Ένα σαρκαστικό μήνυμα εκκένωσης του πλανήτη ηχεί σε ένα μίνι παράδεισο. Επί σκηνής ένα γυάλινο σπίτι σαν θερμοκήπιο και ηλεκτρονικοί ήχοι να το διαπερνούν. Ένας χορός ανθρώπων από το μέλλον αφηγείται την ιστορία του δυτικού πολιτισμού και θρηνεί για την καταστροφή του πλανήτη.
Στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση, από τις 29 Οκτωβρίου έως τις 7 Νοεμβρίου, θα γίνουμε θεατές μιας φουτουριστικής δυστοπίας. Η Κατερίνα Γιαννοπούλου σκηνοθετεί τον «Παράδεισο», μία νέα σύνθεση, διασκευασμένη από την ίδια και τον δραματουργό Γρηγόρη Λιακόπουλο, της «Τριλογίας για το Κλίμα» του Αυστριακού συγγραφέα Thomas Köck, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
«Είναι ένα έργο γραμμένο σε τρία μέρη λίγα χρόνια πριν. Το θέμα της κλιματικής αλλαγής, της καταστροφής του περιβάλλοντος είναι ένα ζήτημα του τώρα που με ενδιαφέρει πάρα πολύ», αναφέρει η Κατερίνα Γιαννοπούλου.
«Διαβάζοντάς το, είδα ότι είναι γραμμένο σε μία γλώσσα πολύ ποιητική. Ο τρόπος που μπαίνουν όλα αυτά τα ζητήματα είναι πολύ διαφορετικός από αυτό που θα περίμενε κανείς. Είναι ένα ποιητικό κείμενο με έντονη μουσικότητα, γραμμένο σαν συμφωνία και έχει ένα πολιτικό πρίσμα αντιμετώπισης όλων αυτών των θεματικών. Ουσιαστικά παρουσιάζει την καταστροφή του κλίματος ως αποτέλεσμα του καπιταλιστικού συστήματος και του δυτικού πολιτισμού. Έχει να κάνει πολύ με τον τρόπο που εμείς ως πολιτισμός συμπεριφερόμαστε στον πλανήτη.
Εμείς κάναμε μια διασκευή έτσι ώστε να υπάρχουν κομμάτια και από τα τρία έργα και μπήκαμε σε μια διαδικασία να κάνουμε ουσιαστικά μια προσαρμογή του στα δικά μας δεδομένα δίνοντας έμφαση σε θέματα που ήδη αναφέρονται στο κείμενο και θα έχουν μεγαλύτερη σημασία και για την Ελλάδα και το ελληνικό κοινό».
Ο «Παράδεισος» μας ταξιδεύει από τον Αμαζόνιο στην Αθήνα, από τον 19ο αιώνα στον 22ο και από την πίστη στον πολιτισμό στην παραδοχή των εγκλημάτων που έχουν γίνει στο όνομά του. Ένας νεαρός Γερμανός αρχιτέκτονας περιδιαβαίνει τον παράδεισο του Αμαζονίου, ενώ παρακολουθεί την ανέγερση της ευρωπαϊκού στιλ Όπερας στη Μανάους της Βραζιλίας, χτισμένης με τα έσοδα από την υπερεκμετάλλευση καουτσούκ. Ένας γονατισμένος από την κρίση μηχανικός αυτοκινήτων από την Ελλάδα προσπαθεί να βγάλει τα προς το ζην, ενώ οι ωκεανοί καταστρέφονται από τα πλαστικά.
«Είναι σαν μια ταινία δυστοπίας, που όλα έχουν τελειώσει και πλέον μπορούμε μόνο να αφηγηθούμε το πέρασμά μας από αυτό τον παράδεισο», επισημαίνει η σκηνοθέτις.
«Γίνεται μία αναδρομή στο παρελθόν μέσα από ένα δυστοπικό μέλλον. Συναντάμε έναν χορό ανθρώπων σε αυτό το δυστοπικό μέλλον που αφηγείται όλη την ιστορία του δυτικού πολιτισμού, πώς ξεκίνησαν όλα και πώς καταφέραμε να καταστρέψουμε αυτόν τον παράδεισο στον οποίο βρεθήκαμε με τη συμπεριφορά μας».
Και θα αναρωτηθεί κανείς… Για ποιον παράδεισο μιλάει η παράσταση της Κατερίνας Γιαννοπούλου; «Για έναν παράδεισο χαμένο από την αρχή», θα απαντήσει η ίδια.
«Για μένα αυτός είναι ο παράδεισος, μια υπόσχεση που όμως δεν ήρθε ποτέ, κάτι που μας υποσχέθηκαν και δεν συνέβη, κάτι που περιμέναμε όλοι αλλά δεν ήρθε και νομίζω ότι τώρα σιγά σιγά αρχίζουμε να το συνειδητοποιούμε. Ή ήταν κάτι που το είχαμε και το χάσαμε τελείως. Είναι πλέον άπιαστο. Νομίζω βασικά ότι είναι ένας συνδυασμός και των δύο. Ήταν κάτι που είχαμε και το χάσαμε περιμένοντας κάτι που δεν ήρθε ποτέ.
