Κατασκευασμένο το 140 μ.Χ., το Αδριάνειο Υδραγωγείο που διατρέχει τους Δήμους Αχαρνών, Μεταμόρφωσης, Κηφισιάς, Ηρακλείου, Χαλανδρίου, Αμαρουσίου, Φιλοθέης-Ψυχικού και Αθηναίων, παραμένει «ζωντανό» εξακολουθώντας μέχρι σήμερα να «κουβαλά» νερό. Ο πολιτιστικός οργανισμός UrbanDig Project θέλησε να συστήσει στον κόσμο αυτό το «υπόγειο ποτάμι» και να φωτίσει τους πιθανούς τρόπους αξιοποίησής του διοργανώνοντας τον περασμένο Νοέμβριο σε συνεργασία με την «Αδριάνεια Κοινότητα» το Μικρό Αδριάνειο Φεστιβάλ, ένα πρωινό παιχνιδιού και ενημέρωσης για μικρούς και μεγάλους.
Η Κατερίνα Πρωτονοταρίου, Υπεύθυνη του προγράμματος, η Βίβιαν Δούμπα, Υπεύθυνη συμμετοχικών διαδικασιών και οικοδόμησης της κοινότητας, και η Αννα Μαγουλιώτη, Υπεύθυνη της κοινότητας, μιλούν για τη δράση αυτή που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Περιπατητές νερού» και υπογραμμίζουν την περιβαλλοντική αλλά και την πολιτιστική σημασία του Αδριάνειου Υδραγωγείου.
Πώς «γεννήθηκε» το «Μικρό Αδριάνειο Φεστιβάλ»;
Το «Μικρό Αδριάνειο Φεστιβάλ» διοργανώθηκε στο πλαίσιο του έργου «Περιπατητές Νερού», που στόχο έχει να δοκιμάσει μια πειραματική μεθοδολογία συμμετοχής και συνεργασίας ανάμεσα σε διαφορετικούς δήμους και διαφορετικά επίπεδα διακυβέρνησης, δηλαδή ανάμεσα στην Κοινωνία των Πολιτών και των Κατοίκων και τους Φορείς Λήψης Αποφάσεων.
Αυτό επιχειρούμε να το κάνουμε μέσα από μια σειρά ευφάνταστων και δημιουργικών δράσεων, που θέλουν να συστήσουν στον κόσμο το Αδριάνειο Υδραγωγείο και να τον προσκαλέσουν να συμμετέχει σε διαδικασίες συζήτησης και οραματισμού γύρω από την ανάδειξη και αξιοποίησή του. Μέσα από μια σειρά δράσεων που ξεκίνησαν το φθινόπωρο του 2021, σε συνέχεια και παράλληλα και με άλλες δράσεις βέβαια, δημιουργήθηκε μια μικρή «Αδριάνεια Κοινότητα», οι “Hadrian Lovers”, την οποία προσκαλέσαμε για να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε μαζί το μικρό μας φεστιβάλ.
Μιλήστε μας για τις δράσεις που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ.
Θέλαμε να δημιουργήσουμε μια αίσθηση γιορτής και συνάντησης με ευρεία απεύθυνση. Έτσι, αφιερώσαμε μια ώρα στην εκπαιδευτική κοινότητα και στη δουλειά που έχει ήδη κάνει γύρω από το Αδριάνειο Υδραγωγείο, καθώς υπάρχουν εξαιρετικά αξιόλογοι εκπαιδευτικοί τυπικής και μη εκπαίδευσης, που κόντρα στις μεγάλες δυσκολίες, δημιουργούν οάσεις μέσα και έξω από τη σχολική τάξη. Ακόμα, θελήσαμε να συστήσουμε στους/ις μικρούς/ες μας φίλους και φίλες το υδραγωγείο μέσα από ένα δημιουργικό εργαστήριο για ένα «υπόγειο μυστικό ποτάμι», αλλά και να εμπλέξουμε τους/ις μεγαλύτερους/ες σε μια παιγνιώδη διαδικασία συζήτησης και οραματισμού για το υδραγωγείο.
Ποιος ο στόχος του Φεστιβάλ;
Με το Μικρό Αδριάνειο Φεστιβάλ στοχεύσαμε στο να γνωρίσει ακόμα περισσότερος κόσμος το Αδριάνειο Υδραγωγείο και τα «δώρα» του για την Αθήνα, ώστε να μεγαλώσει η «Αδριάνεια Κοινότητα». Θελήσαμε τόσο να παρουσιάσουμε το έργο που έχει πραγματοποιηθεί σήμερα τόσο από τη δική μας όσο και άλλες ομάδες που συνδεόμαστε, όπως οι σχολικές κοινότητες, όσο και να τσιγκλίσουμε δημιουργικά τη σκέψη και φαντασία των συμμετεχόντων και συμμετεχουσών, κάθε ηλικίας, για ιδέες αξιοποίησης του πόρου αυτού.
