Η ιστορία ξεκινάει το 1986: Ο Γιώργος Ρόρρης ήταν φοιτητής ακόμα στη Σχολή Καλών Τεχνών και ο Δημήτρης Παπαστάμου ρωτάει τον Παναγιώτη Τέτση «Ποιος καλλιτέχνης θα μπορούσε να εκτεθεί στο Μουσείο της Άνδρου από τους απόφοιτους;». Ο Παναγιώτης Τέτσης του απαντά ότι από τους απόφοιτους δεν έχει να του προτείνει κανέναν, έχει όμως έναν φοιτητή δευτεροετή που ονομάζεται Γιώργος Ρόρρης. Τότε τους παρουσιάζει ένα έργο του, το οποίο με το που το είδε ο Βασίλης Γουλανδρής το αγοράζει κιόλας και τελικά και εκτίθεται το 1986 στην τότε Νέα Πτέρυγα του μουσείου της Άνδρου. Το έργο αυτό είναι ο «Καισαρίων».
…Κάπως έτσι η Μαρία Κουτσομάλλη-Μορώ, επιμελήτρια της νέας έκθεσης του Γιώργου Ρόρρη «Η ευγένεια του απέριττου» στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Άνδρου, μας παρουσιάζει την ιδιαίτερα «συγκινητική» έκθεση λόγω της μακροχρόνιας και πιστής σχέσης του καλλιτέχνη με το Ίδρυμα, αφού ήταν από τους πρώτους υποτρόφους του και από τους πρώτους καλλιτέχνες που εξέθεσε το έργο του στο μουσείο της Άνδρου, ενώ τώρα επιστρέφει 35 χρόνια μετά.
Ο Γιώργος Ρόρρης θα δει τα έργα του μετά από 30 χρόνια κι ο ίδιος μας αναφέρει στην παρουσίαση της έκθεσης στο αίθριο του Μουσείου Γουλανδρή της Αθήνας, τη μεγάλη έκπληξη που αισθάνεται αυτή τη στιγμή όταν το έργο του τιμάται:
«Ζωγραφίζεις μόνος σου και φτιάχνεις μια εικόνα και συνεχίζεις, για να θεραπεύσεις ένα πόνο, μία έλλειψη, μία απουσία, βαθιά και ανεπούλωτη πληγή στην ψυχή σου και μετά από χρόνια συνειδητοποιείς ότι αυτό που νόμιζες ότι το κάνεις απολύτως για σένα, έρχεται μια στιγμή που ενδιαφέρει κι άλλους και κάποιοι άλλοι συγκινούνται κι έρχεται και κάποια άλλη στιγμή όπως τώρα που τιμάται με αυτό τον τρόπο αυτό που έχεις κάνει και αυτό είναι πραγματικά μια έκπληξη μεγάλη».
Ο κάθε ζωντανός άνθρωπος, για τον Γιώργο Ρόρρη αποτελεί επίκληση των προγόνων του-των γονέων του, των οποίων η επιρροή ζει μέσα σε αυτόν: «Έτσι και στους πίνακες, αυτοί που υπάρχουν εμπεριέχουν αυτούς που προϋπήρξαν κι αυτοί με τη σειρά τους αν είχαμε την οξυδέρκεια και μπορούσαμε να τους βλέπαμε τότε με μεγαλύτερη προσοχή, θα βλέπαμε ότι περικλείουν εν σπέρματι αυτό που πρόκειται να υπάρξει. Αυτή είναι η πορεία μέσα στην οποία ένας πίνακας ζει, και η συνέχεια του πίνακα είναι ο άνθρωπος που το βλέπει, χωρίς τον άνθρωπο ο πίνακας είναι μία μικρή επιφάνεια, με αυτή την έννοια κάθε πίνακας έχει τόσες όψεις όσες και οι άνθρωποι που το βλέπουν, γιατί αυτοί κάνουν την ερμηνεία». Έτσι μας λέει ο Γιώργος Ρόρρης ότι η έκθεση που θα δούμε στην Άνδρο από τον πρώτο της πίνακα από το 1983 με τον τελευταίο της του 2020, συνδέονται με την παραπάνω σχέση: «σ’ αυτόν τον πρώτο μπορεί κάποιος να δει, καθαρά, να ενυπάρχει ο τελευταίος που κι αυτός με τη σειρά του εμπεριέχει εν σπέρματι αυτούς που θα ακολουθήσουν αν είναι γραφτό».