Υπάρχει μια απόγνωση σε σχέση με αυτό, γιατί αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, αισθάνεσαι πολύ μικρός μπροστά σε αυτό. Είναι σαν να έρχεται καταπάνω σου ένας μετεωρίτης, τον βλέπεις να έρχεται και δεν μπορείς να κάνεις κάτι. Είναι ένα τεράστιο πρόβλημα. Φυσικά μπορούμε να κάνουμε κάτι ο καθένας από εμάς, αλλά το πρόβλημα πλέον έχει τεράστιες διαστάσεις.
Είναι θέμα που μας καίει αυτή τη στιγμή. Μία καταστροφή, ένα τέλος που έρχεται. Και μέσα στη συνθήκη της πανδημίας έγινε ακόμα πιο έντονο όλο αυτό. Έρχεται ένα τέλος; Αλλάζουν τα πράγματα; Αλλάζει η ζωή όπως την ξέρουμε; Πλέον θα κυκλοφορούμε όλοι με μάσκες; Είμαστε όλοι απομονωμένοι; Θα μείνει έτσι για πάντα; Όλα αυτά τα ερωτήματα, ότι έρχεται ένα τέλος στη ζωή όπως την ξέρουμε και η ζωή αλλάζει, προσαρμόζεται. Και με την κλιματική αλλαγή, τις καταστροφές που ζούμε καθημερινά, φωτιές, πλημμύρες, σεισμοί, καταποντισμοί, αρχίζεις να αναρωτιέσαι που πάει όλο αυτό, πόσο ακόμα θα συνεχίζεται, πόσο ακόμα θα συνεχίζει να υπάρχει ζωή όπως την ξέρουμε».
Η τέχνη οφείλει να προσεγγίζει τέτοιου είδους θέματα και να ανοίγει συζητήσεις, όπως επισημαίνει η Κατερίνα Γιαννοπούλου, κάτι που απέδειξε και με την πρώτη της σκηνοθεσία στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, το φετινό καλοκαίρι, στην παράσταση «Η χρονιά με τα 13 φεγγάρια» αγγίζοντας ζητήματα φύλου και χαρακτηρίζοντας την εν λόγω εμπειρία συγκινητική. «Είδα ανθρώπους, οι οποίοι μπορεί να μην έχουν καμία επαφή με το ζήτημα, να συγκινούνται, να ευαισθητοποιούνται πραγματικά, να αισθάνονται αυτήν την ιστορία σαν μια δική τους ιστορία, σαν μια ιστορία που τους αφορά. Και αυτό ήταν για μένα το πιο σημαντικό», σημειώνει.
Από τον «Παράδεισο» αναμένει το ίδιο. «Πέραν του προσωπικού, ότι όντως κάποιος μπορεί να βγει από το θέατρο και να έχει στο μυαλό του περισσότερο όλο αυτό το θέμα, ελπίζω να ξεκινήσει μία συζήτηση, η οποία βέβαια υπάρχει ήδη, αλλά γενικά με ενδιαφέρει πολύ να υπάρχουν συζητήσεις πραγματικές για πραγματικά προβλήματα μετά από θεατρικές παραστάσεις. Η τέχνη μπορεί να θέτει ζητήματα με πολλά διαφορετικά μέσα, με ποίηση, μουσική, με έναν πολύ πιο ωραίο τρόπο πέραν της απλής συζήτησης, οπότε νομίζω οφείλει να ξεκινάει κουβέντες και να μπαίνουν πιο έντονα στη δημόσια σφαίρα θέματα που δεν συζητούνται τόσο.
Εδώ η καταστροφή δεν έχει έρθει ακόμα. Σίγουρα όμως είναι στο χέρι όλων μας, στο χέρι του καθενός. Δυστυχώς η αλήθεια είναι ότι τείνουμε πάντα όσο το πρόβλημα δεν χτυπά την πόρτα μας να αδιαφορούμε για αυτό. Θα έλεγα όμως ότι καλό θα ήταν ακόμα και αυτοί που δεν έχουν συνειδητοποιήσει το μέγεθος του προβλήματος να το συνειδητοποιήσουν σχετικά σύντομα γιατί δεν υπάρχει πολύς χρόνος.
Ο παράδεισος που τόσο επιθυμούσαμε χάνεται και η ευτυχία που μας έταξαν πλέει παραδίπλα πρησμένη. Η αγορά απορρυθμίζεται, οι πρώτοι εξερευνητές αναζητούν ακόμη τον χαμένο παράδεισο και μια χορεύτρια περιστρέφεται μόνη της πάνω σε μια σκηνή. Αυτό είναι ένα μήνυμα εκκένωσης. Η αυγή δεν είναι μια νέα αρχή, αλλά μια προειδοποιητική κραυγή. Welcome to the future…»
–
Info παράστασης:
«Παράδεισος» σε σκηνοθεσία Κατερίνας Γιαννοπούλου | 29 Οκτωβρίου – 7 Νοεμβρίου 2021 | Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
*Cover photo: ©PINELOPI GERASIMOU
