Εν αναμονή της σημερινής συνάντησης των εκπροσώπων του καλλιτεχνικού κόσμου –κυρίως των παραστατικών τεχνών- με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, θα ήταν χρήσιμο να προσπαθήσουμε να βάλουμε στη θέση τους μερικά βασικά ζητήματα: είναι τόση η φημολογία και οι αντικρουόμενες απόψεις και τοποθετήσεις -είτε αυθόρμητες είτε ακόμα και κραυγαλέα καθοδηγούμενες- που το τοπίο συσκοτίζεται διαρκώς.
Θεωρήσαμε χρήσιμο να ζητήσουμε από ανθρώπους που έχουν εμπλακεί να βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Στο βασικό ερώτημα του τι σημαίνει για τους καλλιτέχνες το επίμαχο Προεδρικό Διάταγμα και τι νέα προβλήματα δημιουργεί, απαντά ο Υπεύθυνος Διεθνών & Δημοσίων Σχέσεων του ΣΕΗ
Γιάννης Παναγόπουλος:
«Μέχρι το 2003 τα πτυχία των Δραματικών Σχολών αντιστοιχούσαν με τα πτυχία των ΤΕΙ, και ως εκ τούτου εργασιακά και στις δύο κατηγορίες οι κάτοχοί τους θεωρούμασταν υπάλληλοι Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΤΕ). Από το 2003 τα ΤΕΙ γίνονται ΑΤΕΙ τετραετούς φοίτησης και οι απόφοιτοί τους Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΠΕ), αφήνοντας έτσι πίσω τους τις Ανώτερες Δραματικές Σχολές σε μετέωρο επίπεδο.
Παρόλα αυτά, να τονίσουμε ότι όλες οι Ανώτερες Δραματικές Σχολές έχουν αδειοδοτηθεί και εποπτεύονται από το Υπουργείο Πολιτισμού, οι εισαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις τους πραγματοποιούνται παρουσία εκπροσώπου και επιτροπών διορισμένων από το ίδιο το ΥΠΠΟΑ, ενώ τα πτυχία φέρουν σφραγίδα του Υπουργείου.
Το Προεδρικό Διάταγμα 85/2022, μαζί με το “προσοντολόγιο” που το συνοδεύει, έρχεται να αποτυπώσει για πρώτη φορά, με το χειρότερο τρόπο, το νομικό αυτό κενό. Έτσι, χρησιμοποιώντας τις τέσσερις κατηγορίες που αυτό έχει ως εργαλεία: ΥΕ (Υποχρεωτικής εκπαίδευσης), ΔΕ (Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης), ΤΕ (Τεχνολογικής Εκπαίδευσης) και ΠΕ (Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης), κατατάσσει τους αποφοίτους καλλιτεχνικών σχολών -για πρώτη φορά, επαναλαμβάνω- στην μισθολογική κατηγορία ΔΕ, “αγνοώντας” με αυτό τον τρόπο τις σπουδές τους, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τη γενικότερη εργασιακή τους αποδυνάμωση. Φανταστείτε μας να διαπραγματευόμαστε για τις συλλογικές μας συμβάσεις με τους επικείμενους εργοδότες μας, όταν το ίδιο το κράτος μάς έχει ορίσει ως “ανειδίκευτους εργάτες”.
Και επειδή πολύς λόγος γίνεται για την πρόσφατη, ατυχέστατη, ας μου συγχωρεθεί ο όρος, τροπολογία του ΠΔ ότι μας έχει εξαιρέσει σε ό,τι αφορά τις καλλιτεχνικές θέσεις, ένα παράδειγμα μπορεί να σας πείσει για την τρέλα που καθημερινά καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε: μέχρι πρότινος, το ΔΗΠΕΘΕ Βόλου για γραφειοκρατικούς και διοικητικούς λόγους δεν έκανε ακροάσεις για ηθοποιούς, αλλά προσλάμβανε ηθοποιούς μέσω ΑΣΕΠ.