Η Μαρία Κουτσομάλλη-Μορώ τονίζει τη μεγάλη ευθύνη της ως επιμελήτρια αυτής της έκθεσης να δει τον καλλιτέχνη, παρά την προσωπική της γνωριμία μαζί του από την ηλικία των 6 ετών, έτσι ακριβώς όπως του αξίζει, ως έναν από τους σπουδαιότερους Έλληνες εικαστικούς δημιουργούς της γενιάς του. «Είναι απόλυτα ακέραιος, έντιμος, πιστός, και απέναντι στον εαυτό του, και απέναντι στους άλλους, και απέναντι κυρίως στην ίδια του την τέχνη», αναφέρει για τον Γιώργο Ρόρρη, ενώ σχετικά και με τον τρόπο που διάλεξαν τα περίπου 60 έργα του για την αναδρομική έκθεση στην Άνδρο, ο σκοπός τους ήταν να δείξουν όλη την πορεία του από το ξεκίνημά του στις αρχές της δεκαετίας του ’80 έως σήμερα.
Η έκθεση «Η ευγένεια του απέριττου» απλώνεται σε τρεις θεματικές που αλληλοσυνδιαλέγονται με πρώτη ενότητα απ’ όλες το εργαστήριό του Ρόρρη που λειτουργεί ως καβούκι, εκεί όπου δημιουργεί. Με ιδιαίτερη σημασία για εκείνον, για τα έργα – πορτρέτα του να έχει ο διάλογος με το μοντέλο του, αφού δεν προσπαθεί μόνο να ζωγραφίσει έναν άνθρωπο αλλά να ζωγραφίσει και την ψυχή του, έχοντας εξίσου σημασία τα πάντα γύρω του: οι τοίχοι, οι πρίζες, το παρκέ. Η δεύτερη ενότητα αναφέρεται στην επιρροή των δασκάλων του, έχοντας εστιάσει σε πέντε καλλιτέχνες από τους οποίους έχει επηρεαστεί βαθιά, με τους: Ελ Γκρέκο, Τσαρούχη, Κουρμπέ, Βελάσκεθ και φυσικά τον Παναγιώτη Τέτση. Στην τρίτη ενότητα συναντάμε αυτό που τον χαρακτηρίζει, το πώς ζωγραφίζει με πάθος, με τόλμη κι ευαισθησία, τη γυναίκα, το σώμα, τη σάρκα και τα οστά. Την ειλικρίνεια στα γυμνά, που συγκινεί.
Για την ακεραιότητα που δείχνει απέναντι στον εαυτό του, σημειώνει η επιμελήτρια ότι «δεν κάνει προπαρασκευαστικά έργα, αλλά ξεκινάει με ένα τελάρο – μία σύνθεση κι αν δεν του αρέσει προσθέτει τελάρα και ανοίγει τη σύνθεση». Έτσι αυτό μπορεί να είναι κι ένα «παιχνίδι» για τον επισκέπτη φοβερά ενδιαφέρον αναφέροντας χαρακτηριστικά: «καταλαβαίνεις πώς ξεκίνησε και πώς εξελίχθηκε το έργο, δεν κρύβει την πρόοδο του έργου του ο Ρόρρης, είναι μία μάχη το έργο».
Ένα πολύ δυνατό εκθεσιακό ξεκίνημα, όπως μας λέει η Μαρία Κουτσομάλλη-Μορώ, με μία νέα έκθεση ενός καλλιτέχνη που έχει μια μακροχρόνια ιστορία με το Ίδρυμα. Ο βαθύς αυτός δεσμός που συνέδεε τον Ρόρρη με το ζεύγος Γουλανδρή συνεχίστηκε και μετά τον θάνατο του Βασίλη Γουλανδρή, το 1994, και της Ελίζας Γουλανδρή, το 2000, όταν το 2017 πλησιάζοντας ο καιρός να ανοίξει το μουσείο της Αθήνας, του ανατέθηκε να φιλοτεχνήσει μια προσωπογραφία του ζεύγους, για την οποία χρειάστηκε επτά μήνες για την ολοκλήρωσής της.
