Η μυθιστορηματική ιστορία πίσω από τις μοναδικές ταπισερί του Ραφαήλ για το Βατικανό

Ραφαήλ

Στο πλαίσιο των εορτασμών για την 500ή επέτειο από τον θάνατο του Ραφαήλ θα εκτεθούν στην Καπέλα Σιστίνα

Από τις 9 Μαρτίου του 1513, Πάπας στη Ρώμη, ήταν ο Λέων Ι΄, ένας από τους σημαντικότερους πάτρονες των τεχνών που έφερε στην παπική αυλή τη μεγαλοπρέπεια και τη λαμπρότητα της αναγεννησιακής κουλτούρας. Ο Λέων Ι’ αποφάσισε να δημιουργήσει ορισμένες ταπισερί για την Καπέλα Σιστίνα για να συμβάλει στο φιλόδοξο πρόγραμμα διακόσμησης στο Παλάτι του Βατικανού. Είχε ακόμα την ευκαιρία να αφήσει το δικό του αποτύπωμα σε αυτό τον εξαιρετικά σημαντικό τόπο για τον χριστιανισμό, εκεί, στο επίσημο παπικό παρεκκλήσι, όπου εκλέγεται μέχρι σήμερα ο Πάπας και λαμβάνονται οι επίσημες αποφάσεις.

Το παρεκκλήσι ήταν ήδη διακοσμημένο, στα πλευρικά τοιχώματα από μια σειρά έργων που απεικόνιζε τη ζωή του Μωυσή και του Χριστού από τους κορυφαίους καλλιτέχνες της πρώιμης Αναγέννησης: τον Πιέτρο Περουτζίνο (τον δάσκαλο του Ραφαήλ), τον Ντομένικο Γκιρλαντάιο, τον Λούκα Σοντορέλι και τον Σάντρο Μποτιτσέλι. Ήδη, από το 1512, υπήρχαν και οι επαναστατικές τοιχογραφίες του Μιχαήλ Άγγελου στον ίδιο χώρο. Οπότε οι μόνοι μη διακοσμημένοι χώροι ήταν τα χαμηλότερα τοιχώματα, τα οποία ο Ραφαήλ αποφάσισε να καλύψει με μια σειρά από ταπισερί.

Ο Ραφαήλ είχε ήδη ασχοληθεί με τη διακόσμηση δύο μεγάλων δωματίων στο Παλάτι του Βατικανού – το Stanza della Segnatura και το Stanza d’Eliodoro και βρισκόταν στην ακμή της καριέρας του, ενώ θεωρείτο ο πιο διάσημος καλλιτέχνης στη Ρώμη.

Η Καπέλα Σιξτίνα, σχέδιο του Etienne Dupérac, 1578.

Ο Ραφαήλ, έκανε τα σχέδια για τις ταπισερί από το 1515 μέχρι το 1516. Τα χαρτόνια με τα σχέδια στάλθηκαν στο διάσημο εργαστήριο του Pieter Coecke van Aelst, στις Βρυξέλλες, που εκείνη την εποχή ήταν το σημαντικότερο κέντρο παραγωγής ταπετσαρίας στην Ευρώπη. Τα σχέδια, τα περίφημα cartons όπως αποκαλούνται, κόπηκαν σε λωρίδες των 90 εκατοστών, όσο ήταν το φάρδος των αργαλειών και υφάνθηκαν με μετάξι, μαλλί και χρυσό. Προορίζονταν να καλύψουν τους τοίχους της Καπέλα Σιστίνα στο πιο χαμηλό επίπεδο και αναπαριστούσαν σκηνές από τη ζωή των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου κάτω από τις νωπογραφίες που αναπαριστούσαν τη ζωή του Μωυσή και του Χριστού.

Οι τελευταίες τελειωμένες ταπισερί από τα εργαστήρια των Βρυξελλών στάλθηκαν στη Ρώμη πριν τον θάνατο του Ραφαήλ το 1520 και συνολικά επτά από τις δέκα που είχαν παραγγελθεί ήταν έτοιμες να κρεμαστούν στο παρεκκλήσι της Σιστίνα για τις εορταστικές εκδηλώσεις των Χριστουγέννων το 1519. Τρεις από αυτές έφτασαν στο Βατικανό λίγο πριν τον θάνατο του Λέοντα Ι’ το 1521. Η απογραφή που έγινε μετά τον θάνατό του απαριθμήθηκαν δέκα ταπισερί που ονομάζονται “Scuola Vecchia”. Σήμερα μία από αυτές ανήκει στο μουσείο Κουιρινάλε της Ρώμης και μία στο Βρετανικό Μουσείο.

Raphael Cartoon, Christ’s Charge to Peter, Victoria and Albert Museum.

 

Raphael Cartoon, The Death of Ananias, Victoria and Albert Museum.

 

Raphael Cartoon, The Miraculous Draught of Fishes, Victoria and Albert Museum.

 

Raphael Cartoon, The Healing of the Lame Man, Victoria and Albert Museum.

