Το έργο του Ντιέγκο Ριβέρα «Ο γάμος της καλλιτεχνικής έκφρασης του Βορρά και του Νότου σε αυτή την ήπειρο», ευρύτερα γνωστό ως «Παναμερικανική Ενότητα» (Pan Αmerica Unity), είναι μια τοιχογραφία που δημιούργησε το 1940 στη Διεθνή Έκθεση Golden Gate (GGIE) του Σαν Φρανσίσκο.
Κατά τη διάρκεια επτά μηνών, ο ίδιος και μια ομάδα βοηθών του γέμισαν τα δέκα τσιμεντένια πάνελ με εικόνες πυραμίδων των Αζτέκων και φιλοσόφων, του Τόμας Έντισον και του Χένρι Φορντ, αλλά και εργατών που μοχθούν σε εργοστάσια, ορυχεία και χωράφια. Αυτά τα σύμβολα της ιστορίας, της πολιτικής και του μόχθου, και από τις δύο πλευρές των συνόρων ΗΠΑ-Μεξικού ενσάρκωναν το όραμα του Ντιέγκο Ριβέρα για την Αμερική – μια ενιαία οντότητα, που διαχωρίζεται από την Ευρώπη μέσω μιας κοινής ιστορίας του πολιτισμού των ιθαγενών και του επακόλουθου αποικισμού.
«Με τον όρο Αμερική, αναφέρομαι στην περιοχή που περιλαμβάνεται μεταξύ των δύο ορίων, των δύο άκρων», δήλωσε ο καλλιτέχνης το 1931.
Η τοιχογραφία αυτή, αποτελεί το κεντρικό σημείο της έκθεσης ”Diego Rivera’s America” που εγκαινιάστηκε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Σαν Φρανσίσκο (SFMoMA). Η έκθεση συγκεντρώνει 150 τοιχογραφίες, πίνακες και σχέδια που έγιναν μεταξύ των δεκαετιών 1920 και 1940, όταν «ο Ριβέρα και πολλοί συνάδελφοί του στο Μεξικό είδαν την τέχνη ως όπλο για την κοινωνική αλλαγή», θα αναφέρει ο επιμελητής της έκθεσης James Oles.
Πρόκειται για την πρώτη μεγάλη έρευνα του Ριβέρα που οργανώνεται με θεματικές, αίθουσες αφιερωμένες σε μέρη όπως το Τεχουαντεπέκ και το Μανχάταν που αιχμαλώτισαν τη φαντασία του, καθώς και στα αγαπημένα του θέματα, όπως οι αγορές δρόμων, οι λαϊκές γιορτές και οι εικόνες της βιομηχανίας αναδεικνύοντας τα σημαντικότερα ενδιαφέροντα του καλλιτέχνη κατά την περίοδο εκείνη: την καθημερινή ζωή των μητέρων, των εργατών και των ιθαγενών, τα σύμβολα της κομμουνιστικής πολιτικής του και το όραμά του για αλληλεγγύη πέρα από τα σύνορα.
Η έκθεση έχει αφετηρία την πρώτη παραγγελία τοιχογραφίας του Ριβέρα, το έργο ”Creation” (1922-23), ένα έργο που -όπως και μεγάλο μέρος του έργου του- ανατρέχει σε παλαιότερες καλλιτεχνικές τεχνικές, ενώ παράλληλα υιοθετεί και καλλιτεχνικές πρωτοπόρες μεθόδους. Στη δεκαετία του 1920, δουλεύοντας κυρίως στο Μεξικό, ο Ριβέρα καθιέρωσε το ώριμο στυλ του, που διακρίνεται από στρογγυλεμένες μορφές, έντονα χρώματα και ολοένα και πιο πυκνές συνθέσεις. Κατοχύρωσε το ενδιαφέρον του για την αλληγορία, τη λαϊκή κουλτούρα, την οικογένεια, την εργασία και την προλεταριακή επανάσταση, θέματα που θα αποτελέσουν το επίκεντρο των διάσημων τοιχογραφιών του στο Σαν Φρανσίσκο, το Ντιτρόιτ και τη Νέα Υόρκη στις αρχές της δεκαετίας του 1930 και που θα επανέρχονται συχνά στους πίνακες και τα σχέδιά του μέχρι τη δεκαετία του 1940.
Τα έργα που προβάλλονται στην έκθεση προέρχονται τόσο από ιδιωτικές συλλογές όσο και από τις συλλογές του SFMoMA -μια από τις μεγαλύτερες συλλογές έργων του Ριβέρα στον κόσμο, ανάμεσά τους κάποια που δεν έχουν ξαναπαρουσιαστεί στο παρελθόν. Περιλαμβάνονται αγαπημένα, γνωστά του έργα όπως το ”The Corn Grinder” (1926), ”Dance in Tehuantepec” (1928), ”Flower Carrier” (1935) και το ”Portrait of Lupe Marín” (1938).
Το Σαν Φρανσίσκο ήταν ιδιαίτερα σημαντικό για τον Ριβέρα- ήταν το πρώτο μέρος που ζωγράφισε τοιχογραφίες στις ΗΠΑ. Επίσης, το έργο του άσκησε μεγάλη επιρροή στους καλλιτέχνες και τους τοιχογράφους σε όλη την περιοχή. Μέσω του έργου τους, ο Ριβέρα και η Φρίντα Κάλο συνδέθηκαν στενά με τις τοπικές πολιτιστικές προσωπικότητες. Το Σαν Φρανσίσκο ήταν επίσης το μέρος όπου ο Ριβέρα και η Κάλο ξαναπαντρεύτηκαν το 1940, μετά το σύντομο διαζύγιό τους.
Η έκθεση παρουσιάζει πορτρέτα του μεγάλου κύκλου των φίλων τους στο Σαν Φρανσίσκο, συμπεριλαμβανομένων τριών σημαντικών έργων της Frida Kahlo.
Ο Ντιέγκο Ριβέρα (1886 – 1957) πίστευε στη δύναμη της τέχνης να εκπαιδεύει, να εμπνέει δράση και να μεταμορφώνει την κοινωνία. Θεωρούσε την τέχνη βασικό όπλο στον ουτοπικό αγώνα για μεγαλύτερη κοινωνική ισότητα και τη δικαιοσύνη. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1920 έως τα μέσα του 1940, επανασχεδίασε τη μεξικανική εθνική ταυτότητα σε μεγάλη κλίμακα, αγκάλιασε τη βιομηχανική εποχή στις ΗΠΑ και συνέλαβε την ιδέα μιας μεγαλύτερης Αμερικής στην οποία η ενότητα και όχι η διαίρεση ήταν πρωταρχικής σημασίας.
Πληροφορίες Έκθεσης
Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης San Francisco | 16 Ιουλίου 2022 – 2 Ιανουαρίου 2023
