Όταν γράφεις για ταινίες και πας να γράψεις για μια σειρά, προκύπτουν διάφορες πρακτικές απορίες. Όπως ο υπότιτλος που θα βάλεις: Με αφορμή το “Βig Little Lies” του … ; Στο σινεμά τα πράγματα είναι ξεκάθαρα, οι ταινίες είναι πάντα του σκηνοθέτη τους και μόνο αυτού, η γενική κτητική είναι όλη δική του. Αν ο σεναριογράφος είναι πάρα πολύ τυχερός και έχει κάνει μια δουλειά που δεν μπορεί να αγνοηθεί, θα μνημονευθεί κάπου. Ως εκεί. Ποτέ η ταινία δεν θα είναι και δική του, ποτέ το όνομά του δεν θα μπει δίπλα στου σκηνοθέτη.
Το “Big Little Lies” έχει μόνο μια υπογραφή σκηνοθετική, όπως και μόνο μια σεναριακή
Εντελώς αντίστροφα, οι σειρές είναι πάντα των ανθρώπων που έχουν την κεντρική ιδέα του περιεχομένου τους και οι οποίοι έχουν τη γενική εποπτεία της κατεύθυνσης της ιστορίας. Δεν είναι ανεξήγητο ούτε το ένα, ούτε το άλλο, έχουν και οι δύο αυτές συμβάσεις μια δικαιολογητική βάση από κάτω, αλλά δεν παύει να είναι μια αξιοσημείωτη διαφορά: κατά την κοινή αντίληψη, οι ταινίες είναι αυτού που τις σκηνοθετεί και οι σειρές αυτού που τις γράφει. Αυτή η διαφορά στην αντίληψη για το ποιος είναι ο κατεξοχήν δημιουργός του οπτικοακουστικού προϊόντος που βλέπουμε, έχει εν ολίγοις την εξήγησή της στο ότι μια ταινία χτίζεται πάνω στη ματιά ενός σκηνοθέτη, ενώ οι σειρές διηγούνταν μέχρι πριν μερικά χρόνια ιστορίες με πολύ λιγότερες αισθητικές αναζητήσεις σε επίπεδο εικόνας και με τον κανόνα να είναι ότι οι σκηνοθέτες μιας σειράς εναλλάσσονταν και άρα εν τέλει περισσότερο ακολουθούσαν έναν δρόμο, παρά τον δημιουργούσαν. Ένα βασικό προσόν του “Big Little Lies”, της μίνι σειράς 7 σχεδόν ωριαίων επεισοδίων του HBO που μόλις ολοκληρώθηκε, είναι ότι έχει μόνο μια υπογραφή σκηνοθετική, όπως και μόνο μια σεναριακή.
https://www.youtube.com/watch?v=7oiM_sDhkiY
O Nτέιβιντ Κέλεϊ είναι ο άνθρωπος που βρίσκεται πίσω από μερικές από τις γνωστότερες δικηγορικές σειρές της αμερικάνικης τηλεόρασης, ξεκινώντας από το “L.A. LΑW” και δημιουργώντας μετά τις δικές του σειρές, ανάμεσα στις οποίες το “Αlly Mac Beal”, το “Τhe Practice” και το “Βoston Legal”. Έχοντας δοκιμάσει όλες τις παραλλαγές δικηγορικών σειρών, από τη σοβαρή, τη ρομαντική και τη πιο κωμική τους πλευρά, έκανε τον τελευταίο χρόνο ένα μεγάλο δημιουργικό βήμα στην καριέρα του. Αν οι προηγούμενες σειρές ήταν εξαιρετικές στο πλαίσιο αυτό που είχαμε παλιά στο μυαλό μας ως τηλεόραση, ο Κέλεϊ προσπαθεί να ξαναβρεί το μέσο στα αλματώδη βήματα προς τα μπρος που έχει κάνει στην εποχή μας και όχι μόνο το ξαναβρίσκει, όπως συνέβη προ λίγων μηνών με την απολαυστική μίνι σειρά “Goliath”, αλλά με το “Big Little Lies” μπορεί να περηφανεύεται ότι έχει πλέον συντελέσει ενεργά στο να πάει η τηλεόραση ακόμη πιο μπροστά.
