Τέσσερα βιβλία για παιδιά και εφήβους αλλά και εξαιρετικά cross over που ξεχωρίζουν για την ευαισθησία τους

Καθένα μια ξεχωριστή καταβύθιση στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής... Ξεχωρίσαμε τέσσερα βιβλία - ικανά να απευθυνθούν και να μιλήσουν σε ένα ευρύ ηλικιακό κοινό

Καθένα μια απολαυστική εμπειρία ανάγνωσης. Καθένα μια ξεχωριστή καταβύθιση στην ανθρώπινη ψυχή. Για αυτή την εβδομάδα ξεχωρίσαμε τέσσερα βιβλία από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο που είναι ικανά να απευθυνθούν και να μιλήσουν σε ένα ευρύ ηλικιακό κοινό.

[ 1 ]

«Είναι Τέρας;»Αχιλλέας Ραζής

Ο φόβος δεν είναι απλή υπόθεση. Με τη γέννησή του αλλάζει η ματιά σου στα πράγματα. Τρυπώνει σε κάθε μικρή σου σκέψη, την αλλοιώνει σαν παραμορφωτικός φακός και ξαφνικά κάνει τον κόσμο να μοιάζει γύρω απειλητικός και απροσπέλαστος.

Ένας κανόνας που ισχύει για μικρούς και μεγάλους με τη μεγάλη διαφορά πως όντας μικρός, μοιάζεις ακόμα αθωράκιστος. Η λογική σου αδυνατεί να φιλτράρει το ερέθισμα που θα σου προκαλέσει τον φόβο και θα σε κυριεύσει αν δεν αποκτήσεις έγκαιρα τα σωστά εργαλεία. Την ετοιμότητα, την υπομονή, το θάρρος και τη λογική.

Και για αυτό έχει ταχθεί να μας «μιλήσει» το νέο βιβλίο του Αχιλλέα Ραζή «Είμαι τέρας;» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. Και μας μιλάει χωρίς λόγια, δίχως λέξεις. Έρχεται να μιλήσει «σιωπηρά» για όλα τα σκοτεινά πράγματα που μας φοβίζουν, όπως ακριβώς και εκείνα, εισέρχονται χωρίς πρόσκληση, σιωπηλά και ύπουλα τις περισσότερες φορές μέσα στο μυαλό μας.

Στις σελίδες του ακολουθούμε ένα αγόρι σε ένα δύσκολο μονοπάτι. Από τον φόβο για τα πάντα σχεδόν γύρω του, τις σκιές, τα κτίρια, δημιουργήματα του μυαλού, στην προσωπική του απελευθέρωση από τα δεσμά του φόβου. Από τη βεβαιότητα πως περιστοιχίζεται από τέρατα έτοιμα να τον κατασπαράξουν, στην αποδοχή της μεγάλης αλήθειας. Όλα μπορεί να υπάρχουν γύρω μας. Εμείς όμως πώς μπορούμε να ζούμε με αυτά;

 

Ο Αχιλλέας Ραζής με τα δυναμικά του χρώματα στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου έρχεται να μιλήσει και για τις δυσκολίες, τους φόβους και τις αγωνίες που εναλλάσσονται στη σκηνή της ζωής με τη χαρά, την ευτυχία και τη γαλήνη. Κανείς ποτέ στη ζωή δεν έχει αποκλειστικούς συνοδοιπόρους τη θετική όψη της ζωής. Τα αδιέξοδα, η πίκρα και η αγωνία είναι μέρος της ιστορίας μας και η έγκαιρη αποδοχή τους είναι μεγάλο ζητούμενο της ωρίμανσής μας. Ένα βιβλίο μόνο με εικόνες που περιγράφει τη διαδρομή ενός μικρού αγοριού από τη βεβαιότητα του «είναι τέρας» στο ενδεχόμενο «μήπως τελικά δεν είναι τέρας;».

Αγαπούμε τα silent books. Έχουν αυτή τη μοναδική ικανότητα να εξάπτουν τη φαντασία, και να «οπλίζουν» για μια συνεχή αμφισβήτηση του νοήματος. Πρόκειται για μια πραγματική γέφυρα ουσιαστικής επικοινωνίας του αναγνώστη με τον δημιουργό και τις ιδέες του.

Εικονογράφος: Αχιλλέας Ραζής

[ 2 ]

«Τζιέρι μου 1922» – Φωτεινή Στεφανίδη

 Aν σκεφτόσουν προς τα πίσω τη ζωή σου, εικόνες, και πρόσωπα με ρυθμό φωτογραφικού «κλικ» θα φωτίζονταν στο μυαλό σου. Ένα κλικ τα παιδικά σου χρόνια, ίσως η πρώτη σου δασκάλα, το κορόμηλο που λαχταρούσες να φας σαν έφτανες στο χωριό σου ή μπουρνελιές όπως συνήθιζε να τις λέει η γιαγιά σου, το τρύπημα στα αυτιά σου με τα πρώτα χρυσά σκουλαρίκια, το πράσινο φόρεμα που φόρεσες στον γάμο της θείας Ελένης, τα μεσημέρια που ξάπλωνες στο κρεβάτι λίγο πριν γυρίσουν οι γονείς από τη δουλειά κρατώντας στα χέρια σου εκείνο το όστρακο που είχες βρει στη θάλασσα.

