Μετά την Έντα Γκάμπλερ του Ίψεν, η ηθοποιός Γιώτα Αργυροπούλου και ο σκηνοθέτης Μιχάλης Κωνσταντάτος δημιουργούν μια νέα παράσταση παντρεύοντας διαφορετικές τέχνες – θέατρο, εικαστικά, κινηματογράφο, μουσική, νέες τεχνολογίες – με απώτερο στόχο τη δημιουργία μίας νέας αισθητικής γλώσσας. Με την ομάδα τους blindspot ανεβάζουν ξανά ένα έργο του Ίψεν, τους Βρικόλακες επιχειρώντας να κάνουν μια ανατροπή στη βασική έκβαση του ιψενικού έργου, με τους ήρωες να έρχονται σε αναμέτρηση με τους προσωπικούς και κοινωνικούς τους Βρικόλακες, ενώ το κείμενο της παράστασης έχει δημιουργηθεί τόσο με αποσπάσματα από το πρωτότυπο όσο και με νέα κείμενα.
Συναντήσαμε τη Γιώτα Αργυροπούλου στις πρόβες του έργου που κάνει πρεμιέρα στις 17 Ιουλίου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Μετά την Έντα Γκάμπλερ συνεχίζετε με τους Βρικόλακες. Τι είναι αυτό που σας κεντρίζει στο έργο του Ίψεν, ποιο είναι το κεντρικό σημείο γοητείας του που σας κάνει να συνεχίζετε με αυτό;
Όταν αρχίσαμε να ασχολούμαστε με την Έντα, από την αρχή νιώσαμε ότι ερχόμαστε σε επαφή με ένα δραματουργικό αίνιγμα. Όσο και αν έχουν συζητηθεί ή αναλυθεί τα έργα του Ίψεν, όσο ευρέως γνωστοί και αν είναι οι χαρακτήρες του, παραμένουν ωστόσο μέχρι σήμερα σύνθετοι και αινιγματικοί. Σαν να κρατούν ένα κομμάτι τους πάντα καλά κρυμμένο στον εαυτό τους. Αυτή η πρώτη επαφή μας με τον Ίψεν, πυροδότησε την περιέργειά μας για αυτούς τους ήρωες και για έναν δραματικό κόσμο που δεν εξαντλήθηκε, ακόμη και μετά το πέρας της παράστασης. Η κοινωνική επίσης ματιά των έργων του και το πόσο κριτικός ήταν ο Ίψεν σε ζητήματα που αφορούν στη διαμόρφωση των ανθρώπινων σχέσεων, είναι εντυπωσιακά οξυδερκείς. Και γι’ αυτό τα έργα του παραμένουν επίκαιρα.
Υπάρχει κάτι που συνδέει τις δύο παραστάσεις μεταξύ τους ή τα δύο έργα; Και τι είναι αυτό;
Αν πρέπει να σκεφτώ τη μία παράσταση ως συνέχεια της άλλης, θα έλεγα ότι οι «Βρικόλακες» αποτελούν ένα είδος καλλιτεχνικής εξέλιξης της επαφής μας με τον Ίψεν. Με την Έντα μείναμε πιο κοντά στο κείμενο και την πλοκή του. Επεμβήκαμε στο κείμενο με διάφορους τρόπους αλλά μείναμε πιστοί στο έργο, όπως ήταν γραμμένο, με εξαίρεση μερικά σημεία. Από εκείνα τα σημεία, στα οποία κάναμε μια τομή αποχώρησης από την πλοκή του έργου, από εκείνα ακριβώς τα σημεία ξεκινάμε αυτή την φορά. Γιατί νιώσαμε ότι έπρεπε να αποχωριστούμε τη δομή της πλοκής που έχει το πρωτότυπο έργο, προκειμένου να βυθιστούμε με έναν άλλο τρόπο στη θεματική και στην ποίηση του έργου, στις σχέσεις των προσώπων. Μένοντας πάντα πιστοί στο έργο, αλλά με έναν πολύ δικό μας τρόπο. Γι’ αυτό άλλωστε γράφτηκαν και καινούργια κείμενα για την παράσταση ώστε να αποδοθεί μία νέα σκηνική συνθήκη.
Ποια είναι η βασική θεματική στους Βρικόλακες θα λέγατε, ο θάνατος ή η αναπόδραστη μοίρα;
Ο θάνατος και η δραματικότητα που γεννάει η γνώση του αναπόδραστου τέλους μας, διέπουν ως ατμόσφαιρα όλο το έργο. Ένα έργο αρκετά σκοτεινό και λυτρωτικό μέσα από την ομορφιά του. Τα θέματα του θα έλεγα ότι είναι επίσης πολύ κοινωνικά: η υποκρισία και το πώς ο άνθρωπος καλείται να επαναστατήσει απέναντι στις νόρμες και στους προκαθορισμένους κοινωνικούς κανόνες, όταν τον καταπιέζουν και τον απομακρύνουν από τον εαυτό του. Όταν ο άνθρωπος παρασύρεται από τις προσταγές της εποχής, όταν αυτές τον κάνουν δυστυχισμένο, τότε η πορεία του στη ζωή είναι καταδικασμένη, όσο κοινωνικά επιφανής και αν είναι. Και αυτή η έλλειψη ουσιαστικής και αυθεντικής συσχέτισης με τη ζωή και τους ανθρώπους, σύμφωνα με τον Ίψεν, δεν βαραίνει μόνο εμάς αλλά και τους απογόνους μας. Κληρονομείται δηλαδή από γενιά σε γενιά.
