Αποκαθήλωση σε όλο τον κόσμο: Τα αγάλματα όταν σημαίνουν ρατσισμό δεν είναι τέχνη

Αγάλματα και σύμβολα που θυμίζουν την εποχή της δουλείας στην Αμερική αλλά και της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας αρχίζουν και αποξηλώνονται σε διάφορες πόλεις του κόσμου

Αγάλματα και σύμβολα που θυμίζουν την εποχή της δουλείας στην Αμερική αλλά και της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας αρχίζουν και αποξηλώνονται σε διάφορες πόλεις όπως αυτό του βασιλιά Λεοπόλδου του Β’, στην Αμβέρσα και τη Γάνδη, υπεύθυνου για τη γενοκτονία δέκα εκατομμυρίων κατοίκων του Κονγκό την εποχή της βέλγικης αποικιοκρατίας και ενορχηστρωτή μιας πρωτοφανούς κατάστασης δουλείας και καταπίεσης στην αφρικανική ήπειρο που καταστράφηκε από το κόκκινο χρώμα που πέταξαν διαδηλωτές.

Στη Μεγάλη Βρετανία μια συζήτηση που έχει αρχίσει εδώ και πολύ καιρό, για τον ρόλο των Βρετανών δουλεμπόρων, οι οποίοι ήταν και μαικήνες των τεχνών αλλά και πολιτικές προσωπικότητες, παίρνει σάρκα και οστά με τη δράση των διαδηλωτών, οι οποίοι με αφορμή τον άδικο θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ που έγινε σύμβολο κατά των φυλετικών διαχωρισμών και της μη απονομής δικαιοσύνης απαίτησαν την αποκαθήλωση τουλάχιστον 60 αγαλμάτων και μνημείων στη Μ. Βρετανία που είναι συνδεδεμένα με ένα ρατσιστικό παρελθόν που οι Βρετανοί δεν θέλουν να θυμούνται.

Το άγαλμα του Βασιλιά Λεοπόλδου στην Αμβέρσα

Λίγο καιρό νωρίτερα με αφορμή την εγκατάσταση του έργου της Αφροαμερικανίδας εικαστικού και ακτιβίστριας Κάρα Γουόκερ στην κεντρική αίθουσα της Τate Modern είδε το φως της δημοσιότητας η συζήτηση για το αν ένα από τα πιο περίβλεπτα μουσεία της βρετανικής επικράτειας, η Τate είχε ιδρυθεί με χρήματα που προέρχονταν από τη δουλεία, αφού ο Χένρι Τέιτ, που ίδρυσε το μουσείο ήταν έμπορος ζάχαρης. Το μουσείο αναγκάστηκε να απαντήσει επισήμως ότι δεν υπάρχει καμία σχέση του εμπορίου που έκανε ο Τέιτ με το δουλεμπόριο.

Και αν ο Τέιτ «αθωώθηκε» δεν είχε την ίδια τύχη ο έμπορος, πλοιοκτήτης και φυσικά ιδιοκτήτης δούλων τον 18ο αιώνα Ρόμπερτ Μίλιγκαν, το άγαλμα του οποίου ανήκε στο Μουσείο του Λονδίνου που πήρε την απόφαση εν μέσω διαδηλώσεων να αφαιρεθεί από το μέρος που ήταν τοποθετημένο με το κοινό να ζητωκραυγάζει και να επευφημεί για την απόφαση. Μάλιστα, ο δήμαρχος του Λονδίνου Σαντίκ Χαν, ζήτησε να επανεξεταστούν όχι μόνο όλα τα αγάλματα που βρίσκονται σε δημόσιο χώρο στη βρετανική πρωτεύουσα, αλλά και οι τοιχογραφίες, και τα ονόματα των δρόμων τονίζοντας ότι οποιαδήποτε αναφορά στη δουλεία πρέπει να καταργηθεί. Για την ιστορία, σχετικά με την αφαίρεση του αγάλματος του Μίλιγκαν συγκεντρώθηκαν πάνω από 1.000 υπογραφές σε 24 ώρες. Οι πόλεις, ειδικά μετά την κρίση του κορονοϊού, ζητούν να προωθηθεί η ισότητα και η ποικιλομορφία που έχουν στην ουσία και σε μεγάλο ποσοστό συγκροτήσει τις κοινωνίες τους και τους εργαζόμενους που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή.

 

Οι διαδηλώσεις στη Μ. Βρετανία δε σταματούν στο Λονδίνο. Στο λιμάνι του Μπρίστολ διαδηλωτές αποκαθήλωσαν το άγαλμα του εμπόρου σκλάβων Έντουαρντ Κόλστον και το πέταξαν στο λιμάνι, ενώ κάποιοι πολιτικοί και αξιωματούχοι αμφισβήτησαν τον «αντιδημοκρατικό» τρόπο το άγαλμα γκρεμίστηκε από το βάθρο του. Ο παγκοσμίως γνωστός για την ακτιβιστική του δράση Banksy με μια ανάρτηση έδειξε το άγαλμα του Κόλστον στη γενέτειρά του το Μπρίστολ να αποκαθηλώνεται.

