Ο σκηνοθέτης Παναγιώτης Καλυβίτης μοιράζεται σκέψεις από τις πρόβες της παράστασης «Α(ν)ΤΙ»

«Η παράσταση, όπως και ο επιμερισμός της σε ανάσες, το συμβάν της πρόβας δηλαδή, αποτελούν μέρος ενός ζωντανού οργασμού, διέπονται από δυναμικές αυτενέργειας.»

Μια παράσταση χορού βασισμένη στην Αντιγόνη, ένα εγχείρημα να αποδοθεί κάτι από το έργο του Σοφοκλή, χωρίς όμως το κείμενό του. Μια απόπειρα διερεύνησης με κύριο άξονα την ταφή του νεκρού και την απήχησή της στα ψυχικά τοπία της Αντιγόνης, διατυπωμένα σε μια σωματικότητα και μια ηχητικότητα, αδιαμεσολάβητα από τον λόγο. Μέσα από μια εικονο-ποίηση των ασυνείδητων ψυχικών εκφάνσεων, η παράσταση κινείται πέρα από τις αναπαραστατικές αποτυπώσεις των ρόλων, στρέφοντας τον φακό της στις υποκειμενικότητες της Αντιγόνης. Κύριο μέλημα, η ανάδειξη με σκηνικούς όρους και η μορφοποίηση κάτι από την διαλεκτική μεταξύ επιθυμίας και άτης. Μια τοπολογία εκφρασμένη μέσα από τις δυναμικές των σωμάτων και του ήχου (του ήχου της Αντιγόνης), μέσα από τον ίλιγγο ή την αρμονία, όπου αναπνέει η δυνατότητα της μεταμόρφωσης.

«Σηκώνεται όρθια και αυτό που είναι, είναι. Αυτή η λάμψη τυφλώνει. Το βλέμμα της τρεμοπαίζει ανάμεσα στο όνομα της ρήξης και σε μια σκιά δυνατότητας. Κι αυτή να τρέχει μέσα στο σκοτάδι, λικνίζοντας. Τίποτα δεν είναι πιο συγκινητικό από αυτό το Ίμερος εναργής. Αυτή την ορατή επιθυμία που αναδύεται από τα αόρατα μάτια της ομορφιάς. Κι αυτή να τρέχει. Ξεχνώντας κουβάδες τα μαλλιά της στην Άτη. Διάτρητη από επιθυμία. Που δεν στεγνώνει».

Ο σκηνοθέτης της παράστασης Παναγιώτης Καλυβίτης μοιράζεται σκέψεις από την περίοδο των προβών της παράστασης «Α(ν)ΤΙ»: 

Ξεκινήσαμε την προετοιμασία της παράστασής μας πριν από την πανδημία, η οποία υπήρξε -ίσως- το πιο ισχυρό χτύπημα που δεχτήκαμε. Η παράσταση, όπως και ο επιμερισμός της σε ανάσες, το συμβάν της πρόβας δηλαδή, αποτελούν μέρος ενός ζωντανού οργασμού, διέπονται από δυναμικές αυτενέργειας. Στη δημιουργική διάρκεια της εξέλιξής της τα ζωντανά κύτταρα τη ζωοποιούν και συνιστούν τον ιστό της, ενώ τα ήδη απονεκρωμένα δεν μπορούν να συνδεθούν οργανικά με αυτόν τον ιστό, και αποβάλλονται. Αυτό ισχύει είτε στο επίπεδο του ανθρώπινου δυναμικού, είτε στο επίπεδο διαχείρισης, προσανατολισμού και λήψης αποφάσεων. Σε αυτό το φαινόμενο αναφέρομαι όταν μιλάω για αυτενέργεια. Μόνο κατ’ επίφαση οι αποφάσεις παίρνονται από εμάς. Μοιάζει σα να λέμε ότι τα κίτρινα φύλλα αποφασίζουν να εγκαταλείψουν το δέντρο, ενώ στην πραγματικότητα είναι άλλες οι δυναμικές που αποφασίζουν την πτώση τους, δυναμικές στις οποίες υπαγόμαστε όλοι.

Υπάρχουν δύο κυρίαρχοι τρόποι για να οργανώσεις τις πρόβες. Είτε εντοπίζοντας εξαρχής κάποιους άξονες και ένα συγκεκριμένο πλαίσιο βάσει των οποίων θα κινηθείς, είτε μπαίνοντας μέσα στο υλικό σου, γεννώντας ιδέες, επιτρέποντας έτσι στις δυναμικές του απρόοπτου να σε καθοδηγήσουν. Εμείς λειτουργήσαμε κατά κανόνα με ένα τρόπο μάλλον συνδυαστικό. Υπήρχε δηλαδή πάντοτε ένα σχέδιο, ένας χάρτης βάσει του οποίου θα κινηθούμε, αλλά ταυτόχρονα, καλλιεργώντας ένα κλίμα εγρήγορσης και ετοιμότητας, αρπάζαμε κυριολεκτικά τις όποιες οργανικές ποιότητες αναδύονταν, μεταμορφώνοντάς τις σε νεοσύστατους αρμούς, έτοιμους να μας επανασυστήσουν το υλικό μας, ενορχηστρώνοντας εξαρχής τους μοχλούς διακίνησης, ακόμη και σε επίπεδο δραματουργίας. Αυτός ο τρόπος λάμβανε χώρα είτε σε μικροεπίπεδο (αυτό της πρόβας), είτε σε μακροεπίπεδο (αυτό της παράστασης).

