Από τη μία ως κακοποιητικός, ομοφοβικός σύζυγος και πατέρας και από την άλλη ως Κρέων, όχι ο μυθικά ταυτισμένος με το πρόσωπο της εξουσίας, αλλά ως άνθρωπος που διαπραγματεύεται μέσα του την ορθότητα των πραγμάτων. Σημείο τομής η πραγματικότητα και η ορατότητάς της, τα μάτια μας και η ματιά μας πάνω της. Ο Γιάννης Τσορτέκης, τηλεοπτικά και θεατρικά φέτος, βρίσκεται αντιμέτωπος με ιστορίες και μύθους που μας φέρνουν ένα βήμα πιο κοντά στη συνειδητοποίηση, να αφουγκραστούμε τον ίδιο μας τον εαυτό, αλλά και τον κόσμο στον οποίο ζούμε, που μας καλούν να παρατηρήσουμε, να επαναπροσδιορίσουμε, να ξεβολευτούμε, να αντιδράσουμε.
«Πώς είναι δυνατόν να συζητάμε τα αυτονόητα;», μια ερώτηση που περνάει από τη σκέψη και τα λόγια -ευτυχώς πολλών- με φόντο το συχνά αδιανόητο τώρα. Με αυτό το ερωτηματικό να αναβοσβήνει εκεί δίπλα καθώς μιλάει για τον ρόλο του Χαράλαμπου στην κινηματογραφική σειρά του MEGA,”Maestro”, και τη δυσκολία του να τον προσεγγίσει, καταλήγει ότι «Ο άνθρωπος έχει αποανθρωποποιηθεί» στη μέθη της ισοπέδωσης των δεδομένων στη ζωή του, που καταπνίγει την ίδια του την ύπαρξη, ενώ μέσα από το διαρκές θεατρικό και υπαρξιακό ταξίδι, εδώ και δύο χρόνια με την «Αντιγόνη» του Ζαν Ανούιγ σε σκηνοθεσία της Μαρίας Πρωτόπαππα, μοιράζεται την αναγκαιότητα να δούμε τον «πόλεμο» μέσα μας. Και μια υπενθύμιση: το σωστό για το οποίο πάλευες μέχρι χθες μπορεί και να μην είναι τελικά.
Στο ”Maestro” υποδύεστε τον Χαράλαμπο. Περιγράψτε μας αυτό τον χαρακτήρα.
Ο Χαράλαμπος είναι μία πολύ αρνητική περίπτωση ανθρώπου. Ομοφοβικός, απομονωμένος, απαίδευτος, σκοτεινός, που για λόγους επιβίωσης συναναστρέφεται το περιθώριο, ζει στο περιθώριο. Δεν ξέρω αν έχει αξίες, μάλλον αυτό δεν υπάρχει στο περιβάλλον του ή οι αξίες είναι υπερβολικά μετατοπισμένες. Βλέπουμε λοιπόν έναν άνθρωπο με μία ακραία συμπεριφορά και βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την ωμότητα αυτής της συμπεριφοράς απέναντι στη γυναίκα του και το παιδί του.
Ποιες ήταν οι σκέψεις σας όταν διαβάσατε για πρώτη φορά αυτό τον ρόλο;
Όταν πήρα το σενάριο στα χέρια μου και βρέθηκα αντιμέτωπος με τον Χαράλαμπο και τη συμπεριφορά του, επειδή ήμουν ανυποψίαστος στο τι θα εξελιχθεί μπροστά μου, ποια είναι η ιστορία, ποια είναι τα πρόσωπα που παρακολουθώ, ένιωσα πολύ έντονη ταραχή, ανακατεύτηκε το στομάχι μου διαβάζοντας την πληροφορία της εικόνας που έπαιρνα. Ήταν πολύ έντονο, πολύ σωματικό, στρεσαρίστηκα πάρα πολύ και έλεγα στον Χριστόφορο: «Πώς θα το κάνω; Φοβάμαι. Δεν έχω καμία σχέση με αυτό και ούτε ξέρω πως να το διαχειριστώ για να μπορέσω να το οικειοποιηθώ και να το αγαπήσω με έναν τρόπο, ώστε να έχει αυτή τη σκληρότητα».
