«Περήφανοι νομάδες και φημισμένοι κτηνοτρόφοι, οι Σαρακατσάνοι, υπήρξαν πρωτοπόροι στην τέχνη της τυροκομίας, αφού ασχολούνταν με αυτή από τα πανάρχαια χρόνια. Τον χειμώνα στα χειμαδιά τους και το καλοκαίρι στα βουνά των Αγράφων και της Πίνδου, ήξεραν από πρώτο χέρι όλα τα μυστικά του γάλακτος, το οποίο θεωρούσαν κάτι σαν θησαυρό. Το τυρί για τους Σαρακατσάνους ήταν το σπουδαιότερο προϊόν τους και η διαδικασία της τυροκόμησης, κάτι σαν ιεροτελεστία, με αυστηρούς κανόνες και ιεραρχία.», σημειώνει ο πρόεδρος της τυροκομικής εταιρείας Ρούσσας Α.Ε., κ. Αλέξανδρος Μποτός.
Η εταιρεία Ρούσσας Α.Ε. πορεύεται από το 1952 ως οικογενειακή επιχείρηση με κληρονομιά τις παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής φέτας από τους νομάδες προγόνους της, τους Σαρακατσάνους. Ξεκινώντας από μηδενικές εξαγωγές το 1994, η εταιρεία Ρούσσας Α.Ε. εξάγει σήμερα πάνω από το 90% της ετήσιας παραγωγής της διατηρώντας τους δεσμούς με τον τόπο της άρρηκτους.
Στο πλαίσιο αυτό και με αίσθημα ευγνωμοσύνης προς τις προηγούμενες γενιές, η εταιρεία Ρούσσας Α.Ε. ανέλαβε την παραγωγή του ντοκιμαντέρ ”Οι Νομάδες των Αγράφων” με θέμα τη ζωή και την ιστορία των Σαρακατσαναίων. Όπως αναφέρει ο κ. Μποτός: «Η εταιρεία μας θεώρησε χρέος της να πει ένα μεγάλο ευχαριστώ προς τις προηγούμενες γενιές Σαρακατσαναίων χρηματοδοτώντας ένα ντοκιμαντέρ για την ποιμενική ζωή τους που είχε μεγάλες στερήσεις, αλλά και μεγάλες χαρές, όπως τις μετέδωσαν και στη γενιά μας με τα γλέντια τους και τα όμορφα τραγούδια της τάβλας ”με το στόμα”».
Πείτε μας λίγα λόγια για τη διαδρομή της εταιρείας Ρούσσας Α.Ε. από το 1952 ως οικογενειακή επιχείρηση;
Η εταιρία ΡΟΥΣΣΑΣ Α.Ε. ξεκίνησε τη διαδρομή της το 1952, έκτοτε δεν ακολουθεί πιστά τις παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής που κληρονόμησε από τους νομάδες προγόνους της, τους Σαρακατσάνους, προκειμένου να επιτύχει ένα πραγματικά αυθεντικό προϊόν με απαράμιλλη γεύση. Οι εγκαταστάσεις της βρίσκονται στον Αλμυρό Μαγνησίας, σε ένα τεχνολογικά υπερ-σύγχρονο εργοστάσιο με υψηλές προδιαγραφές ποιότητας και ασφάλειας πιστοποιημένες από διεθνείς οργανισμούς.
Η παραγωγική δυνατότητα, οι τεχνικές, το πρωτοποριακό πνεύμα και οι συνεχείς επενδύσεις σε τεχνολογία, έρευνα και ανάπτυξη, σε συνδυασμό με την εμπειρία και την παράδοση της οικογένειας, εγγυώνται την άριστη ποιότητα των προϊόντων της, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται: φέτα Π.Ο.Π. (παραδοσιακή, βαρελίσια και βιολογική), γίδινο τυρί (παραδοσιακό και βιολογικό), κασέρι Π.Ο.Π., γραβιέρα, κεφαλοτύρι, γαλοτύρι Π.Ο.Π., ανθότυρο, spread με φέτα για επάλειψη, μαλακό γίδινο τυρί και άλλα προϊόντα, τα οποία παρασκευάζονται αποκλειστικά από παστεριωμένο αιγοπρόβειο γάλα που προέρχεται κυρίως από τις γύρω ορεινές περιοχές.