Εσείς πως θέλετε να παρουσιάσετε το έργο, που επικεντρώνεται το ενδιαφέρον σας; Τι είδους ερμηνεία, ανάγνωση κάνετε εσείς στο έργο;
Επιχειρούμε να κατανοήσουμε βαθύτερα τον ψυχισμό των χαρακτήρων του Ίψεν και να τον αναπαραστήσουμε με έναν τρόπο που να τον αναδεικνύει. Μας ενδιαφέρουν πολύ οι σχέσεις των προσώπων και το κοινωνικό σχόλιο που κάνει ο συγγραφέας, αλλά αποφύγαμε τον νατουραλισμό. Έτσι, ανατρέψαμε τη βασική συνθήκη του έργου και ξαναγράψαμε μια ιστορία δική μας, που πατάει πολύ πιστά στο έργο και τη θεματική του. Η νέα δραματουργική συνθήκη που έχουμε θέσει, έχει ως σκοπό να διαφωτίσει τα πρόσωπα και το έργο και να τα αναδείξει μέσα από ένα παιχνίδισμα στον χρόνο, τις μνήμες, τις επιθυμίες, το υποσυνείδητο, την αλήθεια και το ψέμα.
Γιατί ασχολείστε με ένα έργο της δυτικοευρωπαϊκής δραματουργίας που το ακολουθεί ένα τόσο βαρύ παρελθόν ερμηνειών; Γιατί δεν διαλέξατε για παράδειγμα ένα νεότερο έργο που να εκφράζει τα ίδια μηνύματα; Γιατί επιστρέφετε στους κλασικούς;
Η θεατρική παράδοση κάθε χώρας είναι σημαντική. Ο σεβασμός προς αυτήν όμως πρέπει να είναι ουσιαστικός και να μην λειτουργεί εκφοβιστικά προς τους νεότερους. Κάθε καλλιτέχνης οφείλει να είναι πιστός στο προσωπικό του όραμα, με πάθος και τόλμη. Ας εμπιστευτούμε λίγο περισσότερο τους καλλιτέχνες της εποχής μας, έχουν κάτι να μας πουν. Συχνά πιστεύω ότι αυτή η λατρεία προς τους «μεγάλους» του παρελθόντος διέπει πιο πολύ εμάς, τους ανθρώπους του χώρου μας, παρά το ίδιο κοινό, με το οποίο θέλουμε να συνομιλήσουμε. Δεν θα ξεχάσω μία παρέα από μεγάλες κυρίες που ήρθαν στην Έντα Γκάμπλερ να μας δουν, θερμές θεατρόφιλες που είχαν τα χρόνια και την τύχη να έχουν δει όλες τις μεγάλες πρωταγωνίστριες του παρελθόντος στον ίδιο ρόλο. Μας μίλησαν μετά την παράσταση με τόσο ενθουσιασμό και όρεξη που έβλεπαν τη δουλειά μας, που σίγουρα ήταν πολύ διαφορετική από όσα είχαν συνηθίσει να βλέπουν. Καμία λατρεία προς το παρελθόν, καμία προκατάληψη. Κοιτούσαν εδώ και τώρα, εμάς. Και είχαν καταλάβει πολύ καλά αυτό που επιχειρούσαμε. Έτσι και εγώ. Προσπαθώ να εστιάσω στις μεγάλες ερμηνείες και δημιουργίες του παρόντος και του μέλλοντος. Με ενδιαφέρουν πολύ οι καλλιτέχνες της εποχής μου και θέλω να τους ανακαλύπτω συνέχεια και με ανοιχτό πνεύμα.
Τι εντοπίζετε ως πιο ενδιαφέρον στη δική σας προσέγγιση, τι κεντρίζει το ενδιαφέρον για κάποιον να έρθει να δει την παράστασή σας;
Οι «Βρικόλακες» για κάποιο λόγο δεν είναι ένα από τα έργα που ανεβαίνουν με έναν «διαφορετικό» τρόπο σήμερα. Μάλλον λόγω χαρακτήρων και της λεκτικής έκφρασης των ηρώων, το ίδιο το κείμενο καθοδηγεί ή εμπνέει τους δημιουργούς να παραδώσουν πιο κλασικές παραστάσεις. Στη δική μας προσέγγιση δεν φοβηθήκαμε να ξανα-φανταστούμε το κείμενο, να εμπνευστούμε από το υλικό του, να πειραματιστούμε (με σύστημα και ευθύνη) ως προς την απόδοση του. Έτσι νομίζω ότι αποτελεί ένα τολμηρό σκηνικό εγχείρημα, καθώς θελήσαμε παράλληλα να μείνουμε πολύ κοντά στο έργο, κρατώντας τους χαρακτήρες, την ατμόσφαιρα και τη θεματική του. Η απόπειρα λοιπόν πειραματισμού σε ένα τόσο κλασικό έργο προσωπικά πιστεύω ότι έχει μεγάλο ενδιαφέρον και ανυπομονώ να δοκιμαστεί στις παραστάσεις και στο κοινό του.
–
Info παράστασης:
Βρικόλακες από την ομάδα Blindspot | 17 – 19 Ιουλίου 2018 | Πειραιώς 260