Επομένως μπορούμε να πούμε ότι ήρθατε αντιμέτωπος με έναν δύσκολο ρόλο; Πιστεύετε σε αυτή την κατηγοριοποίηση των ρόλων;
Εύκολος ή δύσκολος ρόλος δεν υπάρχει. Υπάρχει ο τρόπος με τον οποίο μπαίνεις σε έναν ρόλο, μελετάς, εμβαθύνεις. Η δυσκολία δεν έχει να κάνει με το αν ένας χαρακτήρας είναι καλός ή κακός, ή με το μέγεθός του. Η δυσκολία είναι πάντοτε δυσκολία. Στην προκειμένη περίπτωση όμως, όταν έχουμε μια τέτοια περσόνα με αυτά τα χαρακτηριστικά, ούτε ένα θετικό στοιχείο, νομίζω δεν είναι συμβατό στους περισσότερους ανθρώπους ακόμα και να «παίξουν» τέτοιου είδους καταστάσεις, γιατί δεν είναι μονάχα η σωματική βία, είναι και αυτά που λέγονται. Επομένως όλο αυτό έχει έναν πολύ μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας, γιατί δεν βρίσκεις το προσωπικό έρεισμα μέσα σε τέτοιους χαρακτήρες, είναι μια πολύ σοβαρή απόκλιση που δεν μπορείς να την οικειοποιηθείς εύκολα και να την υποστηρίξεις.
Το γεγονός ότι διανύουμε μία εποχή που τα φαινόμενα της ενδοοικογενειακής βίας και της ομοφοβίας μαστίζουν την κοινωνία, όπως και παλαιότερα, με την διαφορά ότι τα περιστατικά πλέον αποτελούν κομμάτι της καθημερινότητάς μας, σας έκανε να αιστανθείτε μεγαλύτερη ευθύνη για το πώς θα προσεγγίσετε τον συγκεκριμένο χαρακτήρα;
Διαβάζοντας τον ρόλο και ερχόμενος αντιμέτωπος με αυτή τη βία, άρχισα να συνειδητοποιώ ότι αν δεν δούμε αυτή τη βία που είναι πραγματική -μία πραγματικότητα που είναι δίπλα μας, συχνά καλυμμένη προσεκτικά και εμείς επιλέγουμε να μη μιλήσουμε, να μην πάρουμε θέση- πιθανόν να μην έχει το αντίκρισμα που θα έπρεπε να έχει. Ένιωσα ότι όσο πιο ωμό και ακραίο προκύψει, θα είναι και μία πολύ σημαντική συμβολή στην αποκάλυψη της κατάστασης που βιώνουμε όλοι μας μέσα στο πλαίσιο του άκρατου συντηρητισμού στον οποίο ζούμε. Μόνο αν αρχίσει ο καθένας μας ξεχωριστά να σκέφτεται λίγο περισσότερο πάνω σε αυτό, μπορεί να γίνει ορατή η πραγματικότητα και να πάρει θέση.