Η εταιρεία υπήρξε πρωτοπόρος στην παραγωγή βιολογικής φέτας στην Ελλάδα και παραμένει ο κυριότερος παραγωγός αυτού του προϊόντος που έχει διακριθεί επανειλημμένα στους διεθνείς διαγωνισμούς ποιότητας. Επιπλέον, είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός και εξαγωγέας συσκευασμένης φέτας, η οποία ωριμάζει με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο σε ξύλινα βαρέλια από ξύλο οξιάς. Έχοντας ξεκινήσει πολύ νωρίς την εξαγωγική της δραστηριότητα, πλέον έχει δυναμική παρουσία σε 35 χώρες, ενώ συγκαταλέγεται σταθερά τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στις μεγαλύτερες τυροκομικές επιχειρήσεις της χώρας, με παγκόσμια εμβέλεια και εξαγωγές που φτάνουν μέχρι και στο 95% της ετήσιας παραγωγής της.
Μιλήστε μας για την παράδοση των Σαρακατσάνων και για το πώς συνδέεστε ως εταιρεία με αυτή.
Η τεχνογνωσία της εταιρείας μας, προήλθε κατά κύριο λόγο από τους νομάδες προγόνους μας, τους Σαρακατσάνους, που για αιώνες μετακινούνταν με τα κοπάδια τους από τα χειμαδιά στα ορεινά βοσκοτόπια των Αγράφων και της Πίνδου. Οι θείοι μου όπως και οι γονείς μου ήταν νομάδες Σαρακατσάνοι κτηνοτρόφοι που το χειμώνα ξεχείμαζαν στα πεδινά της Θεσσαλίας, Βοιωτίας, Αττικής, και το καλοκαίρι ανέβαιναν στα βουνά των Αγράφων. Οι Σαρακατσαναίοι ήταν περήφανοι, σκληροτράχηλοι, αλλά δίκαιοι και καρτερικοί άνθρωποι. Όταν αργότερα οι θείοι μου ασχολήθηκαν με την τυροκομία, μεταλαμπάδευσαν αυτά τα χαρίσματα της φυλής και στη δουλειά τους αλλά και στους ανθρώπους που εργάζονταν μαζί τους.
Πώς η παραγωγή φέτας – τυροκομικών προϊόντων άπτεται της ιστορίας αυτού του νομαδικού πληθυσμού;
Περήφανοι νομάδες και φημισμένοι κτηνοτρόφοι, οι Σαρακατσάνοι, υπήρξαν πρωτοπόροι στην τέχνη της τυροκομίας, αφού ασχολούνταν με αυτή από τα πανάρχαια χρόνια. Τον χειμώνα στα χειμαδιά τους – δηλαδή στις πεδιάδες – και το καλοκαίρι στα βουνά των Αγράφων και της Πίνδου, ήξεραν από πρώτο χέρι όλα τα μυστικά του γάλακτος, το οποίο θεωρούσαν κάτι σαν θησαυρό. Το τυρί για τους Σαρακατσάνους ήταν το σπουδαιότερο προϊόν τους και η διαδικασία της τυροκόμησης, κάτι σαν ιεροτελεστία, με αυστηρούς κανόνες και ιεραρχία.
Για να ξεκινήσει η παραγωγή, έστηναν ένα ειδικό ορθογώνιο καλύβι, το οποίο αποκαλούσαν μπάτζο, στον χώρο αρμέγματος των κοπαδιών τους (σε σημείο δροσερό και καλά αεριζόμενο) κοντά στα «κονάκια», τις καλύβες στις οποίες κατοικούσαν. Επικεφαλής ήταν συνήθως ο ίδιος ο τσέλιγκας ο οποίος είχε και την εποπτεία της όλης διαδικασίας που γίνονταν μόνο μερικούς μήνες τον χρόνο, αλλά είχε πανηγυρικό τόνο.
