Πριν ξεκινήσουν τα όσκαρ, υπήρχε η απορία για το πόσο ψηλά θα σηκωθεί η αντιτραμπική παντιέρα και πόσο ανένδοτο θα κηρύξει το Χόλιγουντ, σε συνέχεια των όσων είχαν προηγηθεί σε Χρυσές Σφαίρες και βραβεία του αμερικάνικου σωματείου ηθοποιών. Ξεκίνημα με τον Τζάστιν Τίμπερλεϊκ και τους εκλεκτούς σούπερσταρ των πρώτων σειρών να χορεύουν – χορεύουν – χορεύουν, ανεξάρτητα από το πόση διάθεση είχαν εκείνη την ώρα χόρευαν – χόρευαν – χόρευαν, γιατί αυτό υπαγόρευε το σενάριο, γιατί αν μη τι άλλο αν δεν χορέψουν αυτοί oι θριαμβευτές της ζωής, ποιος θα χορέψει – χορέψει – χορέψει; Ο τόνος είχε δοθεί, απόψε θα είχαμε περισσότερο πάρτι και λιγότερο εξέγερση. Και μετά ο εναρκτήριος μονόλογος του Τζίμι Κίμελ που ναι μεν είχε μερικά αστειάκια κατά του Τραμπ, αλλά καταλάβαινες ότι το πράγμα δεν θα τραβήξει στα άκρα. Άλλωστε το είπε και ο ίδιος ότι οι εκκλήσεις που του έκαναν ήταν να ενώσει το έθνος ξανά. Αρκετά με το διχασμό και την πόλωση, ώρα να αρχίσουν να επουλώνονται οι πληγές. Οπότε ναι, ακόμη κι αν η αντίδραση απέναντι στις πολιτικές του Τραμπ είναι αληθινή και η απολαυστικότατη χρόνια ψευτοβεντέτα του Κίμελ με τον Ματ Ντέιμον πλαστή, κάπου τελικά ένιωθες ότι δεν ήταν και τόσο ριζικά διαφορετικά τα αστεία κατά του Τραμπ με τα αστεία κατά του Ντέιμον. Και για να μη μείνει καμία αμφιβολία για το πνεύμα της βραδιάς, στην τρίτη πράξη του εναρκτήριου κομματιού της τελετής, ο Μαχέρσαλα Αλί παραλαμβάνοντας το βραβείο για τον Β’ Ανδρικό, σε αντίθεση με τον έντονα πολιτικό και συγκινητικό λόγο του στα βραβεία ηθοποιών, εδώ έβγαλε έναν λόγο στον οποίο δεν έκανε καμία αναφορά σε επίμαχα και λίαν επίκαιρα θέματα, όπως στο ότι είναι μουσουλμάνος.
Αν δεν υπήρχε το επικό μπάχαλο στο τέλος, την παράσταση στη βραδιά θα είχε κλέψει η Βαϊόλα Ντέιβις. Η ερμηνεία της στον έξοχο λόγο που εκφώνησε παραλαμβάνοντας το βραβείο Β΄Γυναικείου ρόλου, δείχνει τι σημαίνει να είσαι ταυτόχρονα μεγάλη ηθοποιός και μεγάλη σταρ. Η συγκίνηση που μετέδιδε ερμηνεύοντας λόγια που είχε αποστηθίσει, προβάρει, νιώσει σαν δικά της -κι ας είναι δικά της, δεν έχει τόση διαφορά- πιστοποιούσε τη στόφα της μεγάλης ηθοποιού, το γεγονός ότι δεν μπορούσες να πάρεις το βλέμμα σου από πάνω της και ότι εκείνη την ώρα της ανήκε η σκηνή του θεάτρου και η σκηνή όλου του κόσμου, αποδείκνυε τη στόφα της μεγάλης σταρ. Επίσης, ενώ ένα από τα πιο εύστοχα αστεία που είπε ο Κίμελ στη διάρκεια της τελετής ήταν ότι στο Χόλιγουντ δεν κάνουν διακρίσεις βάσει της χώρας καταγωγής, κάνουν διακρίσεις μόνο βάσει του βάρους και της ηλικίας, κάθε χρόνο η Βαϊόλα Ντέιβις γίνεται και ομορφότερη, γιατί ακόμη και το πώς μεγαλώνεις είναι θέμα που εξαρτάται από το τι χρήματα έχεις στην τσέπη σου.