Ο Χαράλαμπος γυρνάει και λέει στο γιο του: «Αν σε έχει κάνει αδελφή, θα την σκοτώσω». Είναι αδιανόητο. Είναι όμως η φράση που ειπώνεται και αυτή η φράση που ειπώνεται, έχει και το αποτέλεσμά της, την ωμή βία. Υπάρχουν πάρα πολλοί «Χαράλαμποι» σήμερα. Αυτός που αποκλείει δεν έχει «όπλα» να αντιμετωπίσει τον αποκλεισμό που επιβάλλει. Το μόνο του «όπλο» είναι η βία.Οπότε βλέποντάς το και ακούγοντάς το όλο αυτό τόσο ωμά μπροστά μας, μη μπορώντας να κλείσουμε τα μάτια -γιατί πολύ εύκολα μπορούμε να κάνουμε ότι κάτι που συμβαίνει δίπλα μας δεν υπάρχει αποστρέφοντας αλλού το βλέμμα, αλλά εδώ δεν μπορείς να αποστρέψεις το βλέμμα διότι έρχεται και σε κυκλώνει η εικόνα και ο ήχος της εικόνας απρόβλεπτα- ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτό, δεν μπορούμε να κάνουμε σαν να μην υπάρχει. Είναι μια γροθιά τόσο σημαντική και τόσο ισχυρή για να μπορέσουμε να δούμε ποια είναι η κατάσταση σήμερα. Ο άνθρωπος έχει αποανθρωποποιηθεί. Αυτό όμως, επειδή ήρθε σιγά σιγά, το έχουμε δεχθεί. Αυτή η ισοπέδωση των δεδομένων της ζωής φέρνει και αυτά τα συμπτώματα να είναι πολύ πιο ορατά. Παλαιότερα πιθανόν να μπορούσαν να καλύπτονταν λίγο ευκολότερα.
Το θέμα της ομοφοβίας και της ενδοοικογενειακής βίας πρέπει να μας απασχολήσει. Πώς είναι δυνατόν να συζητάμε τα αυτονόητα, αναρωτιέμαι. Γι’ αυτό και μόνο φτάνω να πω ότι χαίρομαι που αυτός ο αδιανόητα κακός παρουσιάζεται έτσι απλά αδιανόητα κακός και όχι ρετουσαρισμένα. Αυτό βέβαια έχει να κάνει και με τον τρόπο κινηματογράφησης, τις σκηνοθετικές και αισθητικές επιλογές του Χριστόφορου Παπακαλιάτη για να αποδοθεί με τον τρόπο που έπρεπε.
Θεατρικά βρίσκεστε για 2η χρονιά στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης στην «Αντιγόνη» του Ζαν Ανούιγ σε σκηνοθεσία της Μαρίας Πρωτόπαππα. Μιλήστε μας για αυτό το βαθιά υπαρξιακό έργο και το μήνυμα που θέλει να περάσει ο Ανούιγ.
Αυτή η «Αντιγόνη» για μένα είναι ένα συγκλονιστικό έργο που παρουσιάστηκε το 1944 στη Γαλλία, ενώ ήταν υπό τη ναζιστική κατοχή των Γερμανών. Ο Ανούιγ αφουγκράζεται το περιβάλλον των Γάλλων δίπλα στους οποίους ζει και εκμεταλλεύεται με κάποιο τρόπο τον μύθο της Αντιγόνης χρησιμοποιώντας φυσικά τα πρόσωπα Αντιγόνη, Κρέων, Παραμάνα, Φύλακας, Αίμονας. Η επιλογή του Ανούιγ να χρησιμοποιήσει τον τίτλο «Αντιγόνη» ήταν κάτι που σχεδόν του διασφάλιζε την έγκριση από τη λογοκρισία της Γκεστάπο, που είναι οι φρουροί του Κρέοντα στην τραγωδία.