Αυτές και πολλές ακόμα ιστορίες θα δημιουργήσουν μια θαυμάσια εικόνα, ένα μοναδικό αφήγημα της δικής σου ζωής.

Στο βιβλίο Τζιέρι μου 1922 η γιαγιά της Φωτεινής θυμάται και περιγράφει τις δικές της εικόνες, θραύσματα από τη δική της ζωή. Λίγες εικόνες της γιαγιάς από μια ολόκληρη ζωή, δοσμένες στην εγγονή σαν σκόρπιες φωτογραφίες από ένα μεγάλο ταξίδι.

Από τα πρώτα χρόνια στην Τρίγλια που ζούσε μικρό κορίτσι ακόμα λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος: «Μ ’άρεσε το σχολείο Τζιέρι μου, πολύ μ’ άρεσε. Δεν επήγα πέρα από την τρίτη δημοτικού. Που να προλαβαίνω τα αδέλφια μου, έξι τους είχαμε. Δουλειές μαζί με σχολείο, νικήσανε οι δουλειές… Τότε βγήκε εκείνη η φωτογραφία. Μετά από λίγες μέρες ο πατέρας μου πέθανε. Σωτήρη τονε λέγανε, αχ μ ’αγάπαγε κι ας με σταμάτησε απ’ το σχολείο», μέχρι και λίγο αργότερα, εικόνες από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, όταν μόνο τα σύννεφα τ’ ουρανού και της καθημερινότητας σκίαζαν τη ζωή, εικόνες μέσα από την Καταστροφή, και μετά στην προσφυγιά και στη Ραφήνα που απέκτησε επιτέλους το δικό της σπίτι ξεκινώντας μια νέα ζωή:

«Σε λίγες μέρες είχαμε σπίτι. Νεροχύτη, βόθρο, καμπινεδάκι τούρκικο. Ασβεστώσαμε το χώμα που είχε για πάτωμα κάτω, σιγά σιγά μαζέψαμε πλάκες από δω κι από κει και το στρώσαμε. Επάνω στις πλάκες ζωγράφισα λουλούδια με τον ασβέστη. Να που ονειρεύτηκα και εγώ λιγάκι. Η Ραφήνα μας».

Αληθινές όλες οι ιστορίες της. Της κράτησε στη μνήμη της μία προς μία η εγγονή της Φωτεινής Στεφανίδη και ποιος ο καλύτερος τρόπος να τιμήσει τη μνήμη της αλλά και τη μνήμη όλων όσων έζησαν παράλληλες με εκείνη ζωές, μέσα στην οδύνη της προσφυγιάς αλλά πάντα με αξιοπρέπεια. Αναμνήσεις που ανασύρονται όχι με τυχαιότητα αλλά με μια γραμμική χρονική συνέπεια, διόλου αυστηρή, συνθέτοντας το παζλ μιας ολόκληρης ζωής.

Στο Τζιέρι μου, αυτή η διαδρομή των ξεσπιτωμένων από την Τρίγλια της Προποντίδας, στην Κων/λη, στην Προύσα, στο Βουκουρέστι, στην Οδησσό, στο Σκόμπελεφ του Ουζμπεκιστάν, στο Μπακού, πάλι στην Κων/λη, κι από κει στην Ελλάδα, γίνεται τραγικά επίκαιρη σήμερα, προσδίδοντας μια επιπλέον διάσταση στην μαρτυρία.

Ένα βιβλίο αυθεντικό με τις λέξεις και τις εικόνες της Στεφανίδη που έχει το ταλέντο να δημιουργεί τεράστιους θησαυρούς με μερικές μόνο σκιές από το παρελθόν, τις φθαρμένες αναμνήσεις δεκαετιών αλλά την περίσσια αγάπη της για εκείνη, τη γιαγιά της και την ιστορία της που είναι τελικά και δική της ιστορία.

Άκρως ενδιαφέρουσα σκέψη η παράθεση στο τέλος πληροφοριών και τεκμηρίων από τους τόπους και τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στην ιστορία της οικογένειάς της, ανάμεσά τους η Τρίγλια, οι Σαράντα Εκκλησιές, και ο νονός της γιαγιάς που δεν ήταν άλλος από τον Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομος.

«Βγήκε στην αυλή απ’ την κουζίνα φέρνοντας μια πιατέλα γεμάτη ώς επάνω κουτσομούρα. Την είχε καλοτηγανίσει. Σκοντάφτει στο μαρμαράκι της πόρτας, πάρ’ τα όλα κάτω.