Το τυρί το διατηρούσαν σε ασκιά, τα λεγόμενα και τομάρια και σπανιότερα σε βαρέλια, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Όλα τα παραπάνω χαρακτήριζαν τη ζωή των Σαρακατσάνων στην Ελλάδα από το 1800 μέχρι και τα μέσα περίπου του περασμένου αιώνα. Από το 1960 και μετά, οι Σαρακατσάνοι άρχισαν σιγά σιγά να εγκαθίστανται στις μεγάλες πόλεις, εγκαταλείποντας τη νομαδική ζωή και την κτηνοτροφία.
Πόσο εύκολη ή δύσκολη ήταν η μετάβαση από μία οικογενειακή επιχείρηση που παρήγαγε για το εσωτερικό σε μία εταιρεία που σήμερα εξάγει πάνω από το 90% της ετήσιας παραγωγής της;
Η εταιρεία ξεκινώντας από μηδενικές εξαγωγές το 1994 έχει φθάσει να εξάγει πάνω από το 92-93% του όγκου και το 95% του κύκλου εργασιών της, διατηρώντας τις ίδιες παραδόσεις και αρχές. Η διαδικασία παραγωγής των προϊόντων της παρέμεινε η ίδια. Παρόλο που ο εξοπλισμός, τα εργαλεία, τα μηχανήματα και γενικώς όλα τα εφόδια για τη διευκόλυνση της ανθρώπινης εργασίας άλλαξαν άρδην όλα αυτά τα χρόνια, η καρδιά της παραγωγής έμεινε απαράλλαχτη. Όλα τα προϊόντα της εταιρείας παράγονται με παραδοσιακές τεχνικές. Σε όλες τις φάσεις παραγωγής τους τα προϊόντα έχουν τον χρόνο τους ώστε να ωριμάζουν αργά, να αποκτούν το βέλτιστο γευστικό προφίλ και να διατηρούν τα αρώματα και τον πλούτο της ελληνικής χλωρίδας στο τελικό προϊόν που γεύεται ο καταναλωτής.
Η εταιρεία μας παράγει φέτα που ωριμάζει επί 3-4 μήνες σε ξύλινο βαρέλι κατά τον αυθεντικό πατροπαράδοτο τρόπο. Με πολλή προσπάθεια και πολλά έξοδα κατόρθωσε αυτό το τυρί να το τυποποιήσει σε μικρή μερίδα σταθερού βάρους λίγων γραμμαρίων 100-170γρ. συνήθως και να το διαθέσει στις αγορές του εξωτερικού.
Όταν ξεκινήσαμε αυτήν την προσπάθεια πριν από 10 χρόνια, πολλοί θεωρούσαν ανέφικτο τον στόχο, χαμένο κόπο κ.λπ. Σήμερα αυτό το βαρελίσιο συσκευασμένο τυρί είναι το πλέον premium προϊόν της γκάμας της εταιρείας μας. Έχει βραβευτεί επανειλημμένα σε γευστικές δοκιμές τυριών παγκόσμιας εμβέλειας και είμαστε πολύ περήφανοι που το κάναμε γνωστό ως προϊόν αλλά και ως εκλεπτυσμένη παραγωγική διαδικασία, σε καταναλωτές μακρινών προορισμών όπως Ευρώπη, Αμερική, Καναδά κ.λπ.