Δεν μπορείς ποτέ να ξέρεις τι συμβαίνει με ανθρώπους που περνάνε σημαντικό μέρος της ζωής τους μπροστά σε κάμερες, αλλά θέλεις να πιστεύεις ότι στην ανακοίνωση της νίκης του Κέισι Άφλεκ για τον Ά Ανδρικό, τόσο το πέταγμα και ο πανηγυρισμός του Ματ Ντέιμον στο πίσω κάθισμα, όσο και το σβουριχτό φιλί στο μάγουλο του Κέισι από τον Μπεν Άφλεκ, είναι αυθεντικές αντιδράσεις. Αντιδράσεις που μας φτιάχνουν λες και ο Κέισι Άφλεκ είναι κι ο δικός μας μικρός αδελφός που μεγάλωσε ωραία, λες και μεγαλώσαμε κι εμείς μαζί τους στη Βοστώνη, λες και είναι φιλαράκια μας αυτοί από τον «Ξεχωριστό Γουιλ Χάντιγνκ» που πρωτοπροβλήθηκε στην Ελλάδα έναν Φλεβάρη πριν 19 χρόνια και μετά, αυτή η απάλευτη παραμύθα της μεγάλης οθόνης, στην οποία εξακολουθούμε να είμαστε εθισμένοι και να να συγκινούμαστε με τον μικρό αδελφό κάποιων άλλων, λες και είναι δικός μας.
Αμφιλεγόμενο υπήρξε το χάπενινγκ με τους τουρίστες που ενώ νόμιζαν ότι έκαναν τουρ για να δουν εκθέματα σχετικά με τα όσκαρ, άνοιξε η πόρτα και βρέθηκαν στην αίθουσα της τελετής και στην πρώτη σειρά των καθισμάτων. Μπορώ να καταλάβω την οπτική όσων ενοχλήθηκαν, ωστόσο θεωρώ πως ό,τι σπάει τον τοίχο ανάμεσα στους δυο κόσμους (διαφορετικό από τον τοίχο με το Μεξικό, πάντως όχι λιγότερο τοίχο) έστω και για μια στιγμή, έστω και για τις ανάγκες του σόου, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Σε τελική ανάλυση, ακόμη κι αν δεχτούμε ότι υπήρξε άκομψο, αμήχανο ή οτιδήποτε άλλο, κατέδειξε και υπενθύμισε ότι πρόκειται για δυο διαφορετικούς κόσμους.
Ο περσινός χαμός με τα «Οscars So White» είχε ως αποτέλεσμα φέτος μια πρωτοφανή σε έκταση αναγνώριση υποψηφιοτήτων. Αν η αναγνώριση αυτή πριμοδοτεί κάπως ταινίες σαν το «Moonlight», είναι μια αναγνώριση προς τη σωστή κατεύθυνση. Γιατί ενδεχομένως αλλιώς το «Moonlight» να είχε μείνει στην αφάνεια ή να είχε κερδίσει στην καλύτερη δυο υποψηφιότητες και τίποτα περισσότερο από αυτές. Αν όμως η αναγνώριση αυτή φέρνει στις καλύτερες ταινίες τις «Αφανείς Ηρωίδες» λόγω της θεματολογίας του, είναι γραφικό και τελικά υποτιμητικό για λευκούς, μαύρους, κίτρινους, κόκκινους, πράσινους και μπλε. Ο Μαχέρσαλα Αλί είπε ότι δε διαβάζει στις οντισιόν για τους ρόλους που διαβάζει ο Ράιαν Γκόσλινγκ. To ότι δεν θα πάρει ποτέ αντίστοιχους ρόλους είναι λοιπόν μεγαλύτερο θέμα από το ποιος θα είναι υποψήφιος και νικητής κάθε χρόνο. Σε μια ουσιαστικά πολιτική ομιλία, ο περσινός παρουσιαστής Κρις Ροκ είχε κάνει έναν καίριο διαχωρισμό μεταξύ του αληθινού προβλήματος του ρατσισμού και του πόσο αδικημένος ας πούμε μπορεί να είναι ένας ζάμπλουτος σταρ σαν τον Γουίλ Σμιθ.
