Απανωτά τα χτυπήματα για την ανθρωπότητα τα τελευταία χρόνια. Για όλους μαζί και τον καθένα ξεχωριστά. Καταιγίδες, πλημμύρες, τρομοκρατία, πανδημία, ανήκουστες δολοφονίες, ξεριζωμοί λαών, δίψα για αίμα, λαχτάρα για μίσος, και κατακραυγή του άλλου. Γεγονότα που δοκιμάζουν τους ανθρώπους, τις σχέσεις, τις αντοχές. Η δυσπιστία για τον άνθρωπο, την καλοσύνη, την εντιμότητα και την αλληλεγγύη του, διαρκώς σε αμφισβήτηση.
Και να που η επικρατούσα πεποίθηση για τη βαρβαρότητα, και τη θηριωδία του ανθρώπου απέναντι στον άνθρωπο, τα ζώα και την ίδια τη φύση, αμφισβητείται.
«Ο άνθρωπος θα γίνει καλύτερος όταν του δείξεις ποιος είναι», Φρίντριχ Νίτσε
Στο βιβλίο «Ανθρωπότητα, Μια απροσδόκητα αισιόδοξη ιστορία», ο ιστορικός και αρθρογράφος Rutger Bregman, έχοντας διεξάγει μεγάλη έρευνα, έχοντας καταβροχθίσει στην κυριολεξία τόμους βιβλίων, συγκεντρώνει μελέτες και τα πιο διάσημα γεγονότα στον κόσμο και τα επαναπροσδιορίζει, βλέποντας με μια άλλη ματιά τα τελευταία χρόνια της ανθρωπότητας για να μας δείξει ότι με το να πιστεύουμε στην ανθρώπινη καλοσύνη μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε.
Ο Rutger Bregman, συγγραφέας πολλών διεθνών best seller, παίρνει µερικές από τις πιο γνωστές µελέτες και τα πιο διάσηµα γεγονότα στον κόσµο και τα επαναπροσδιορίζει, προσφέροντας µια νέα µατιά στα τελευταία 200.000 χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας.
Προσπαθεί να αποδείξει την ανθρωποκεντρική, ριζοσπαστική αυτή ιδέα του μέσω της αμφισβήτησης ανατρέχοντας στις βαρβαρότητες που έχουν διαπράξει άνθρωποι: Στους παγκόσμιους και τους εμφύλιους πολέμους, στο Ολοκαύτωμα, στην Παλαιστίνη, στο Βιετνάμ, στις πολύνεκρες τρομοκρατικές ενέργειες, στο Ισλαμικό Κράτος, στο Άουσβιτς, τον Μάο, τον Στάλιν και τον Οσάμα Μπιν Λάντεν.
Πώς συμβαδίζουν άραγε όλα αυτά τα τραγικά γεγονότα, με την επικαλούμενη εγγενή καλοσύνη της ανθρωπότητας; Ο συγγραφέας με σθένος αναφέρει ότι «αυτό είναι ένα βιβλίο για μια ριζοσπαστική ιδέα. Ας είχαμε μόνο το θάρρος να την πάρουμε περισσότερο στα σοβαρά, τότε αυτή η ιδέα θα μπορούσε να ξεκινήσει μια επανάσταση. Να αναποδογυρίσει την κοινωνία».
Από τις πρώτες κιόλας σελίδες του βιβλίου του «Ανθρωπότητα, Μια απροσδόκητα αισιόδοξη ιστορία» σε μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου, ο Rutger Bregman υπογραμμίζει την πίστη του πώς η ανθρωπότητα έχει θετικό πρόσωπο και όχι αρνητικό.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι, βαθιά μέσα τους, είναι έντιμοι και αξιοπρεπείς. Αυτή είναι μία ριζοσπαστική, επαναστατική, ενδεχομένως και μία επικίνδυνη ιδέα», αναφέρει χαρακτηριστικά. Πολύ απλά γιατί έχουμε εκπαιδευτεί να πιστεύουμε το ακριβώς αντίθετο. Ότι δηλαδή οι άνθρωποι είναι εγωιστές και επιθετικοί, από τον Μακιαβέλι µέχρι τον Χοµπς και από τον Φρόιντ µέχρι τον Ντόκινς, αυτή η πεποίθηση είναι βαθιά ριζωµένη στη δυτική σκέψη. Μια πεποίθηση που διαπνέει ολόκληρο το περιεχόμενο του βιβλίου και κυρίαρχη ιδέα της εκτεταμένης ιστορικής μελέτης του.
Μέσα στις σελίδες του βιβλίου, διατείνεται με επιχειρήματα και αναφορές στην έρευνά του, πώς το να πιστεύουμε στην ανθρώπινη καλοσύνη και τον αλτρουισμό μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε –και να αποτελέσει το θεμέλιο για να αλλάξουμε πραγματικά την κοινωνία µας. Είναι καιρός για μία νέα άποψη για την ανθρώπινη φύση.