Πώς καταφέρνει μια εξαγωγική εταιρεία με έδρα την περιφέρεια να διατηρεί άρρηκτους τους δεσμούς με τον τόπο της;
Ο τόπος μας έχει μοναδικά πλεονεκτήματα, τα οποία δεν εκτιμά ίσως κανείς όταν ζει καθημερινά με αυτά. Τα παραβλέπει και τα θεωρεί δεδομένα. Όμως όταν βρεθεί σε περιβάλλον άλλων βιομηχανικά ανεπτυγμένων χωρών όπου η έννοια ανάπτυξη είναι κατεξοχήν συνδεδεμένη με τη βιομηχανοποίηση της παραγωγής της τροφής και έχει πλέον τη δυνατότητα να συγκρίνει και να κρίνει σε σχέση με την παραγωγή της τροφής στον τόπο μας, τότε αντιλαμβάνεται πόσο σπουδαίο είναι να διατηρήσουμε αυτόν τον πολιτιστικό πλούτο που συνδέεται άρρηκτα με τη γενιά των γονιών μας.
Ο τόπος μας έχει πολιτισμό όχι μόνο γιατί έχει Παρθενώνες, μάρμαρα και μουσεία. Έχει επίσης πολιτισμό γιατί έχει εξαιρετική κουζίνα, υπέροχους τοπικούς χορούς, έθιμα, τραγούδια, ντοπιολαλιές που αλλάζουν από χωριό σε χωριό και από πόλη σε πόλη. Αυτή η πολιτιστική ποικιλομορφία είναι πολύτιμη σήμερα και πρέπει να διατηρηθεί όχι μόνο σαν πολιτιστική κληρονομιά αλλά και σαν προϊόν που δίνει εμπορικές διεξόδους στα όνειρα νέων ανθρώπων με όρεξη για δημιουργία.
Αν μιλήσουμε ειδικότερα για τη φέτα που παράγουμε στην Ελλάδα, σχεδόν το ίδιο προϊόν από πρόβειο γάλα παράγουν και οι Γάλλοι. Όμως η μοναδικότητα του δικού μας προϊόντος είναι οτιδήποτε μεταφέρεται από τη γη μας στο γάλα και η παράδοση της ελληνικής τυροκομίας ανά τους αιώνες. Αυτά τα χαρακτηριστικά τονίζουμε και πουλάμε στους πελάτες μας. Την αυθεντικότητα της τεχνικής, τη μοναδικότητα των ελληνικών τόπων, τη βιοποικιλότητα, την παρθένα φύση μας που μας περιβάλλει το ελεύθερο και αγελαίο της κτηνοτροφίας μας, την εκτατική παραγωγή. Για τούτο το περιβάλλον δεν είναι μόνον καραμέλα στα χείλη οικολογούντων, αλλά πρωτίστως πολιτισμός και προϊόν εμπορεύσιμο και μάλιστα ακριβό.
Ποια ήταν η αφορμή για την ενασχόλησή σας με την παραγωγή του ντοκιμαντέρ «Οι Νομάδες των Αγράφων που αφορά τη ζωή και την ιστορία των Σαρακατσαναίων;
Έχοντας μεγαλώσει και γνωρίσει τις δύο προηγούμενες γενιές Σαρακατσαναίων που ήταν αυθεντικοί και εν τοις πράγμασι νομάδες κτηνοτρόφοι, μετακινούμενοι με τα κοπάδια τους από τα χειμαδιά στα ορεινά των Αγράφων και της ορεινής ενδοχώρας διατηρώ απέραντο σεβασμό για τα χαρίσματά τους. Την ευγένειά τους, τη φιλοξενία τους, τον αλληλοσεβασμό, την περηφάνια τους, την ολιγάρκειά τους, τις παραδόσεις της φυλής, τα ήθη, τα έθιμα, τις φορεσιές τους, τα υφαντά τους, τα τραγούδια, τα γλέντια τους. Ιδιαίτερη αξία και βίωμα ζωής τους ήταν η βιώσιμη ανάπτυξη που τώρα είναι επίσης ζητούμενο. Ζούσαν σε απόλυτη αρμονία με τη φύση, έχτιζαν καθόλου ή ελάχιστα, φρόντιζαν τον τόπο τους και δεν έκαναν καμία βλαπτική παρέμβαση στο περιβάλλον, αφήνοντας στο διάβα τους ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Για όλα αυτά η εταιρεία μας θεώρησε χρέος της να πει ένα μεγάλο ευχαριστώ προς τις προηγούμενες γενιές Σαρακατσαναίων χρηματοδοτώντας ένα ντοκιμαντέρ διάρκειας 110-120 λεπτών για την ποιμενική ζωή τους που είχε μεγάλες στερήσεις αλλά και μεγάλες χαρές όπως τις μετέδωσαν και στη γενιά μας με τα γλέντια τους και τα όμορφα τραγούδια της τάβλας «με το στόμα».