Κι αν η πολιτική κατάσταση και τα μηνύματα που πρέπει να δοθούν έχουν ως αποτέλεσμα να πριμοδοτείται ο «Εμποράκος» έναντι του «Τόνι Έρντμαν» ή το «Moonlight» έναντι του «La La Land», αφενός δεν έχουμε κανέναν σίγουρο τρόπο να ξέρουμε πως όντως αυτό συνέβη και αφετέρου, εν πάση περιπτώσει, μεταξύ ταινιών που έχουν ισχυρή κινηματογραφική αξία, δεν είναι και το χειρότερο πράγμα στον κόσμο μια μικρή πριμοδότηση. Aλλά υπάρχουν πράγματα που με κινηματογραφικά κριτήρια είναι αστεία. Το «La La Land» θα μπορούσε να πάρει το όσκαρ καλύτερης ταινίας και να είναι οκ, το έχασε από το «Μοοnlight» και είναι οκ επίσης. Αλλά αν το «La La Land» έπαιρνε όσκαρ σεναρίου -όπως πήρε τη Χρυσή Σφαίρα- θα ήταν αστείο. Ευτυχώς το αστείο απεφεύχθη και βραβεύτηκε το «Μια Πόλη Δίπλα στη Θάλασσα». Σε έναν ιδανικό κόσμο βέβαια το όσκαρ σεναρίου θα το έπαιρνε ο «Αστακός», ωστόσο το ότι το σενάριο μιας τέτοιου είδους ταινίας φτάνει στην πεντάδα είναι απείρως δυσκολότερο και μεγαλύτερη καταξίωση, είναι βγαλμένο όχι από τον κινηματογραφικό κόσμο των Λάνθιμου – Φιλίππου (που στις τρεις ως τώρα ταινίες που έχουν κάνει μαζί, οι δύο έχουν φτάσει στα όσκαρ), αλλά κατευθείαν από τον κόσμο του «La La Land».
Αν όμως το «La La Land» θα μπορούσε να πάρει το όσκαρ καλύτερης ταινίας και να είναι οκ, το έχασε από το «Μοοnlight» και είναι οκ επίσης, αυτό το απίστευτο κομφούζιο που συνέβη στην απονομή δεν είναι οκ για καμιά από τις δύο ταινίες. Τι ακριβώς συνέβη όμως; Οι δυο ελεγκτές της Pricewaterhouse Coopers – ένας άντρας και μια γυναίκα- είχαν ο καθένας τους ένα βαλιτσάκι με όλους τους φακέλους των νικητών. Ο ένας βρισκόταν πλάι της σκηνής και ο άλλος απ’ την άλλη, οπότε αναλόγως από το πού έμπαιναν οι παρουσιαστές των βραβείων έδινε ο ένας ή η άλλη το φάκελο. Το προτελευταίο βραβείο της βραδιάς που ήταν για τον Ά Γυναικείο ρόλο, το έδωσε η γυναίκα ελεγκτής στον παρουσιαστή. Το τελευταίο που ήταν το καλύτερης ταινίας το έδωσε ο άντρας. Ο οποίος όμως κατά λάθος έδωσε το λάθος φάκελο, δίνοντας ξανά το Ά Γυναικείο. Ενδεχομένως να αφαιρέθηκε επειδή ελάχιστα πριν φωτογράφιζε τη νικήτρια Έμα Στόουν στα παρασκήνια ανεβάζοντάς την στο τουίτερ. Ενδεχομένως και να μην φταίει αυτό, ενδεχομένως και να μη βρισκόμαστε ενώπιον μιας ακόμη επίπτωσης του πώς η διαρκής ενασχόληση με τα κινητά μας και τα σόσιαλ μίντια μπορούν να φέρουν τα πάνω κάτω στον κόσμο μας. Πάντως το λάθος το έκανε αυτός. Ένα λάθος. Ο καημένος ο Γουόρεν Μπίτι ανοίγει τον λάθος φάκελο. Βλέπει ότι γράφει Έμα Στόουν «La La Land». Τι να κάνει; Ψάχνει μέσα στο φάκελο μήπως υπάρχει κι άλλη κάρτα. Τον βλέπει όλος ο πλανήτης. Να πει ότι του έδωσαν το λάθος φάκελο; Προφανώς αυτό έπρεπε να πει, ακόμη κι αν δεν ήταν σίγουρος, ακόμη κι αν θα γινόταν και πάλι ένα μπάχαλο, το οποίο όμως ούτε κατά διάνοια δεν θα μπορούσε να συγκριθεί με αυτό που ακολούθησε. Αντ’ αυτού δείχνει την κάρτα στην Φέι Ντάναγουέι, ενδεχομένως για να δει κι αυτή τι γράφει, πάντως και σαν να της λέει πες το εσύ.
