Τα σχολεία έγιναν τόποι συνάντησης, συνεργασίας και καλλιτεχνικής δημιουργίας σε ένα εργαστήριο από τον διακεκριμένο εικαστικό Ζάφο Ξαγοράρη τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2017. Ο Ζάφος Ξαγοράρης σχεδίασε εργαλεία αποσυναρμολόγησης που χρησιμοποιήθηκαν για τρία διαφορετικά εργαστήρια: εργαστήριο Ήχου, εργαστήριο Εφήμερων Επιγραφών και εργαστήριο Αιωρήσεων. Τα αποτελέσματα των εργαστηρίων Εργαλεία Αποσυναρμολόγησης, οι σχετικές δράσεις και εγκαταστάσεις παρουσιάζονται την Κυριακή 14 Ιανουαρίου 2018, στο προαύλιο του 1ου Γυμνασίου Δάφνης με ελεύθερη είσοδο. Το πρόγραμμα «Εργαλεία Αποσυναρμολόγησης» είναι μια παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών της προγραμμάτων 2017-2018 και πραγματοποιήθηκε στα σχολεία: 5ο Δημοτικό Σχολείο Δάφνης «Γ. Μπουζιάνης», στο 100ο Δημοτικό Αθήνας (Νέος Κόσμος), καθώς και στο 43ο Γυμνάσιο και Λύκειο Αθήνας (Νέος Κόσμος). Κάθε σχολείο γίνεται σταθμός μιας διαδρομής, δημιουργώντας μια καλλιτεχνική «βόλτα» για μικρούς και μεγάλους. Μια ανοιχτή γιορτή για τη γειτονιά που τους καλεί όλους να συμμετέχουν.
Φαντάσου υπαίθριες εγκαταστάσεις να τοποθετούνται σε διάφορα σχολεία στην ευρύτερη γειτονιά της Στέγης. Εγκαταστάσεις-κατασκευές του Ζάφου Ξαγοράρη σε διαφορετικά μεγέθη και σχήματα, που –με τη βοήθεια των εισηγητών Δήμητρας Ιωάννου, Μαρίνας Μήλιου Θεοχαράκη, Νεκτάριου Παππά– κάποιες καλούσαν τους μαθητές να φτιάξουν φράσεις, άλλες να πειραματιστούν με τον ήχο και άλλες μοιάζουν να αντιστρέφουν τους νόμους της βαρύτητας. Ανάλογα με την εγκατάσταση ή τους μηχανισμούς του σχολείου, έγιναν και αντίστοιχα εργαστήρια που έμαθαν τα παιδιά πώς να αποσυναρμολογήσουν αυτό που έχουν μπροστά τους, με σκοπό να δημιουργηθεί κάτι νέο. Έτσι, μαθητές και εκπαιδευτικοί έγιναν καλλιτέχνες, σε ένα πρόγραμμα που εμπλουτίστηκε με παρουσιάσεις, δράσεις, προβολές και ομιλίες από προσκεκλημένους επιστήμονες, εκπαιδευτικές ομάδες, άλλους εισηγητές, αλλά και από τους ίδιους τους μαθητές.
Τα εργαστήρια Εφήμερων Επιγραφών, Ήχου και Αιωρήσεων πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση των Εργαλείων Αποσυναρμολόγησης, τα οποία παραμένουν στα σχολεία για μελλοντικές ενεργοποιήσεις. Στο εργαστήριο Εφήμερων Επιγραφών που πραγματοποιήθηκε στο 5ο Δημοτικό Σχολείο Δάφνης «Γ. Μπουζιάνης» γράφτηκε ένα συμμετοχικό κείμενο από τα παιδιά, όπως επίσης και σειρά συνθημάτων. Η καταγραφή και η επεξεργασία ήχων της πόλης από τους μαθητές και τις μαθήτριες του 100ου Δημοτικού Σχολείου Αθήνας στον Νέο Κόσμο, αναμεταδίδεται μέσω ηχητικών συστημάτων. Ανάμεσα στις διάφορες δράσεις και καταγραφές εικόνων ή σκέψεων των μαθητριών και μαθητών του 43ου Γυμνασίου και Λυκείου Αθήνας στον Νέο Κόσμο, πραγματοποιήθηκε και μια σειρά αιωρήσεων. Μεταλλικές κατασκευές και ανάλογες στολές οδήγησαν στην ψευδαίσθηση και στην απατηλή, φευγαλέα εικόνα μιας μετεωριζόμενης σιλουέτας στο σχολικό περιβάλλον.
Πρόγραμμα:
11.00 – 12.00
Ανοιχτή πρόσκληση στα 3 σχολεία των εργαστηρίων: 100ο Δημοτικό Αθήνας (Πύρρας 15), 43ο Γυμνάσιο και Λύκειο Αθήνας (Ασπρογέρακα 2) και 5ο Δημοτικό Δάφνης (Γράμμου 1).
Σύντομη παρουσίαση αποτελεσμάτων των εργαστηρίων: δράσεις, προβολές, εγκαταστάσεις και μεταβαλλόμενα ηχητικά περιβάλλοντα.
12.00 – 12.30
Πορεία και μετακίνηση με οχήματα ή/και με τα πόδια από τα 3 σχολεία προς το 1ο Γυμνάσιο Δάφνης (Γράμμου 1, το οποίο βρίσκεται στο ίδιο σχολικό συγκρότημα με το 43ο και 5ο)
12.30 – 14.00
Τελική παρουσίαση στο προαύλιο του 1ου Γυμνασίου Δάφνης.