Ποια ήταν η ανταπόκριση του κόσμου;
Η ανταπόκριση του κόσμου υπήρξε θερμή και ουσιαστική, γεγονός που αποδεικνύει το ενδιαφέρον των ανθρώπων και την ανάγκη σύνδεσής μας με το έργο, για όλα όσα μας αποκαλύπτει. Ιδιαίτερα ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε και η ανταπόκριση των μικρών μας συμμετεχόντων (ηλικίας 3 ετών και άνω), οι οποίοι βίωσαν με τον μοναδικό τους τρόπο το Αδριάνειο ως «υπόγειο μυστικό ποτάμι» κατανοώντας τόσο τι είναι το έργο, αλλά και όλους τους πιθανούς τρόπους αξιοποίησής του. Ως δομή λοιπόν το Μικρό Αδριάνειο Φεστιβάλ κατάφερε να ενώσει μικρούς και μεγάλους σε έναν κοινό χώρο, ενώ ο ενθουσιασμός και η χαρά των παιδιών λειτούργησαν καταλυτικά σε ένα ακόμη ταξίδι ανακάλυψης και οικειοποίησης του υδραγωγείου, ακόμη και για τους πιο μυημένους…“Hadrian Lovers”.
Ποια η πολιτιστική και περιβαλλοντική σημασία του Αδριάνειου Υδραγωγείου;
Είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό, το ότι μιλάμε για μια κατασκευή περίπου 2000 ετών, η οποία παρά τις διακοπές που έχει προκαλέσει στο σώμα της η κατασκευή των σύγχρονων υποδομών, «κουβαλά» ακόμα νερό. Αυτό συμβαίνει γιατί το υδραγωγείο μπορεί να μαζεύει σταθερά νερό από τον υπόγειο υδροφόρο μέσω των τοιχωμάτων του, καθ’ όλο το μήκος του. Το νερό, λοιπόν, αυτό υπάρχει, αλλά δεν χρησιμοποιείται και καταλήγει στη θάλασσα. Είναι επομένως μια τρομερή ευκαιρία πρώτον, να αξιοποιηθεί το νερό αυτό και δεύτερον, να λειτουργήσει η διαχείριση του Αδριανείου υδραγωγείου σαν παράδειγμα αξιοποίησης διαθέσιμων υδάτινων πόρων και περίπτωση «γκρι» νερού.
Σε πολιτιστικό επίπεδο, μιλάμε για ένα υπόγειο, ρωμαϊκό μνημείο μήκους περίπου 25 χιλιομέτρων, η παρουσία στην πόλη του οποίου υπονοείται μέσα από λιγοστά ίχνη: Την Κεκλιμένη Στοά στο Ολυμπιακό χωριό, κάποια «πηγάδια» σε διάσπαρτα σημεία και, φυσικά, από τη δεξαμενή (ή μάλλον τις δεξαμενές) στο Κολωνάκι, που είναι βέβαια πολύ νεότερη κατασκευή. Παράλληλα, η όλη συζήτηση που ανοίγει με αφορμή τη διαχείριση του Αδριανείου, παραπέμπει και στον «πολιτισμό της συμμετοχής». Κατά πόσο, δηλαδή, κάτοικοι και πολίτες διαθέτουν την κουλτούρα αλλά και το πλαίσιο και μέσα συμμετοχής στη διαμόρφωση της καθημερινότητας των πόλεων και των γειτονιών τους.
Οι «Περιπατητές Νερού» πειραματίζονται και σε αυτό το επίπεδο, και οι πολλαπλές δυνατότητες που προσφέρει ο πόρος του υδραγωγείου ανοίγουν και αντίστοιχα παράθυρα συμμετοχικότητας. Είναι, λοιπόν, ένα πλούσιο πεδίο για περιβαλλοντική και πολιτιστική δράση που περνάει κάτω από το σπίτι μας και κάτω από ένα σωρό μέρη και δρόμους που περπατάμε, ενώ δεν έχουμε ιδέα.
Οι «Περιπατητές Νερού» ολοκληρώνουν τον κύκλο τους με μια εορταστική εκδήλωση παρουσίασης της μεθοδολογίας και των αποτελεσμάτων του προγράμματος στις 26 Ιανουαρίου 2023.
*Το έργο Περιπατητές Νερού υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης την Όχι Παίζουμε/ UrbanDig Project και εταίρο την Art Of Hosting Athina.
Το πρόγραμμα Active citizens fund, ύψους € 13,5 εκ., χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active citizens fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow. Διαβάστε περισσότερα εδώ: www.activecitizensfund.gr.