Επιπλέον, πρέπει να πούμε ότι η τροπολογία αυτή που ψηφίστηκε για το ΠΔ αυτή τη στιγμή διαχωρίζει το αμιγώς καλλιτεχνικό έργο και αφήνει στο πεδίο εφαρμογής του ΠΔ όλους τους καλλιτέχνες με άλλη ειδικότητα, όπως για παράδειγμα καθηγητές σε δημοτικές σχολές, ωδεία ή ακόμα και διοικητικές θέσεις καλλιτεχνικών οργανισμών. Θα πρέπει να σας ενημερώσουμε ότι το έργο μας δεν είναι αμιγώς καλλιτεχνικό σε όλες τις θέσεις, και επ’ ουδενί δεν διαχωρίζεται.
Το πρόβλημα θα μπορούσε πολύ εύκολα, με μια απλή τροπολογία, να λυθεί αν παραμέναμε/μπαίναμε στην κατηγορία Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΤΕ), κατηγορία που συνεχίζει να υπάρχει, όπως για παράδειγμα το ΤΕ κινηματογραφιστών. Άλλωστε, να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με την ευρωπαϊκή πρακτική, αλλά και με σχετική γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας, τα επαγγελματικά μας δικαιώματα, οι όροι πρόσληψης και οι αμοιβές μας δεν πρέπει να υποβιβάζονται, αλλά να αναβαθμίζονται με σύνθετο τρόπο, όπως για παράδειγμα η προσμέτρηση άλλων πτυχίων ή προϋπηρεσίας».
Μια κατάφωρη και ατεκμηρίωτη συκοφαντική τοποθέτηση κατά των καθηγητών της Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, αλλά και των αντιστοίχων του ΚΘΒΕ και του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας που ακολούθησαν, παραιτούμενοι σε ένδειξη συμπαράστασης προς τους μαθητές τους που έχουν προβεί σε κατάληψη των σχολών τους, είναι πως η παραίτησή τους υπήρξε –κατά λέξη- «εκ του ασφαλούς», καθώς οι συμβάσεις τους είχαν λήξει. Εδώ το ψεύδος αγγίζει τη χυδαιότητα: οι συμβάσεις διακόπτονται για λίγες ημέρες στο μέσο της χρονιάς, έτσι ώστε οι κάτοχοί τους να μην αποκτούν δικαίωμα σε σύμβαση αορίστου χρόνου ως καλύπτοντες πάγιες και διαρκείς ανάγκες –ακόμα κι αν προφανώς ισχύει κάτι τέτοιο. Υπάρχουν συμβασιούχοι σε οργανισμούς σχετικούς με το Δημόσιο ή τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης που τελούν επί χρόνια ή και δεκαετίες υπό αυτό το καθεστώς ομηρίας.
Αυτό, όμως, το νομικό τερτίπι χρησιμοποιήθηκε ως επιχείρημα για να καταδειχθεί πως οι καθηγητές τάχα δεν παραιτήθηκαν, αφού δεν ήταν πλέον εργαζόμενοι: τερατώδες ψεύδος. Ρωτήσαμε σχετικά τους παραιτηθέντες καθηγητές της σχολής του Εθνικού Θεάτρου, Σίμο Κακάλα και Ιώ Βουλγαράκη:
Σίμος Κακάλας:
«Με το Προεδρικό Διάταγμα ανακινήθηκε ένα τεράστιο θέμα το οποίο ευελπιστώ να βρει λύση. Είναι αστείο το επιχείρημα περί της λήξης των συμβολαίων. Για άλλη μια φορά μπήκαν ταμπέλες από ανθρώπους που είτε δεν γνώριζαν, είτε ηθελημένα έφτιαξαν ένα αδύναμο επιχείρημα για να αποδυναμωθεί η κίνηση της παραίτησης. Τέλος πάντων θα ξαναπώ ότι ως καθηγητής πρέπει να βγάλεις ύλη για ένα διδακτικό έτος -είναι αυτόματη η ανανέωση στη μέση της χρονιάς, για λόγους νομικούς γίνονται έτσι τα συμβόλαια».