Aκόμη και το “Goliath” είχε μια σειρά από σκηνοθέτες πίσω από τα 8 επεισόδιά του, ενώ ο Κέλεϊ είχε μικρότερη εμπλοκή στο γράψιμο. Στο “Βig Little Lies”, διασκευάζει το ομώνυμο μυθιστόρημα του 2014, της Αυστραλίδας Λίαν Μοριάρτι, υπογράφοντας σεναριακά και τα 7 επεισόδια, τα οποία σκηνοθετεί ο Ζαν Μαρκ Βαλέ, βάζοντας φαρδιά – πλατιά την υπογραφή του και δίνοντας στη σειρά ένα αισθητικό στίγμα εντελώς κρίσιμο, ώστε να μην εκπέσει προς διάφορες παγίδες που ελλόχευαν, είτε ως προς το είδος στο οποίο ανήκει η σειρά, είτε ως προς αυτό που θέλει τελικά να πει, ακριβώς επειδή πρόκειται για ένα υλικό πάρα πολύ εύκολα παρεξηγήσιμο, τόσο στο αφηγηματικό του περιτύλιγμα, όσο και στην ουσία του. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στο πόσο λειτουργικά εντεταγμένο είναι το μοντάζ στην αφήγηση. Η συμβολή του μοντάζ μόνο εν μέρει έχει να κάνει με το ότι όλη η σειρά είναι, υποτίθεται, ένα φλας μπακ. Είναι οι μικρές, σχεδόν ανεπαίσθητες, πινελιές τού πώς κόβεται η μια σκηνή για να μπούμε στην άλλη, είτε αυτή ανάγεται στο παρελθόν, είτε στο παρόν, που καθιστούν το “Big Little Lies” τόσο συναρπαστικό στην παρακολούθησή του, ενώ αν το σκεφτεί κανείς είναι υλικό 6 – 7 ωρών με ανθρώπους που κατά βάση μιλάνε μεταξύ τους. Ο Βαλέ ήταν με ψευδώνυμο υποψήφιος για όσκαρ μοντάζ στο “Dallas Buyers Club”, κατά πάσα πιθανότητα είναι πάλι με ψευδώνυμο ο μοντέρ του “Demolition”, για το οποίο πρόσφατα είχαμε πει πόσο ύπουλα επιδραστικό μοντάζ έχει, προφανέστατα έχει πολύ ενεργή συμμετοχή στο μοντάζ του “Βig Little Lies”, δίνοντας βασικές κατευθυντήριες γραμμές. Καθοριστικότατη συμβολή στη δημιουργία του αισθητικού αποτυπώματος της σειράς είναι το σάουντρακ, γεμάτο τραγούδια που τα ακούς και μετά θες να τα ακούς διαρκώς στο ριπίτ.
Στο τόσο ανδροκρατούμενο αμερικάνικο σινεμά, οι καλοί γυναικείοι ρόλοι είναι εξαιρετικά δυσεύρετοι. Στο τόσο υπεηρωοκρατούμενο αμερικάνικο σινεμά, κοντεύουν να είναι δυσεύρετοι οι καλοί ρόλοι και για άντρες. Τα πολλά τελευταία χρόνια η αμερικάνικη τηλεόραση προσφέρει στους ηθοποιούς τη δυνατότητα να ξεδιπλώνουν το ταλέντο τους χωρίς να το περιορίζουν σε πέντε σκηνές, σε χαρακτήρες που έχουν όλο το χρόνο να αναπτυχθούν, να εξελιχθούν, να εμβαθυνθούν, σε χαρακτήρες που δεν πρέπει να μάθουμε ό,τι είναι να μάθουμε από αυτούς συμπυκνωμένο σε λίγα λεπτά, γιατί πρέπει στο μεταξύ να παίξουν κυνηγητό ή να ακολουθηθούν ψυχαναγκαστικά όλοι οι κανόνες της σεναριακής πλοκής. Και υπάρχουν ιστορίες που μπορούν να ειπωθούν όπως τους αρμόζει μόνο, απλωμένες σε αρκετές ώρες αφήγησης. Γιατί θα μπορούσε να γίνει ταινία το “Big Little Lies”. Θα μπορούσε να τα χωρέσει όλα στο δίωρο. Και από το άγχος να χωρέσουν όλα, όλα μάλλον θα ήταν εντυπωσιασμός και ανατροπές και τα πάντα θα θύμιζαν τα πάντα και το δράμα θα ψεύτιζε και δεν θα είχε προλάβει να μπει κάτω από το πετσί μας τίποτα, όπως τώρα μπήκε και δεν φεύγει.