Αφετηρία της μελέτης του που βασίζεται στην παράθεση πραγματικών γεγονότων, η Νέα Ορλεάνη και ο τυφώνας Κατρίνα, μια τρομακτική φυσική καταστροφή, ο πιο πολύνεκρος και καταστρεπτικός τυφώνας του Ατλαντικού το 2005. Οι λεηλασίες που ακολούθησαν και το χάος που προκάλεσαν ήταν ακόμα πιο εφιαλτικά. Και η πρώτη σκέψη μας περιστρεφόταν γύρω από την αδιανόητη συμπεριφορά του ανθρώπου προς τον άνθρωπο. Όμως τελικά η αλήθεια είναι λίγο διαφορετική. Η πόλη της Λουιζιάνα, κατακλύστηκε από θάρρος και αλτρουισμό. Οι άνθρωποι συνασπίστηκαν για να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον. «Όποια και αν είναι η έκταση των λεηλασιών, πάντα ωχριά μπροστά στον εκτεταμένο αλτρουισμό και στο δωρεάν και το μαζικό δόσιμο», επισημαίνει ένας ερευνητής καταστροφών. Και αυτή είναι μια οικουμενική πράξη σε όλες τις αντίστοιχες περιπτώσεις.
Κάπως έτσι συνεχίζεται και ολόκληρο το βιβλίο. Αυτή είναι η συγγραφική του τακτική. Η παράθεση παρόμοιων γεγονότων που πολλά θα τα έχουμε ακούσει και ήδη θα τα γνωρίζουμε ή και όχι, αλλά που σίγουρα έχουν πάρει μια διαφορετική διάσταση στο μυαλό και στην κρίση μας. Η από στόμα σε στόμα μετάδοση της είδησης, η ένταση μετάδοσης, ή γιατί όχι και η απόκρυψη στοιχείων χάριν εμπορικής επιτυχίας, τα αλλοίωσαν. Η αλήθεια τους δεν έχει αποκαλυφθεί. Και έχουμε πειστεί για το σκοτεινό μας πρόσωπο, τη φωλιασμένη μέσα μας βαρβαρότητα.
Στo «Ανθρωπότητα, Μια απροσδόκητα αισιόδοξη ιστορία» προτείνεται ένα νέο επιχείρημα: ότι είναι ρεαλιστικό και συνάμα επαναστατικό να θεωρούμε πως οι άνθρωποι είναι καλοί. Το ένστικτο της συνεργασίας αντί για τον ανταγωνισμό, της εμπιστοσύνης αντί για τη δυσπιστία, έχει µια εξελικτική βάση που φτάνει έως την απαρχή του είδους µας. Το να πιστεύουμε το χειρότερο για τους άλλους δεν επιδρά µόνο στο πώς βλέπουμε τους συνανθρώπους µας, αλλά και στην πολιτική και την οικονομία. Μια εγγενή καλοσύνη που ακόμα και ο Μπρεχτ έχει αναγνωρίσει και που ωστόσο οι κοινωνικές συνθήκες τη διαστρέφουν, την αντιστρέφουν σε κακία.
Kαι μπορεί όλα αυτά να μοιάζουν αδύνατα, σχεδόν ουτοπικά αλλά για να αναλογιστούμε τι θα συμβεί ξαφνικά αν αρχίσουμε όλο και περισσότεροι άνθρωποι να στρέφουμε το βλέμμα προς αυτή την κατεύθυνση; Βήμα βήμα, χέρι με χέρι μπορεί ίσως αυτός ο κόσμος να πάρει μια άλλη στροφή. Και αν πάρουμε μάλιστα το πρόσφατο παράδειγμα των τρομακτικών πυρκαγιών στη χώρα μας και το τεράστιο κύμα ανθρωπιάς και βοήθειας που στήθηκε γερό σαν σιδερένια γέφυρα δίχως ρωγμές τότε ας το σκεφτούμε για μια δεύτερη φορά. «Και όπου ζει ο άνθρωπος, μόνη σωτηρία εμείς οι ίδιοι οι άνθρωποι» έχει αναφέρει ο Μπρεχτ και μοιάζει πραγματικά αληθινό.
«Μπορεί στην αρχή να σας απορρίψουν ως εύπιστους και αφελείς. Να θυμάστε όμως, ό,τι είναι αφελές σήμερα, μπορεί να είναι κοινή λογική αύριο. Είναι ώρα για ένα νέο ρεαλισμό. Είναι ώρα για μία νέα άποψη για την ανθρωπότητα», αναφέρει στον επίλογο του.