Οι σύγχρονοι άνθρωποι δεν μπορούν να γυρίσουν στις ρίζες τους κατά κυριολεξία. Μπορούν όμως να μεταλαμπαδεύσουν τις αξίες και τον καλό και ενάρετο τρόπο ζωής των παππούδων τους στα καθ’ αυτούς, σεβόμενοι τους ανθρώπους, τη φύση, το στενό τους και το ευρύτερο περιβάλλον. Αυτά τα εφόδια θα τους δώσουν φτερά για να πετάξουν ψηλά και μακριά και να γίνουν δημιουργοί και καλοί και αγαθοί με το νόημα που έδιναν οι αρχαίοι πρόγονοί μας στις λέξεις.
Ποια είναι τα σχέδια της εταιρείας για τα επόμενα χρόνια;
Η ΡΟΥΣΣΑΣ Α.Ε., ακολουθεί τα τελευταία χρόνια σταθερά ανοδική πορεία που αποτυπώνεται σε διψήφια ποσοστά μεγέθυνσης, έχοντας ως κύριο άξονα ανάπτυξης την εξαγωγική της δραστηριότητα. Ενδεικτικό του δυναμισμού της εταιρείας οι συνεχείς επενδύσεις στον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεών της που βρίσκονται στον Αλμυρό Μαγνησίας. Τα τελευταία τρία χρόνια κατάφερε να ολοκληρώσει δύο μεγάλα επενδυτικά έργα συνολικού ύψους 17 εκατ. € που είχαν ως στόχο την πλήρη αυτοματοποίηση της γραμμής παραγωγής φέτας, την ανέγερση νέου κτηρίου συσκευασίας και αυτοματοποιημένων αποθηκών έτοιμων προϊόντων καθώς και επέκταση των γραφείων διοίκησης, εκσυγχρονισμό της παραλαβής γάλακτος, τριπλασιασμό της δυναμικότητας παστερίωσης, ανέγερση νέας εγκατάστασης επεξεργασίας αποβλήτων και ιδιοπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 300 kw με φωτοβολταϊκά στοιχεία.
Το 2019 βραβεύτηκε από το πρόγραμμα «Επιχειρηματική Ανάπτυξη» του ΟΠΑΠ ως κορυφαία εξαγωγική εταιρία για το διάστημα 2016-2018 ενώ στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Επιχειρήσεων του 2019, έναν από τους μεγαλύτερους επιχειρηματικούς διαγωνισμούς στον κόσμο, κέρδισε τη διάκριση ”National Winner” στην κατηγορία «Ανάπτυξης Εργασιακού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού».
Η ενδυνάμωση της παρουσίας στις αγορές της Αμερικής και του Καναδά, καθώς και η επέκταση της δραστηριότητας στην αγορά της Ασίας βρίσκεται στις βασικές προτεραιότητες της εταιρείας μας για τα επόμενα χρόνια. Σημαντικό μέρος της εταιρικής στρατηγικής αποτελεί η προσπάθεια αποτελεσματικής ανταπόκρισης στις αναδυόμενες διατροφικές συνήθειες των καταναλωτών με προϊόντα που καταφέρνουν να διατηρούν αναλλοίωτη τη σφραγίδα της Σαρακατσάνικης παράδοσης ενώ παράλληλα ανταποκρίνονται επιτυχώς στα μοντέρνα πρότυπα διατροφής.