Εγκατάσταση τρισδιάστατων γραμμάτων σε φορτηγό, κινήσεις με τον ηχητικό εξοπλισμό και δράσεις αιώρησης.
Αναψυκτικά και παρουσίαση του σχετικού εντύπου (fanzine).
Εργαλεία Αποσυναρμολόγησης – κείμενα εισηγητών εργαστηρίων
στα τρία σχολεία που πραγματοποιήθηκαν τα εργαστήρια
Δήμητρα Ιωάννου (εισηγήτρια εργαστηρίου Εφήμερων Επιγραφών)
Στο πλαίσιο της θεματικής του έργου του Ζάφου Ξαγοράρη, εργαστήκαμε με τα παιδιά της Δ’ τάξης του 5ου Δημοτικού Σχολείου Δάφνης πάνω στη συναρμολόγηση και αποσυναρμολόγηση ενός κειμένου. Ενθουσιάστηκαν όπως ενθουσιάστηκα, απέδειξαν την ευρηματικότητά τους στη σύνθεση λέξεων και στην πλοκή της ιστορίας, ενώ βρήκαμε τρόπους να ξεπεράσουμε κάθε δημιουργικό αδιέξοδο. Λάτρεψα τη συνεργατική διαδικασία και το πώς συμπλήρωνε το ένα την ιδέα του άλλου. Αντικατέστησαν κοινές λέξεις με σύνθετες και αξιοποίησαν άλλες που είχαν μάθει με τη δασκάλα τους, της οποίας η συμβολή ήταν πολύτιμη. Όπως πολύτιμη ήταν για μένα η εμπειρία της διάδρασης και της επίτευξης του κοινού στόχου: τα Δαφνοπαιδιά έχουν το λόγο…
Νεκτάριος Παππάς (εισηγητής εργαστηρίου Ήχου)
Είχα την χαρά να διδάξω στο εργαστήριο ήχου στο 100ο Δημοτικό Σχολείο Αθήνας στον Νέο Κόσμο. Η μεταφορά της γνώσης στη νέα γενιά μας φέρνει αντιμέτωπους με προβληματισμούς όπως, τί γνωρίζουμε τελικά ως δάσκαλοι και τί από αυτά είναι χρήσιμα ή ενδιαφέροντα για να ακουστούν σε μια τάξη. Στην πορεία όμως της διαδικασίας ανακαλύπτεις πως οι απαντήσεις δίνονται κάθε στιγμή από τους μικρούς συνοδοιπόρους, αρκεί να έχουμε όλοι τ’ αυτιά μας ανοιχτά. Αυτός εξάλλου ήταν κι ο σκοπός του εργαστηρίου. Να ανοίξουμε τ’ αυτιά μας στην πόλη, να αφουγκραστούμε τις εικόνες, να ηχογραφήσουμε κάποιες από αυτές και να δημιουργήσουμε νέα ηχοτοπία. Οι φανταστικές ιστορίες ήχου των παιδιών, τα ζωγραφικά τους ηχοτοπία βασισμένα σε γνωστούς πίνακες, οι ηχητικές προτάσεις τους και η περιέργεια τους να γνωρίσουν καλλιτέχνες που ασχολήθηκαν κατά καιρούς με τον ήχο είναι στοιχεία ανταπόκρισης που αν μη τι άλλο φτάνουν το χαμόγελο ως τ’ αυτιά μου.
Δεν μπορώ επίσης να μην αναφέρω την έκπληξή και τη χαρά μου αφενός για το συνεργατικό πνεύμα των ομάδων που συγκρότησαν τα παιδιά και αφετέρου για την αμέριστη συμπαράσταση και ενδιαφέρον που υπήρξε τόσο από τους διδάσκοντες των τμημάτων όσο και από τα άλλα μέλη του συλλόγου του σχολείου.
Μαρίνα Μήλιου (εισηγήτρια εργαστηρίου Αιωρήσεων)
Οι μαθητές τους 43ου Γυμνασίου και Λυκείου Αθήνας στον Νέο Κόσμο που συμμετείχαν στο μάθημα των εικαστικών δράσεων των Εργαλείων Αποσυναρμολόγησης ήταν πολύ ταλαντούχοι. Μέσα από τις συζητήσεις μας, τα εργαστήρια κίνησης, κινηματογράφου και φωτογραφίας, τις εβδομαδιαίες φωτογραφικές αποτυπώσεις των παιδιών, τις ποιητικές τους συνθέσεις και τις δημιουργίες γραπτών σεναρίων, αποδείχθηκε πως σε αυτά τα παιδιά κρύβεται ένας εσωτερικός πλούτος και μια ώριμη και ρηξικέλευθη τάση προς τις τέχνες. Η βαθιά αφοσίωση και το καλλιτεχνικό έργο του Ζάφου Ξαγοράρη δημιούργησαν ένα πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθούν ποικίλες συζητήσεις και πρωτοπόρες δράσεις σε κάθε μάθημα. Στο τελικό αποτέλεσμα συνέβαλαν πολύ και οι παρουσιάσεις που μας προσέφεραν διάφοροι προσκεκλημένοι καλλιτέχνες και ηθοποιοί. Τέλος, αυτό που από την αρχή έδωσε την μεγάλη ώθηση το μάθημα και το κράτησε σε τόσο υψηλό επίπεδο ήταν οι ίδιες οι γνώσεις και ο ενθουσιασμός των μαθητών. Είμαι ενθουσιασμένη με το αποτέλεσμα και ελπίζω αυτή η συνεργασία να ανοίξει στους μαθητές απροσδόκητους δρόμους δημιουργίας για το μέλλον.
—
Φωτογραφίες: @Stavros Petropoulos