Ιώ Βουλγαράκη:
«Το πρόβλημα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης είναι ένα παράδοξο που κρατάει πολλά χρόνια. Τον Δεκέμβρη του ’22 λοιπόν υπογράφεται το Προεδρικό Διάταγμα 85 -χωρίς γνωμοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού που υποτίθεται πως εποπτεύει τις καλλιτεχνικές σπουδές- το οποίο δημιουργεί κατηγορία Δ.Ε. αποφοίτων καλλιτεχνικών σχολών, τοποθετώντας έτσι επισήμως τις τριετείς καλλιτεχνικές σπουδές, που δεν είχε βρεθεί σε τι αντιστοιχούσαν, στο επίπεδο του απολυτηρίου Λυκείου.
Τα πρακτικά προβλήματα που παγιώνει το ΠΔ85 είναι πολλά. Όμως πέρα ακόμα και από αυτά, η ηθική απαξίωση της σπουδής δεν μπορεί να γίνει δεκτή από ανθρώπους που εργάζονται στην εκπαίδευση με αίσθημα ευθύνης -θα ήταν μια τρομερή αντίφαση κάτι τέτοιο. Δεν μπορούμε παρά να μοιραζόμαστε με τους σπουδαστές μας το ίδιο αίσθημα περιφρόνησης από πλευράς της Πολιτείας και γι’ αυτό αποφασίσαμε να τους στηρίξουμε, δίνοντας ταυτόχρονα και τον προσωπικό μας αγώνα, με μια απόφαση τόσο δύσκολη και τόσο σοβαρή.
Το γεγονός ότι μόλις έγινε γνωστό ότι προχωρούμε στην παραίτηση, πριν ακόμη δώσουμε στη δημοσιότητα την επίσημη ανακοίνωσή μας, άρχισαν να διαρρέουν σε φιλοκυβερνητικά μέσα ότι είμαστε εκτός σύμβασης και παραιτούμαστε εκ του ασφαλούς, αποδεικνύει το ήθος αλλά και την αγωνία όσων το κίνησαν αυτό. Ντροπή είναι το ότι εκτός από τα non-paper, και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος υποστήριξε τα ίδια. Αυτόν το διάλογο κάνει η κυβέρνηση μέχρι σήμερα με τον κλάδο. Οι παραιτήσεις των συναδέλφων καθηγητών των σχολών του ΚΘΒΕ και του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας έληξαν βεβαίως αυτή τη λασπολογία. Αλήθεια, σε ποια χώρα η υπουργός πολιτισμού δεν θα είχε παραιτηθεί με όσα έχουν συμβεί εδώ την τελευταία τριετία;».
Η αποφασιστικότητα των καταληψιών σπουδαστών των Δραματικών Σχολών και της Σχολής Σκηνοθεσίας του Εθνικού, αλλά και η σοβαρότητα, το ήθος και η αυτοσυγκράτηση που έχουν επιδείξει –ποιος θα τολμήσει αυτή τη φορά να μιλήσει για «μπαχαλάκηδες», «έξαλλους», «άπλυτους» και άλλα τέτοια χυδαία;- έχουν προκαλέσει ένα μεγάλο κύμα κοινωνικής συμπαράστασης που έγινε εμφανές και από τα πλήθη που συγκέντρωσαν οι τελευταίες συναυλίες έξω από το Κτίριο Τσίλερ και το Ρεξ.
Υπάρχουν δύο ενδεχόμενα για τη σημερινή συνάντηση: είτε ο πρωθυπουργός να κάνει πίσω, βλέποντας πως μάλλον υποεκτιμήθηκαν από κυβερνητικής πλευράς οι αντιδράσεις που προκάλεσε το ΠΔ, είτε να κάνει απλά μια επικοινωνιακή κίνηση δεχόμενος να τους δει, και απαντώντας τους πως η πρόσφατη τροπολογία ήταν η τελευταία «υπαναχώρηση» από κυβερνητικής πλευράς.
Εύχομαι από καρδιάς να είναι το πρώτο. Στη δεύτερη περίπτωση είναι πλέον φανερό πως ο καλλιτεχνικός κλάδος -παρόλα όσα έχει υποστεί την τελευταία τριετία- δεν προτίθεται να κάνει πίσω. Φαίνεται πως το επίμαχο Προεδρικό Διάταγμα υπήρξε αυτό που οι Αγγλοσάξονες ονομάζουν adding insult to injury: προσέθεσε στο τραύμα και την προσβολή.