Από την άλλη μεριά, η μεγάλη μετακίνηση του Ανούιγ από τον Σοφοκλή έχει να κάνει με το γεγονός ότι θέτει σε διαπραγμάτευση τη σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του. Δεν έχουμε έναν Κρέοντα ως ένα status τάξης ή εξουσίας, εδώ έχουμε έναν άνθρωπο στην κυριολεξία, ο οποίος διαπραγματεύεται μέσα του την ορθότητα των πραγμάτων. Και επειδή σήμερα τρέχει και ένας πόλεμος δίπλα μας, αυτό το οποίο νιώθω ότι μας λέει ο Ανούιγ είναι ότι πρέπει να δούμε τον πόλεμο που συμβαίνει από εμάς προς εμάς και κατ’ επέκταση παίρνει κάποιες διαστάσεις και γίνεται αυτό το τρομακτικό που βλέπουμε να συμβαίνει στον πλανήτη. Μέσα από μία εξαιρετική γλώσσα που έχει και κυρίως προσπαθώντας να καλέσει τους συγχρόνους του σε αντίσταση να τους μετακινήσει από μία νωθρότητα από μία κατ’ επιλογήν διαντίδραση σε μία αντίδραση, να τους κάνει ορατή την πραγματικότητα. Νομίζω ότι είναι πολύ κοντά αυτό που κάνει ο Χριστόφορος με τον Χαράλαμπο με αυτό που κάνει ο Ανούιγ με την «Αντιγόνη», δηλαδή αυτό που όλοι νομίζουμε ότι είναι, πρέπει να το δούμε κιόλας ότι είναι. Είναι πάρα πολύ εύκολο να αφορίσουμε τα πράγματα και να πούμε Κρέων=εξουσία, Αντιγόνη = αντίσταση. Ο στόχος της παράστασης είναι το βαθύ γδάρσιμο των ανθρώπων, που από αγωνία να συναντηθούν με τους ίδιους τους εαυτούς τους, υπερασπίζονται ό,τι θεωρούν μέχρι εκείνη τη στιγμή σωστό, αλλά την ίδια στιγμή που μανιασμένα υπερασπίζονται το «ίδιο σωστό» τους, να είναι ανοιχτοί να αποδεχτούν ότι αυτό που μέχρι τότε υπερασπίζονταν ως σωστό, μπορεί και να μην είναι, για να μην πω ότι μπορεί και να είναι λάθος ή να είναι μη σωστό. Αυτό είναι μια πολύ μεγάλη υπόθεση, γι’ αυτό και το έργο πιστεύω ότι είναι όχι μόνο διαχρονικό, αλλά είναι και θα παραμείνει συνεχώς παρόν.
Διαβάζοντας αλλά κυρίως δουλεύοντας πάνω στο έργο μπήκατε σε διαδικασία να πάρετε τη δική σας θέση, όπως καλεί ο Ανούιγ;
Το έργο δεν τελειώνει ποτέ, διαβάζω και κάνω καθημερινά πρόβα, γιατί δεν είναι αυτονόητος ο τρόπος που συμβαίνει η παράσταση κάθε φορά. Μπορεί από τεχνικής πλευράς να είναι κάποια πράγματα δεδομένα, αλλά δεν είναι δεδομένος ο τρόπος που αντιλαμβάνεσαι αυτά που καλείσαι να πεις, πόσο είσαι και γίνεσαι αυτά που καλείσαι να ονομάσεις. Αυτό λοιπόν έχει ένα ταξίδι που κάποτε ξεκίνησε όταν πρωτοσυναντηθήκαμε και εξελίσσεται με τρομερό τρόπο εμπλουτίζοντας ο ένας τον άλλον με πληροφορία. Η παρουσία της Μαρίας επί σκηνής καθημερινά είναι ό,τι πιο σημαντικό έχει συμβεί σε μένα τουλάχιστον, διότι έχουμε ένα διαρκές feedback, μοιραζόμαστε όλοι μια κοινή εμπειρία, οπότε με αυτόν τρόπο εξελίσσεται και προχωράει. Δεν είναι δεδομένο κάθε στιγμή το πώς φωτίζεται. Είναι κάτι που συζητάμε καθημερινά, διορθώνουμε, δοκιμάζουμε. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ειδικά αυτή η παράσταση η οποία προϋποθέτει αυτή την ακραία αυθεντικότητα και ζωτικότητα στο παρόν της για να μπορέσει να έχει αυτό το αντίκρισμα.
–