Έχοντας επίγνωση ότι με αυτόν τον τρόπο μπορεί να διατηρείται διαρκώς ένα νήμα ανασφάλειας και υπονόμευσης της δουλειάς, ταυτόχρονα διατηρείται η φρεσκάδα, η ζωντάνια και ο ίλιγγος της προσωπικής εμπλοκής. Δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού, βολικών συμβάσεων και απεμπλοκής. Οι απαιτήσεις που εγείρονται είναι αδιαπραγμάτευτες. Οφείλεις να είσαι εκεί, παρών, με όλες σου τις δυνατότητες και ιδιότητες. Έτσι προκύπτει, πιστεύω, μια ουσιαστική και επίπονη αναμέτρηση με τον εαυτό, τους συνεργάτες και το υλικό καθαυτό. Αυτοί οι τρεις όροι δηλαδή συνεργούν σε μια κοινή μήτρα σκηνικού επιτελέσματος.

Με ποιον τρόπο όμως καθίσταται εφικτό κάτι τέτοιο;

Η προσωπική μου άποψη τέμνεται, αν όχι ταυτίζεται, με αυτό που περιέγραψε η Πολωνή Όλγκα Τοκάρτσουκ στην ομιλία της στην τελετή απονομής του Νόμπελ, αποδίδοντας στην τρυφερότητα την πρωτοκαθεδρία ανάμεσα στην υποκειμενική εμπειρία και τη συμπλοκή της με την εμπειρία του άλλου. Αναφέρει λοιπόν ότι «η τρυφερότητα εμφανίζεται όταν παρατηρούμε από κοντά μια άλλη ύπαρξη, κάτι που δεν είναι ο εαυτός μας». Πιστεύω ότι με την καλλιέργεια της εγγύτητας, με το ειλικρινές άνοιγμα προς ένα άλλο ψυχισμό, τότε ίσως μονάχα να μπορέσουμε να αντικρίσουμε τη νοσταλγία του ανέφικτου, καθώς και ότι ο κόσμος μόνο όταν τον μοιράζεσαι υπάρχει, όπως μας είπε ο Τάσος Λειβαδίτης. Προσπαθήσαμε λοιπόν να μοιραστούμε τους κόσμους μας. Αρωγοί σε αυτή τη διαλεκτική στάθηκαν οι άλλες τέχνες. Κύριος συνομιλητής μας, η μουσική και οι μουσικοί μας, που βήμα βήμα δημιουργούσαν μαζί με το κινητικό μας υλικό τις μουσικές συνθέσεις. Με ερεθίσματα από τον κινηματογράφο, την ποίηση, τις εικαστικές τέχνες και το θέατρο, τη φιλοσοφία, την ψυχανάλυση και τη διαρκή έρευνα, προέκυψε ο καμβάς και το πεδίο των ζυμώσεων, που στελέχωσαν τα δημιουργικά μας βήματα. Κατ’ αναλογία με τα νεογέννητα πλάσματα, ο βηματισμός μας ήταν αρχικά ανασφαλής και ασταθής, ωριμάζοντας με τον καιρό και αποκτώντας σταθερότητα και σιγουριά με αναμφισβήτητες πτυχώσεις καλπασμού, τουλάχιστον κατά τη δική μου εκτίμηση.

Κλείνοντας, θα ήθελα να υπογραμμίσω τη διάσταση στην οποία εξαρχής αναφέρθηκα, αυτής όπου η πρόβα και η προετοιμασία μιας παράστασης είναι ένας ζωντανός οργανισμός αυτόνομος και επιρρεπής στις δυνάμεις του Πραγματικού και σε απόλυτη ασυμμετρία με τη δυνατότητα ελέγχου. Και με ένα τόνο προσωπικής εξομολόγησης, να πω ότι όταν προς το τέλος της προετοιμασίας μας ήρθε το άγγιγμα, το χνώτο του θανάτου (η υγεία του πατέρα μου ήταν και μέχρι σήμερα παραμένει οριακή), ήρθε να θαμπώσει τον ορίζοντα, να θολώσει το βλέμμα. Τότε ο θόλος αυτός συνιστά τη διάνοιξη ενός άλλου χώρου, όπου εμφιλοχωρεί η αυταξία της επιθυμίας αναδίπλωσης προς τη ζωή, ώστε ακόμα και αυτό το αδρανοποιό γεγονός, ειδικά αυτό, να μετουσιώνεται σε αποδοχή και βηματισμό πραγμάτωσης, όπου ο θάνατος υλοποιεί τη ζωή. Συσχέτιση η οποία αποτέλεσε δομικό συστατικό της παράστασης.

Info παράστασης:

Α(ν)ΤΙ | θέατρο Ροές

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.