Τις σχέσεις αυτές που δημιουργούσαν ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή με τους καλλιτέχνες και που όπως αναφέρει η Μαρία Κουτσομάλλη-Μορώ, είναι αυτό το ταλέντο που τους καθιστά καλούς συλλέκτες, είναι και το στοιχείο που θέλει να αναδείξει το Ίδρυμα με την ανανεωμένη παρουσίαση της συλλογής του στο μουσείο της Αθήνας. Μερικά από αυτά τα έργα είναι: μία αφίσα του Picasso αφιερωμένη στο ζευγάρι Γουλανδρή, την Πρωταπριλιά του ’70, σχέδια ειδικά αφιερωμένα από τον Μarc Chagall και μία σπάνια προσωπογραφία της Ελίζας Γουλανδρή από τον Fernando Botero. Αλλά και το πιο μικρό έργο της Συλλογής, που έχει το δικό του βάθρο και τη δική του βιτρίνα, του μεγάλου γλύπτη Σεζάρ, γνωστός για τις «συμπιέσεις» του, κι εδώ πρόκειται για μία συμπίεση των κοσμημάτων της Ελίζας Γουλανδρή που του είχε δώσει λέγοντάς του αυτά τα κοσμήματα ας γίνουν έργο τέχνης μαζί σου.
58 καινούργια έργα παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Αθήνα με την ανανέωση των αιθουσών και της σκηνογραφίας να ξεκινά από τον δεύτερο όροφο. Ο τρίτος και ο τέταρτος όροφος, όπου παρουσιάζεται η νεότερη και σύγχρονη ελληνική τέχνη, ανανεώθηκε κατά 80%. Γνωστά ήδη έργα του Κωνσταντίνου Παρθένη, του Γιάννη Τσαρούχη, του Σπύρου Βασιλείου και του Γιάννη Παππά επανεκτίθενται σε διάλογο με έργα της νέας ανάρτησης των Γιώργου Μπουζιάνη, Μιχάλη Τόμπρου, Αγήνωρα Αστεριάδη, Χρόνη Μπότσογλου, Γιώργου Ρόρρη, Ανδρέα Κοντέλλη, Μιχάλη Μαδένη, Γιάννη Παρμακέλη.
Στον τέταρτο όροφο που αναδεικνύει τους πρωτοπόρους ερευνητές και ποιητές της αφαίρεσης, που σε πολλές περιπτώσεις υπερέβησαν τα ελληνικά σύνορα, στα ήδη δημοφιλή έργα των Γιάννη Μόραλη, Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα και Γιάννη Κουνέλλη παρουσιάζονται πλάι τους έργα των: Takis, Chryssa, Θάνο Τσίγκο, Θεόδωρο Στάμο, Γιώργο Ζογγολόπουλο, Pavlos, Άρη Κουτρουλή, Νάσο Δάφνη, Αλέξη Ακριθάκη και Νάκη Παναγιωτίδη.
Μοναδική «στιγμή» της έκθεσης είναι η παρουσίαση, στον τρίτο όροφο, ενός μεγάλου τμήματος της εμβληματικής συγκλονιστικής Λαϊκής αγοράς του Παναγιώτη Τέτση (δωρεά του ίδιου προς το Ίδρυμα) που πραγματικά σε καθηλώνει πριν ακόμα μπεις για τα καλά στην αίθουσα. Στον ίδιο χώρο αντικρίζεις το μοναδικό έργο που δεν θα ταξιδέψει στην Άνδρο για τη νέα έκθεση του Γιώργου Ρόρρη και θα παραμείνει στην Αθήνα, το έργο Μεγάλη σπουδή στο κόκκινο του καδμίου. Αντικρίζοντας το κατακόκκινο έργο, σε ποτίζει η τεράστια δύναμή του, κι έρχονται ξανά στον νου τα λόγια που πριν λίγο μοιράστηκε μαζί μας ο Γιώργος Ρόρρης:
«Η ζωγραφική είναι σώματος δαπάνη και καταστροφή».
Κεντρική φωτογραφία άρθρου: Γιώργος Ρόρρης (1963-), Αλεξάνδρα 2011 | Λάδι σε καμβά 70 X 75 εκ. | Ιδιωτική συλλογή | Photo: ©Χριστόφορος Δουλγέρης