Δεν έχουμε να κάνουμε με μια φούσκα γυναικείου κόσμου
Επειδή όμως το μαχαίρι είναι δίκοπο, ένα βασικό λάθος της σύγχρονης εποχής της τηλεόρασης είναι η διαιώνιση των κύκλων. Υπάρχουν σειρές που καταφέρνουν και ανταπεξέρχονται σε αυτό, αλλά υπάρχουν και σειρές που τραβάνε τα πράγματα από τα μαλλιά, απλώνουν την πλοκή, έτσι ώστε να παραδίδουν στους επόμενους κύκλους τους ένα πράγμα που λες τι σχέση έχει με αυτό που ξεκίνησε και γιατί καταστρέψατε έτσι αυτό που αγαπήσαμε. Οι μίνι σειρές, όσο μένουν μίνι σειρές και δεν υποκύπτουν στον πειρασμό να ανανεωθούν για μια δεύτερη γύρα, αποφεύγουν αυτόν το σκόπελο. Ξεκίνησα όμως πριν να λέω για γυναικείους ρόλους. Το “Βig Little Lies” είναι γυναικεία σειρά, με την έννοια ότι οι γυναίκες είναι οι κυρίαρχες φιγούρες και οι πρωταγωνίστριες της ιστορίας, αλλά οι άντρες δίπλα τους δεν είναι γλάστρες. Δεν έχουμε να κάνουμε με μια φούσκα γυναικείου κόσμου, όπου οι γυναίκες ασχολούνται με τα δικά τους, όσο σε έναν παράλληλο πραγματικό κόσμο οι άντρες υπάρχουν, ζουν και δουλεύουν. Στο “Βig Little Lies” παρακολουθούμε μια ιστορία που περιλαμβάνει και άντρες και γυναίκες, αλλά αντίθετα με ό,τι συμβαίνει κατά κόρον σε σειρές και ταινίες, οι γυναίκες πρωταγωνιστούν και οι άντρες δίπλα τους είναι οι δορυφόροι της ιστορίας.
Μοντερέι της Καλιφόρνια. Επαύλεις με θέα τον ωκεανό. Πάμπλουτες οικογένειες που πηγαίνουν τα παιδιά τους στο δημόσιο σχολείο, το οποίο είναι δημόσιο μόνο στο δωρεάν σκέλος του, κατά τα άλλα λειτουργεί σαν ιδιωτικό στη γειτονιά των λεφτάδων. Πέντε γυναίκες με τα παιδιά τους που πάνε όλα στην πρώτη τάξη. Η Ρις Γουίδερσπουν, η Νικόλ Κίντμαν, η Σέιλιν Γούντλεϊ, η Λόρα Ντερν και η Ζόι Κράβιτς. Η Γούντλεϊ ξεχωρίζει ανάμεσά τους, είναι single mom, δεν είναι πλούσια, έρχεται να εγκατασταθεί τώρα εκεί. Και με το καλημέρα το αγοράκι της αρχίζει να δημιουργεί προβλήματα. Το κοριτσάκι της Λόρα Ντερν έχει γρατζουνιές, κάποιο παιδάκι το χτύπησε, η δασκάλα την καλεί να το δείξει, εκείνη δείχνει το νεοφερμένο και αρχίζει από εκεί και πέρα η μεγάλη μάχη. Η Ρις Γουίδερσπουν που είναι η «ανακατεύομαι με τα πάντα και δεν αφήνω να πέσει τίποτα κάτω» γυναίκα, έχει ήδη προλάβει να συμπαθήσει τη νέα μητέρα, παίρνει το μέρος της και αρχίζει μια αντιδικία με την Ντερν, που ούτως ή άλλως δεν συμπαθούσε. Α ναι, η σειρά ξεκινάει λέγοντάς μας ότι έχει γίνει ένας φόνος σε πάρτι γονέων που διοργάνωσε το σχολείο για να μαζέψει κονδύλια και όλη η σειρά μας πηγαίνει από την πρώτη μέρα στο σχολείο στο πάρτι του φόνου, δείχνοντάς μας τι μεσολάβησε και πως φτάσαμε εκεί.