Στην Οξφόρδη περισσότεροι από 1.000 διαδηλωτές ζήτησαν την απομάκρυνση ενός αγάλματος του αποικιοκράτη Σέσιλ Ρόουντς, ενός ιμπεριαλιστή που παρείχε φιλανθρωπική υποστήριξη στο Oriel College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης όπου βρίσκεται το μνημείο. Μπορεί οι πλίνθοι να μένουν άδειες από αγάλματα, αλλά όπως δήλωσε ο Χουβ Τόμας, μέλος του τοπικού συμβουλίου του Κάρντιφ, που υποστήριξε την αφαίρεση ενός αγάλματος του Σερ Τόμας Πίκτον, ενός Ουαλού στρατιωτικού και ιδιοκτήτη σκλάβων, το άγαλμα του οποίου αποτελούσε για χρόνια προσβολή προς τους μαύρους.  Στον ίδιο ρυθμό κινούνται και η πόλη του Εδιμβούργου για το άγαλμα του Χένρι Ντάντας, ο οποίος ήταν θιασώτης της δουλείας, αλλά και το Πλίμουθ που μετονομάζει την κεντρική του πλατεία, που μέχρι σήμερα είχε το όνομα του εμπόρου σκλάβων Σερ Τζον Χόκινς. Στο Λίβερπουλ, αλλάζει το όνομα μιας αίθουσας στο δημοτικό συμβούλιο που είχε το όνομα του πατέρα του πρωθυπουργού Γουίλιαμ Γκλάντστοουν, Τζον ο οποίος είχε 2.500 σκλάβους στις Δυτικές Ινδίες.

Το έργο του Μπάνκσι για τα αγάλματα των υποστηρικτών της δουλείας.

Περίπου 130 επιτροπές εργασίας έχουν συγκροτηθεί στη Μ. Βρετανία και έχουν δηλώσει ότι θα εξετάσουν την «καταλληλότητα» των μνημείων που είναι αφιερωμένα σε αμφιλεγόμενες προσωπικότητες συμπεριλαμβανομένων των αγαλμάτων ορισμένων πρωθυπουργών του 18ου αιώνα που ήταν υπερασπιστές της δουλείας και των ρατσιστικών νόμων. Μάλιστα έχουν καταρτίσει και έναν ανοιχτό διαδραστικό χάρτη, που ονομάζεται «ανατροπή των ρατσιστών», και δημιουργήθηκε από το Συνασπισμό Stop Trump για την υποστήριξη του κινήματος Black Lives Matter, ο οποίος απαριθμεί πλάκες και μνημεία σε περισσότερες από 30 πόλεις σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο.

Το άγαλμα του Ρόμπερτ Ε. Λι στo Σάρλοτσβιλ

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και ενώ οι διαδηλώσεις δε σταματούν και οι κινήσεις των μαύρων για πρώτη φορά έχουν πρωτόγνωρη αποδοχή, το άγαλμα του στρατηγού της Συνομοσπονδίας Ρόμπερτ Ε. Λι στο Σάρλοτσβιλ, που έχει υπάρξει αντικείμενο αντιπαράθεσης εδώ και πολλά χρόνια με κάποιους να θεωρούν τον Λι μία ιστορική προσωπικότητα του Αμερικανικού Νότου, και άλλους ένα σύμβολο της δουλείας των μαύρων, βανδαλίστηκε. Πολλοί υποστηρίζουν ότι το άγαλμα  είναι ένα μνημείο διχασμού. Παλαιότερα, δεκάδες υπέρμαχοι της «υπεροχής της λευκής φυλής» είχαν διαδηλώσει στην πόλη υπέρ της διατήρησης του αγάλματος και μάλιστα εκείνες οι συγκρούσεις  με αντιφασιστικές και ομάδες μαύρων διαδηλωτών, κατέληξαν στο θλιβερό επεισόδιο με έναν Αμερικανό νεοναζί να σκοτώνει ένα άτομο, όταν έπεσε στο πλήθος με το αυτοκίνητό του. Στη Βιρτζίνια το άγαλμα του νομικού, γαιοκτήμονα και ιδιοκτήτη σκλάβων Ουίλιαμ Κάρτερ Γουίκαμ αποκαθηλώθηκε.

Η αποκαθήλωση του Ουίλιαμ Κάρτερ Γουίκαμ στο πάρκο Μονρό στο Ρίτσμοντ της Βιρτζίνια

Οι ρατσιστικές δολοφονίες, τα σύμβολα του Νότου της Αμερικής που επιστρατεύονται στο δημόσιο διάλογο, η ρητορική της «υπεροχής της λευκής φυλής», βρίσκονται σήμερα στα φλέγοντα ζητήματα που συζητά όλος ο κόσμος καθώς παρακολουθεί άφωνος τη δράση και τις μεθόδους της αστυνομίας απέναντι στις μειονότητες και τις προκαταλήψεις στην απονομή δικαιοσύνης σε μέλη των φυλετικών αυτών μειονοτήτων.

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.