Δημιουργώντας τα σχέδια, ο Ραφαήλ αντιμετώπισε μια διπλή πρόκληση. Πρώτον, έπρεπε να συμμορφωθεί με την υπάρχουσα διακόσμηση του παρεκκλησίου της Σιστίνα και να προσαρμόσει το σχέδιο του στο ύφος των δημιουργών της προηγούμενης γενιάς. Και δεύτερον, έπρεπε να δημιουργήσει ένα σχέδιο για να μεταφερθεί στο λιγότερο λεπτό μέσο της ταπετσαρίας με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια. Στο μεγάλο εργαστήριο του Ραφαήλ δούλεψαν πυρετωδώς εκείνος και οι βοηθοί του για να στείλουν τα σχέδια στις Βρυξέλλες, τα οποία έπρεπε να στείλουν αντεστραμμένα, (ως αρνητικά, για να μεταφερθούν ως θετικά στον αργαλειό), κάτι που οι ζωγράφοι της εποχής έπρεπε να το προβλέψουν στις συνθέσεις τους.

Φυσικά, στα εργαστήρια του van Aelst, αντιγράφηκαν τα σχέδια και διάφορες εκδοχές τους είδαν το φως μέσα στους επόμενους αιώνες σε αντιγραφές που είχαν παραγγείλει στο εργαστήριο πολλοί μονάρχες της Ευρώπης. Μερικά από αυτά τα κομμάτια φυλάσσονται στη Μάντοβα και στη Μαδρίτη, ενώ έχουν εξαφανιστεί εκείνα του Φραγκίσκου Α’ στη Γαλλία και του Ερρίκου 8ου στην Αγγλία. Ενώ οι ταπισερί παραδόθηκαν στο Βατικανό, τα επτά από τα δέκα σχέδια στα οποία βασίστηκαν, αγοράστηκαν στη Γένοβα από τον Κάρολο Α΄ της Αγγλίας και έκτοτε ανήκουν στη βασιλική συλλογή ενώ από το 1865 φυλάσσονται στο Μουσείο Βικτόρια και Άλμπερτ του Λονδίνου. Μάλιστα το 2010, με την ευκαιρία των εορτασμών της επίσκεψης του Πάπα Βενέδικτου στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Βατικανό δάνεισε τέσσερις ταπισερί στο Μουσείο Βικτόρια και Άλμπερτ, προκειμένου να εκτεθούν δίπλα στα αρχικά σχέδια και αυτή ήταν η πρώτη φορά που τα σχέδια και οι ταπισερί εμφανίστηκαν όλες μαζί, κάτι που δεν είδε ποτέ ούτε ο ίδιος ο Ραφαήλ.

Raphael Cartoon, The Conversion of the Proconsul or The Blinding of Elymas, Victoria and Albert Museum.

 

Raphael Cartoon, The Sacrifice at Lystra, Victoria and Albert Museum.

 

Raphael Cartoon, Paul Preaching at Athens, Victoria and Albert Museum.

Είναι σειρά των μουσείων του Βατικανού να εκθέσουν τις περίφημες αυτές ταπισερί, στον χώρο για τον οποίο προορίζονταν, στην Καπέλα Σιστίνα, στο πλαίσιο των εορτασμών για την 500ή επέτειο από τον θάνατο του καλλιτέχνη, ο οποίος θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους όλων των εποχών. Οι ταπισερί ήταν κρεμασμένες στους χαμηλούς τοίχους της αίθουσας όταν ο Μιχαήλ Άγγελος ολοκλήρωνε από το 1534 την Τελική Κρίση, το έργο που ορθώνεται πίσω από την Αγία Τράπεζα της Καπέλα Σιστίνα. Αυτή είναι η πρώτη φορά που θα εκτεθούν οι δέκα μεγάλες ταπισερί μαζί με άλλες δύο πιο στενές που θα κρεμαστούν καθέτως ως διακοσμητικά όρια.

Η έκθεσή τους θα διαρκέσει μόνο μία εβδομάδα και κάποιες από τις ευαίσθητες ταπισερί θα επιστρέψουν στα μουσεία από τα οποία προέρχονται ως δάνεια. Η αποκατάσταση των ταπισερί διήρκεσε δέκα χρόνια. Η ταπισερί από το Βρετανικό Μουσείο θα είναι ένα από τα έργα του Ραφαήλ που θα εκτεθούν στη μεγάλη έκθεση, αφιερωμένη στον δάσκαλο της Αναγέννησης το φθινόπωρο του 2020. Το 1950, το Μουσείο Βικτόρια και Άλμπερτ δημιούργησε μια αίθουσα παρόμοια με την Καπέλα Σιστίνα για να εκθέσει σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια τα σχέδια των ταπισερί του Ραφαήλ. Τα  τέσσερα σχέδια του Ραφαήλ με τη ζωή του Αγίου Πέτρου σώζονται μέχρι σήμερα, ενώ από τα έξι σχέδια με τη ζωή του Αγίου Παύλου σώζονται μόνο τα τρία.

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.