστο γνωστό και το γνωστό άγνωστο.
Πώς ζήσατε την εμπειρία της τελετής αυτής μέχρι την αποκάλυψη του κύβου του αγνώστου;
Πριν από τη στιγμή των αποκαλυπτηρίων, ο Αμερικανός καλλιτέχνης McCloud Zicmuse οργάνωσε μια μικρή πομπή, για την οποία νωρίτερα την ημέρα έδωσε ένα εργαστήριο με διάφορα όργανα που σχεδίασε ο ίδιος, παρόμοια με τον αρχαίο ελληνικό αυλό. Ανέλαβε τον ρόλο του ιεροφάντη (αρχηγού της λατρείας) και οργάνωσε μια μικρή πομπή που οδήγησε στη στιγμή της Αποκάλυψης, η οποία περιείχε διάφορες αναφορές στα Ελευσίνια Μυστήρια (τραγούδι στις γλώσσες, ρίψη προσφοράς στη θάλασσα…). Κατασκεύασε επίσης τη δική του εκδοχή του κέρατου (κεραμικό δαχτυλίδι με μικρά αγγεία) που χρησιμοποιούνταν στα Μυστήρια, το οποίο γέμιζε με ένα ειδικό ρόφημα που μπορούσαν να πιουν όλοι μαζί. Η πομπή του προηγήθηκε των τελικών αποκαλυπτηρίων του Κύβου του Αγνώστου και της έκθεσης του Σκαραβαίου του Θεόδωρου για τις τελευταίες ώρες της έκθεσης.
Τι είναι για εσάς η Ελευσίνα;
Η Ελευσίνα είχε μια ιδιαίτερη σχέση μαζί μας λόγω του μυστικισμού που συναντάται στα Ελευσίνια Μυστήρια. Αισθανθήκαμε ότι ήμασταν μέρος της συλλογικής της συνείδησης, όχι μόνο με τον ναό μας αλλά και με τα έργα τέχνης που εκτέθηκαν. Και, φυσικά, με την τελετουργία και την πομπή που τελέστηκαν με τα Αποκαλυπτήρια.
Με μια γενικότερη έννοια, θεωρήσαμε ότι η Ελευσίνα είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του τι πρέπει να είναι μια Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Είναι ένας καλός τρόπος για να ρίξει κανείς τα φώτα της δημοσιότητας σε λιγότερο γνωστές ευρωπαϊκές πόλεις και να κάνει τους ανθρώπους να ανακαλύψουν κάποια κρυμμένα διαμάντια μακριά από την πεπατημένη. Ο συνδυασμός του αρχαιολογικού χώρου και της μεταβιομηχανικής κληρονομιάς, σε συνδυασμό με το μοναδικό φως της Ελευσίνας, την κάνει όντως ένα ιδιαίτερο μέρος που είναι ενδιαφέρον να ανακαλύψουν Έλληνες και ξένοι.
