‘Minamata”: Περιηγηθήκαμε με τον Andrew Levitas στο νέο του πολύπλευρο πρότζεκτ στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή

Ο φακός του W. Eugene Smith και η τραγωδία στην πόλη Minamata λειτούργησαν καταλυτικά στο πολύπλευρο καλλιτεχνικό σύμπαν του Andrew Levitas

«Μία φωτογραφία είναι μια μικρή φωνή στην καλύτερη των περιπτώσεων, όμως καμιά φορά μία φωτογραφία, ή μια ομάδα φωτογραφιών, μπορεί να ξυπνήσει τη συνείδησή μας». Λόγια του μεγάλου Αμερικανού φωτορεπόρτερ W. Eugene Smith που μας ταξιδεύουν στο 1974, ένα χρόνο πριν εκδώσει τη φωτογραφική συλλογή του ”Minamata – A Warning to the World” καταγράφοντας και καταγγέλοντας τις παραμορφώσεις και τις ασθένειες που είχαν πλήξει τους κατοίκους της πόλης Minamata της Ιαπωνίας ως αποτέλεσμα της μόλυνσης του νερού από τα απόβλητα υδραργύρου εργοστασίου της περιοχής.

Πίσω στο σήμερα ο εικαστικός και σκηνοθέτης Andrew Levitas, εμπνευσμένος από το φωτογραφικό έργο του W. Eugene Smith παρουσιάζει το πολύπλευρο πρότζεκτ ”Minamata” στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή. Η τελική και πιο ολοκληρωμένη μορφή του πρότζεκτ κατά τον καλλιτέχνη, είναι η εικαστική εγκατάσταση που θα κοσμεί τον χώρο των περιοδικών εκθέσεων του Ιδρύματος από τις 21 Οκτωβρίου έως τις 28 Νοεμβρίου.

Minamata
ANDREW LEVITAS

«Θυμάμαι να βλέπω το έργο ”Minamata” σε πολύ μικρή ηλικία προσπαθώντας με κόπο να κατανοήσω συναισθήματα που ήταν πολύ περίπλοκα για να τα αντιληφθώ στην ηλικία των 10, 12 ή 13 ετών, αλλά κατανοώντας ότι κοιτούσα κάτι που αντικατοπτρίζει το χειρότερο πρόσωπο της ανθρωπότητας, τραγικά πράγματα που μπορούν να προκαλέσουν οι άνθρωποι ο ένας στον άλλον.», αναφέρει ο Andrew Levitas.

«Βέβαια τότε δεν καταλάβαινα το γιατί και πώς δούλευε ο κόσμος. Αλλά την ίδια στιγμή αναγνωρίζω ότι δεν ένιωσα ούτε θυμό ούτε ταραχή κοιτώντας αυτή την εικόνα. Αργότερα φυσικά κατάλαβα την ευφυία και τη μοναδική ικανότητα του Smith να σου δείχνει ελπίδα και αγάπη, το καλύτερο της ανθρωπότητας ακριβώς δίπλα στο χειρότερο. Ή στο πρόσωπο του χειρότερου κάτι που θα σου προσφέρει ψυχική ανάταση ή θα σε εμπνεύσει. Αυτό το συναίσθημα με σημάδεψε για πάντα.

Με το πέρασμα των χρόνων, ως καλλιτέχνης πια όταν ανακάλυψα πως θέλω να εκφράσω τον εαυτό μου και για τι θέλω να μιλήσω, πήγα και πάλι πίσω σε αυτό το έργο τυχαία και άρχισα να ανακαλύπτω το υπόλοιπο έργο του Smith και συνειδητοποίησα ότι με επηρέασε σε αυτά τα πρώτα χρόνια μου και με διαμόρφωσε ως καλλιτέχνη που θέλει να πει κάτι, αλλά όχι μόνο για να καταδικάσει, αλλά και για να εμπνεύσει, να κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι αυτοί οι αγώνες δεν έχουν τελειώσει, υπάρχει πάντα ευκαιρία για κάτι καλύτερο».

Minamata

Minamata

Ο φακός του W. Eugene Smith και η τραγωδία στην πόλη Minamata λειτούργησαν καταλυτικά στο πολύπλευρο καλλιτεχνικό σύμπαν του Andrew Levitas. Η έκφρασή του ξετυλίχθηκε αρχικά μέσα από ποιήματα, έπειτα μέσα από πίνακες, στη συνέχεια πιο ολοκληρωμένα με τη δημιουργία της ταινίας ”Minamata”, που παρουσιάστηκε στη Berlinale το 2020 και κάνει πρεμιέρα στους κινηματογράφους παράλληλα με τα εγκαίνια της εικαστικής εγκατάστασης στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, συνθέτοντας και το τελευταίο κομμάτι στο παζλ του πρότζεκτ ”Minamata”.

Με την είσοδο στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή παρακολουθείς τις διαδρομές αυτών των δύο καλλιτεχνών να διασταυρώνονται. Την εικαστική διαδρομή σηματοδοτούν επτά μεταλλικά γλυπτά μεγάλων διαστάσεων. Βασικό υλικό της εγκατάστασης το αλουμίνιο, συμβολίζει την πρόοδο της ανθρωπότητας και την ευημερία, ταυτόχρονα όμως εκπροσωπεί και τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος λειτουργεί καταστροφικά απέναντι στη φύση.

Ο Andrew Levitas δημιουργεί τα γλυπτά με τη μέθοδο Metalwork Photography, που ανέπτυξε σε νεαρή ηλικία, μεταφέροντας φωτογραφικές διαφάνειες πάνω στα μεταλλικά φύλλα που αποτελούν την επιφάνεια των έργων του.