Δεύτερο λάθος. Τρίτο λάθος, μέσα στην καλή χαρά η Φέι διαβάζει «La La Land», λέει «La La Land», πηγαίνει και κρύβεται μετά, τρώει όλη τη λέζα ο Μπίτι. Eμείς ενώ παρακολουθούμε τους λαλαλάντες να πανηγυρίζουν επί σκηνής και να λένε τα ευχαριστώ τους, βλέπουμε ταυτόχρονα διάφορους τύπους με ακουστικά να μπαίνουν ανάμεσά τους, κάτι συμβαίνει, αλλά τι; «We lost, by the way», ανακοινώνει στο τέλος της ευχαριστήριας ομιλίας του ο ένας παραγωγός, ο άλλος παίρνει το μικρόφωνο και λέει ότι κέρδισε το «Moonlight», έχει βρεθεί στο μεταξύ και η σωστή κάρτα από το σωστό φάκελο, ο καημένος ο Μπίτι μοιάζει σαν ο κλόουν της δεκαετίας που δεν ήξερε τι έλεγε και προσπαθεί να εξηγήσει, «Warren what did you do?», ρωτάει ημισοβαρά – ημιαστεία ο Κίμελ, αυτή η σκηνή δεν μπορεί να διαδραματίζεται στα αλήθεια, δεν μπορεί να μην είναι σκετς από το σόου του Κίμελ, από άλλο late night show, από το Comedy Central, από το Saturday Night Live, εμείς είμαστε το έξυπνο και λαμπερό τμήμα των ΗΠΑ, εμείς η ελίτ του, εμείς εκείνοι που κοροϊδεύουμε το ρεμπουμπλικάνικο μισό τoυ πληθυσμού, εμείς εκείνοι που δεν καταλάβαμε τι διάολο συνέβη και ήρθε στην εξουσία ο Τραμπ.
Η Pricewaterhouse Coopers δίνει τους δύο ελεγκτές (τόσο για το λάθος του άντρα, όσο και γιατί κι οι δυο τους άργησαν να επέμβουν όταν έγινε η λάθος ανακοίνωση), αν μη τι άλλο τα όσκαρ έχουν αποκτήσει μαζί με την πιο ντροπιαστική και την πιο αλησμόνητη σκηνή τους. Ακόμη και να φτάσει να κερδίσει μια μαύρη ταινία το όσκαρ καλύτερης ταινίας, όλο και κάποιου λευκού άντρα το υποσυνείδητο θα τον οδηγήσει να δώσει κατά λάθος το λάθος φάκελο. Αλλά δεν χρειάζεται ίσως να φταίει το υποσυνείδητο, δεν χρειάζεται ίσως να φταίει το μυαλό στο τουιτάρισμα, όσο είμαστε άνθρωποι θα κάνουμε λάθη κι ακόμα κι αν γίνονται εκεί ακριβώς που δεν περιμένεις να γίνουν, ίσως η αισιόδοξη οπτική γωνία είναι ότι όσο είμαστε άνθρωποι και όχι μηχανές, όλα θα είναι πιθανά. Στην απονομή του όσκαρ ντοκιμαντέρ για το -εξαιρετικό- «Ο.J. Made in America» o δημιουργός του, Έζρα Έντελμαν, αναφέρθηκε και στα λευκά θύματα της διπλής δολοφονίας του O.J. Simpson και στα μαύρα θύματα της αστυνομικής βίας. Δεν είναι λιγότερο ρατσιστική μια χώρα στην οποία μπορεί να γίνει σταρ ο Ο Τζέι Σίμπσον, Πρόεδρος ο Ομπάμα ή να πάρει το όσκαρ καλύτερης ταινίας το «Μοοnlight». Λιγότερο ρατσιστική είναι μια χώρα στην οποία σκοτώνονται λιγότεροι μαύροι από την αστυνομία και λιγοστεύουν τα αληθινά γκέτο σαν αυτά που απεικονίζει το «Moonlight». Που πάντως ταινίες σαν το «Moonlight» υπάρχει ανάγκη και να γυρίζονται και να αναδεικνύονται. Γιατί ταινίες σαν το «Μοοnlight» δεν είναι ταινίες που πριμοδοτούνται στα βραβεία από λίμπεραλ λευκές ενοχές. Ταινίες σαν το «Μοοnlight» είναι ταινίες που σε ένα λιγότερο ρατσιστικό περιβάλλον θα γυρίζονταν πολύ ευκολότερα και σε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς. Και σκηνοθέτες σαν τον Μπάρι Τζένκινς θα είχαν πολύ λιγότερα εμπόδια να πουν τις δικές τους κινηματογραφικές ιστορίες από ό,τι σκηνοθέτες σαν τον Ντέμιεν Σαζέλ. Και έχουμε ανάγκη σκηνοθέτες και σαν τον Τζένκινς και σαν τον Σαζέλ.
