«Οι άγγελοι τραγουδάνε. Και οι ερωτευμένοι επίσης. Πίσω από κάθε ανάταση, από κάθε μεράκι, μια κιθάρα περιμένει έτοιμη να πάρει τα λόγια και να τα ταξιδέψει από χείλη σε χείλη. Οδυσσέας Ελύτης
«Ειδύλλια Οδός» ένας τίτλος τόσο εύηχος και ονειρικά μουσικός. Ειδύλλια… Μια λέξη που σε ταξιδεύει σε ρομαντζάδες, κόρτε κι έρωτα. Θαρρείς πως περπατάς στα φεγγαρόφωτα μονοπάτια της ιστορίας και της μνήμης. Σε δρόμους που μυρίζουν νυχτολούλουδο και νοσταλγία. Μια έκθεση πολύ διαφορετική και υπέροχα εμπνευσμένη. Τι είναι όμως η «Ειδύλλια Οδός»; Η «Ειδύλλια Οδός» είναι οι καλλιτέχνες και τα έργα που συνομιλούν στο παρόν του παρελθόντος μας, δίχως νοσταλγία, μέσα από τη χειραγώγηση των υλικών που χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη: χώμα, μαλλί, καλάμια, υφάσματα, μάρμαρο, άχυρα, κλωστές και βελόνες, αργαλειοί.
Η Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων παρουσιάζει την έκθεση σύγχρονης τέχνης «Ειδύλλια Οδός», με έργα 33 καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, σε σύλληψη και επιμέλεια της Μαρίας Μαραγκού. Δρόμοι σημερινοί, δρόμοι 25 αιώνων. Οδός Παναθηναίων, Τριπόδων, Λεωκορίου, Διπύλου, Ειδύλλια. Ένα πέρασμα προς τον Πειραιά, την Ελευσίνα, προς τα προάστια της πόλης, από τις Ήριες Πύλες ή την Ιερά Οδό. Σημεία συνάντησης της ιστορίας και της μνήμης. Μια στιγμή στον χρόνο που δημιουργεί την ανάγκη της επαναπροσέγγισης σ’ αυτό που αποκαλούμε συλλογική μνήμη της ομάδας, στον μύθο της καταγωγής που μεταβιβάζεται μέσα από τις γενεαλογίες. Η πόλη της Αθήνας ως τοπόσημο και η μακραίωνη ιστορία της συνδέονται με μια πληθώρα εφαρμοσμένων, πρώτων υλών.
Συνομιλήσαμε με την επιμελήτρια της έκθεσης Μαρία Μαραγκού, κριτικό τέχνης και καλλιτεχνική διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης.
Μιλήστε μας για τον τίτλο της έκθεσης;
Ο τίτλος της έκθεσης προέκυψε μετά από αναζήτηση αρχαίων δρόμων, στο βιβλίο του αρχιτέκτονα-μελετητή Μάνου Μπίρη. Ήθελα η έκθεση να αναφέρεται στο όνομα ενός δρόμου της Αθήνας και η Ειδύλλια Οδός μου έμοιαζε η πιο κοντινή στην ουτοπία που επιθυμούσα να διαπραγματευτώ.
Πείτε μας λίγα λόγια για τη σύλληψη αυτής της έκθεσης.
H ιδέα γεννήθηκε στον ζόφο του εγκλεισμού. Από φύση αισιόδοξη προσπαθούσα να βρω διέξοδο στις σκέψεις και τα όνειρα. Αγάπησα περισσότερο παρά ποτέ την Αθήνα εκείνη την περίοδο, έτσι έρημη και μοναχική με τη μοναδική πολυτιμότητα των δρόμων στις γειτονιές του Κεραμεικού ή στα Αναφιώτικα. Εκεί περπατούσα με το Φιντέλ τον σκύλο μου, έχοντας στείλει το sms, με τον αριθμό 5. Άσκηση, περίπατος με το ζώο. Σε εκείνους τους περιπάτους ήρθε η Ειδύλλια Οδός. Την ερωτεύτηκα και με ερωτεύτηκε, ως φαίνεται αφού με οδήγησε σε τόσο καλούς καλλιτέχνες.
Κεντρική θεματική λοιπόν η πρώτη ύλη. Πώς συνδέονται τα υλικά μεταξύ τους;
Το ζήτημα των υλικών δεν μπορεί να μας απασχολεί, από την στιγμή που το μέσον δεν κάνει τον καλλιτέχνη αλλά ο καλλιτέχνης το μέσον. Ας πούμε ότι ήταν το άλλοθι για να δούμε ποιοι είμαστε, που βρισκόμαστε δίχως γραφικότητες και μελοδραματισμούς. Ας πούμε, ότι υπάρχει μια υπόγεια έρευνα, που όλοι μας την ξέρουμε καλά, για ό,τι φυτρώνει και ό,τι χρησιμοποιείται σ ’αυτό τον τόπο αλλά και την ευρύτερη Μεσόγειο.