Minamata

Minamata

«Η δουλειά με το μέταλλο, και ειδικότερα το αλουμίνιο, είναι στον πυρήνα της σκέψης του Levitas», τονίζει η Υπεύθυνη Συλλογής του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή και επιμελήτρια της εικαστικής εγκατάστασης, Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau.

«Βρίσκει σε αυτό πολλές ιδιότητες που αντιστοιχούν στην ηθική του: το αλουμίνιο δεν φοβάται τις μεταβολές των κλιματικών συνθηκών· και, το κυριότερο, πρόκειται για υλικό με μεγάλο χρόνο ζωής, ανακυκλώσιμο, που μπορεί να αντιμετωπίζει χωρίς δυσκολία τη δοκιμασία του χρόνου ή να ξαναχρησιμοποιηθεί για άλλους σκοπούς.

Παράλληλα, δοξάζει, και μάλιστα με τον ίδιο ζήλο, την ανθρώπινη διάνοια. Τα τεχνολογικά επιτεύγματα των τελευταίων αιώνων, που τα κοιτάζουμε με ολοένα πιο κριτικό και αυστηρό μάτι, βοήθησαν εντούτοις την ανθρωπότητα να προοδεύσει και να ευημερήσει».

Minamata

Τέσσερα «Σημεία εστίασης» σε μεγαλύτερη και μικρότερη διάσταση που συνδυάζουν τη ματιά του φωτογράφου και του σκηνοθέτη σε υλικά, ο «Σωλήνας» νερού, η «Κοιτίδα ζωής» με το σχήμα του αυγού να δεσπόζει στον χώρο και ο «Μεθυλοϋδράργυρος», ανάμεσα σε φωτογραφικά στιγμιότυπα και αποσπάσματα από την ταινία ”Minamata” στους τοίχους, με τον Johnny Depp να ενσαρκώνει τον W. Eugene Smith, να ολοκληρώνουν την εικαστική διαδρομή.

Ένα ένα τα κομμάτια αυτής της εικαστικής εγκατάστασης φωνάζουν τον προβληματισμό του Andrew Levitas για τη σχέση της ανθρωπότητας με τη φύση και το περιβάλλον και την έντονη ανάγκη του να αγωνιστεί ενάντια στην αδικία, μέσα από την τέχνη του. Αποχωρώντας κολλημένο στο μυαλό το καθηλωτικό στιγμιότυπο της ταινίας με τη γνωστή φωτογραφία του Smith – γροθιά στο στομάχι ”Tomoko in her Bath”, με μια μητέρα που κάνει μπάνιο την κόρη της, η οποία έχει υποστεί παραμόρφωση.

Minamata

Minamata

«Η σκέψη του Levitas, και κατ’ επέκταση του W. Eugene Smith, αντανακλάται με τον καλύτερο τρόπο στη δυαδικότητα, στην αμφισημία και στην αντίφαση που είναι συμφυείς στο αλουμίνιο. Ναι, σωλήνες αλουμινίου έχυσαν στην περιοχή της Minamata τον υδράργυρο που κατέστρεψε τη ζωή τόσων ανθρώπων. Αλλά είναι επίσης εκείνοι που όχι μόνο έκαναν την καθημερινή ζωή μας πιο απλή, αλλά και επέτρεψαν να φτάνει το νερό στις πλέον απομακρυσμένες περιοχές.

Ναι, το σχήμα του αυγού, το οποίο αναγνωρίζουμε σε πολλά γλυπτά, μπορεί να συμβολίζει τη ζωή, τη γονιμότητα, την ευφορία. Αλλά στην περίπτωση της Minamata, μπορεί να κρύβει τη μοιραία κυκλοφορία του δηλητηρίου μέσω του πλακούντα, κάτι που κανείς δεν μπορούσε να υποψιαστεί.

Ναι, η περίφημη φωτογραφία του Smith ”Tomoko in her Bath”, που παίζει κεντρικό ρόλο στην ταινία ”Minamata”, μπορεί να ερμηνευθεί ως καταγγελία των καταστροφών της αδηφάγας βιομηχανοποίησης. Πάνω απ’ όλα όμως, αναδεικνύει την άνευ όρων αγάπη μιας μάνας.», σημειώνει η Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau.

Όπως επισημαίνει ο ίδιος ο καλλιτέχνης: «Είναι αρκετά σημαντικό για μένα να δείχνω τη δυαδικότητα, τις γκρι περιοχές της ζωής, της κουλτούρας και της κοινωνίας μας ευρύτερα. Ήλπιζα να δημιουργήσω ένα έργο στα πρότυπα του έργου του Smith, να δείξω, να εκφράσω και να διερευνήσω τα πιο αρνητικά στοιχεία της ζωής, αλλά και να διατηρήσω αυτό το θετικό στοιχείο της έμπνευσης και την άποψη ότι χρειάζεται τόσο λίγο σε όλα αυτά τα στοιχεία να πάνε από τη μία πλευρά στην άλλη».

«Τελικά όμως αυτό το πρότζεκτ δεν ήταν για τον Smith, ο Smith ήταν τα μάτια και το μυαλό μας σε αυτή την ιστορία, εγώ ως σκηνoθέτης και καλλιτέχνης πήρα τον ίδιο ρόλο για να ξαναπώ αυτή την ιστορία. Οι άνθρωποι στη Minamata ήταν η ιστορία. Το πνεύμα και η ικανότητά τους να ξεπεράσουν τα όρια της κοινωνίας ήταν αυτό που πραγματικά μου έδωσε το κίνητρο να κάνω αυτή την ταινία. Ήταν το έργο του Smith που αποτύπωσε αυτές τις εικόνες, αλλά τελικά ήταν οι άνθρωποι και η ιστορία τους που ήθελα να πω».

Minamata

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.