Αν λοιπόν έχουμε πλούσιους ωραίους ανθρώπους που τσακώνονται για τα παιδιά τους, αν έχουμε εξωσυζυγικές σχέσεις ή πρώην ζευγάρια που προσπαθούν να τα βρουν και τσακώνονται, ανασφαλείς δεύτερους συζύγους, προβλήματα με παιδιά στην εφηβεία, ακόμη και επώδυνα μυστικά που έχουν να κάνουν με το γιατί η Γούντλεϊ μεγαλώνει το παιδί μόνη της, αν έχουμε υλικά σαπουνόπερας έστω και πειραγμένης, αν όλα αυτά τα παρακολουθούμε μέσα από την παγίδα του αστυνομικού μυστηρίου για το τι συνέβη με τον φόνο, υπάρχει ένα στοιχείο στην καρδιά του Big Little Lies που το ρίχνει απευθείας στην καρδιά του σκότους. Ποιο; Όταν πρωτογνωρίζουμε το χαρακτήρα της Νικόλ Κίντμαν και τα δίδυμά της, μαθαίνουμε ότι ο άντρας της είναι νεότερος και κούκλος και την αγαπάει σκανδαλωδώς μετά από τόσα χρόνια σχέσης και βλέπουμε ότι είναι και μαζί της και με τα παιδιά ονειρικός και είναι πράγματι ο Αλεξάντερ Σκάργκαρστ ένας κούκλος. Όταν ξεσπάει η βία, δεν ξέρεις από πού σου ήρθε. Η οικογένεια παύει να είναι ο ασφαλής χώρος και μετατρέπεται στη διαρκή απειλή. Κι έτσι έχεις επτά επεισόδια να βλέπεις ένα ζευγάρι και να υπάρχει η απειλή κρυμμένη παντού, να μην ξέρεις αν στο επόμενο δευτερόλεπτο θα την χαϊδέψει ή θα τη σπάσει στο ξύλο. Αξίζουν ιδιαίτεροι έπαινοι στο πώς γράφτηκαν οι ρόλοι τους, στο πώς γυρίστηκαν οι σκηνές, στο πώς παίζουν και ο Σκάρσκασντ και η Κίντμαν.
Σε μια σχέση διαρκούς βίας, σωματικής ή ψυχολογικής και διαρκούς απειλής για βία, αργά ή γρήγορα το θύμα μετατρέπεται σε συνεργό. Το θύμα αρχίζει πρώτα να αμφισβητεί κατά πόσο ο θύτης είναι αυτό που δείχνουν οι πράξεις του. Ποιες πράξεις τον χαρακτηρίζουν; Οι βίαιες ή οι άλλες; Είναι ο καλός πατέρας και ο άντρας που είναι ερωτευμένος μαζί μου ή το κτήνος που με χτυπά; Ύστερα ψάχνει τη δική του συμμετοχή αυτοενοχοποιούμενο. Πόσο τη βρίσκω σε όλο αυτό; Μήπως τον προκαλώ κι εγώ; Μήπως έτσι έχω μάθει να χαίρομαι το σεξ κι εγώ; Μήπως θέλω να είναι κακός; Ή Μήπως εγώ δεν τον χτυπάω όταν αρχίζει να χτυπά κι αυτός; Και φυσικά η άρνηση. Ό,τι κάνει μέχρι τώρα το κάνει σε μένα. Εγώ υποφέρω, αλλά τα παιδιά είναι πάνω από μένα. Τα παιδιά δεν έχουν δει, τα παιδιά δεν έχουν ακούσει, τα παιδιά δεν έχουν καταλάβει, τα παιδιά δεν θα τα πείραζε ποτέ. Και δίπλα στην αυτοενοχοποίηση, η ενοχοποιήση των απ’ έξω: όχι δεν φταις επειδή το θες κι εσύ, φταις επειδή μένεις και το ανέχεσαι.
Μολονότι η σειρά δε βασιζόταν στην αγωνία για το ποιος σκοτώθηκε, μολονότι σε κρατούσαν επτά επεισόδια απασχολημένο με όσα συνέβαιναν στις ηρωίδες, μολονότι δεν έβλεπες τη σειρά για να σου λυθεί η περιέργεια, μολονότι δεν τη χρειαζόσουν την περιέργεια, όταν με το τέλος λύνεται και το σκέλος της περιέργειάς σου, το “Big Little Lies” έρχεται να κλείσει με τρόπο εντελώς ικανοποιητικό και να σου δείξει ότι αν είχε προσπαθήσει να σε παραπλανήσει, δεν το έκανε για να σου πουλήσει τα φύκια του για μεταξωτές κορδέλες, αλλά για να βεβαιωθεί ότι θα κάτσεις να ακούσεις όλη την ιστορία τoυ, ότι φεύγοντας από αυτήν δεν γίνεται να έχεις μείνει αλώβητος, ότι θα σου έχει αφήσει το αποτύπωμά της, το τραύμα της, το πόιντ της, τη διαφορετικότητά της, τον ισχυρό λόγο για τον οποίο υπήρξε.