Συμμετέχουν 33 από τους σημαντικότερους σύγχρονους εικαστικούς. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τους συνδετικούς κρίκους στις ενότητες της έκθεσης;
Ναι, υπάρχει σε όλους το κοινό της ποιότητας, στη σκέψη, την αναζήτηση, τον πειραματισμό και το όραμα.
Μιλάμε λοιπόν για ιστορικές οδούς και για τη σχέση του τόπου με τη μνήμη. Αναλύστε μας αυτή τη σχέση;
Η προσωπική μνήμη είναι πολύτιμη. Όσο για τη συλλογική μνήμη, φαντασιώνω μια «εικόνα» με τα κύτταρα όλων μας. Κι εκείνων που έφυγαν και όσων θα έρθουν μετά από εμάς. Οι ιστορικοί δρόμοι, αν και κακοποιημένοι από τον καταναλωτισμό, κακοποιημένοι, ενίοτε παραμορφωμένοι, παραμένουν υπαρκτοί. Και μπορούν να εμπνεύσουν.
Πώς η συλλογική μνήμη διαμορφώνεται στην έκθεση αυτή;
Στις δεκαετίες που προηγήθηκαν, πριν την οικονομική κρίση και τα μνημόνια, ο κόσμος της τέχνης, δεν εξαιρώ τον εαυτό μου, είχε στραμμένο το βλέμμα στα διεθνή κέντρα και στις επιλογές των μεγάλων μουσείων και των μεγάλων ιδιωτικών συλλογών. Κουραστήκαμε από τα ομογενοποιημένα έργα αλλά και από την άκρατη εικόνα του υπολογιστή που δεν ξεχωρίζει το αριστούργημα από το έργο ενός παιδιού που παίρνει μία videocamera και παράγει εικόνες. Ο μοντερνισμός μας έδωσε τα κλειδιά να ανοίξουμε τις δικές μας προσωπικές πόρτες ο καθένας.
Ποια ήταν η επιμελητική σας προσέγγιση και η ουσία της έρευνας σας αυτής;
Η επιμέλεια μιας έκθεσης είναι μια πορεία στον χρόνο με τις αποσκευές του λεγόμενου επιμελητή. Προσωπικά, έχω ανάγκη το δικό μου «παραμύθι» τη δική μου συγκίνηση, για να μπορέσω να ακουμπήσω την προσωπική μου αλήθεια. Νομίζω ότι η επιμελητική μου προσέγγιση, ήταν μέσα από το δυνατό μου έρωτα, των δύο τελευταίων χρόνων με την Ειδύλλια Οδό. Ξέρω τι κάνει ο κάθε καλλιτέχνης και πόσο μπορεί να ανταποκριθεί. Μίλησα πολύ με όλους. Με συγκίνησε βαθύτατα ότι οι περισσότεροι έκαναν καινούργια έργα, γιατί και εκείνοι ερωτεύτηκαν την Ειδύλλια και το σκεπτικό της. Μ’ αρέσει ότι μπήκαν στη μέση, καμίνια, αργαλειοί, κεντήματα και μνήμες. Είναι έργα που μπορούμε να τα αγγίξουμε και να μιλήσουμε μαζί τους.
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες:
Νίκος Αλεξίου / Δημήτριος Αντωνίτσης / Ευγενία Αποστόλου / Αντώνης Βολανάκης / Lynda Benglis / Ζωή Γαϊτανίδου / Βούλα Γουνελά / Μαριάννα Ιγνατάκη / Ανέστης Ιωάννου / Ηλίας Κοέν / Θάνος Κυριακίδης [Blind Adam] / Καλλιόπη Λεμού / Βασιλική Λευκαδίτη / Ελένη Λύρα / Δέσποινα Μεϊμάρογλου / Μιχάλης Μιχαηλίδης / Ευσεβία Μιχαηλίδου / Κωνσταντίνος Παλαιολόγος / Μαλβίνα Παναγιωτίδη / Άγγελος Παπαδημητρίου / Ραϋμόνδος / Δημήτρης Ρεντούμης / Adrián Villar Rojas / Έφη Σπύρου / Δανάη Στράτου / Μάγδα Ταμμάμ / Νάκης Ταστσιόγλου / Nobuko Tsuchiya / Πάνος Φαμέλης / Μάρω Φασουλή / Σωκράτης Φατούρος / Δέσποινα Φλέσσα / Παντελής Χανδρής