«Δε βαριέσαι», λέει στο λεπτό. «Ψι ψι ψι», έδωσε τα ψάρια στα γατιά.

Μέχρι να φάνε εκείνα, σκουπίζει το ίδιο τηγάνι, ανάβει το πετρογκάζ, βάζει το τηγάνι επάνω με φρέσκο λάδι. Περιμένει ένα λεπτό. Κόβει δυο σφιχτές ντομάτες κι ένα μεγάλο κρεμμύδι, τα ρίχνει μέσα. Συνεχίζει ρίχνοντας καμιά δεκαριά αβγά, ένα ένα. Το λάδι πιτσίλαγε, χάλαγε
τον κόσμο. Τρίβει φέτα αποπάνω. Ρίγανη, πιπέρι. Χωρίς κουβέντα κάτσαμε και φάγαμε. Αυτή ήταν η γιαγιά μου. Τα έχανε όλα, άρχιζε από την αρχή».

Συγγραφέας-Εικονογράφος: Φωτεινή Στεφανίδη

[ 3 ]

«Καρτ ποστάλ από τις φωτιές – Εικόνες της βροχής» – Kit Kelen

Ένα βιβλίο, μια ποιητική συλλογή που αμέσως σε συντονίζει με τα μοναδικά θαύματα αυτού του κόσμου και της ίδιας της ζωής. Ο Αυστραλός ποιητής και καλλιτέχνης Kit Kelen «ταχυδρομεί» σε όλο τον κόσμο αυτούς τους «στίχους» υπογραμμίζοντας την οικουμενικότητα μιας ποίησης φτιαγμένης με αλήθειες κι απλά υλικά, καρτ ποστάλ και γνωστές πλέον εικόνες που ισορροπούν ανάμεσα στην απόλυτη ομορφιά και την απόλυτη καταστροφή, εικόνες που καταδεικνύουν πως ειδικά σήμερα όλοι οι τόποι είναι ένας, από τη μια άκρη του κόσμου ως την άλλη κατοικούμε σε ένα κοινό σπίτι, αυτόν τον πλανήτη.

Μια βαθιά υπόκλιση στα «μικρά πράγματα», στις καθημερινές μικρές στιγμές με λακωνική μορφή «είναι σαν όλα…βάρκα μικρή». Ο Kit Kelen δεν θέλει να εντυπωσιάσει με βαρύγδουπες λέξεις και ακατανόητα, αφηρημένα μηνύματα. Μοιάζει γοητευμένος με τη ζωή και κάθε της λεπτομέρεια, με τις μικρές της απολαύσεις αλλά και τις μικρές της οδύνες. Τα ποιήματά του εμποτισμένα με την ανησυχία του για τον κόσμο, παρασύρουν σε ένα μυστικιστικό ταξίδι αναζήτησης και φαντασίας συμπαρασύροντας κάθε αναγνώστη που θέλει να ακολουθήσει.

…«ζούμε

μέσα στον κήπο
μέσα στο δάσος
πάνω στο χάρτη

απ’ τα παράθυρα
του καλυβιού
ιχνηλατούμε μονοπάτια
με στοργή

διαβάστηκε ο χάρτης
απ’ το φύλλο
του δέντρου μυστικό

έχει μονάχα
λίγες μέρες τώρα που έπεσε στο χώμα
για να μας πει πού είμαστε
πού θα βρεθούμε ακόμα

θα’ ρθεις μαζί μας;
θα γίνεις ένα
ανάμεσα σε όλα;
πιστεύεις
θα μας βρεις;»

Καιγόμαστε και πνιγόμαστε στις ίδιες φωτιές, τα ίδια νερά. Σε τέλειο συντονισμό με όσα συμβαίνουν στον κόσμο και τη φυσική καταστροφή να μαίνεται, πλημμύρες, πυρκαγιές, τις εποχές που μπλέκονται και τις μέλισσες να χάνονται ο Kellen με λεπτή ευαισθησία και λυρισμό μας «κερνάει» ένα τραγούδι αφύπνισης. Χάνεται στη σκέψη του και μέσα σε αυτό τον σουρεαλιστικό χαμό, χαρίζει στον «ανοικτό» αναγνώστη τις ομορφότερες εικόνες που μπορεί να δει, να ακούσει, να φανταστεί.

Όσο υπάρχει καιρός, πρέπει να συνέλθουμε και να ξανακάνουμε τον πλανήτη μας γη των ανθρώπων. Αυτή η σιωπηρή, λυρική, «βιρτουόζικη» πρόσκληση του Kit Kellen.

Συγγραφέας: Kit Kelen
Μετάφραση: Θεοδώρα Αραμπατζή

[ 4 ]

«Ο κύριος Δαίμων και η Γυναίκα με την πέτρινη γλώσσα» – Θανάσης Χατζόπουλος

Ένα μικρό ορθογώνιο βιβλίο που αμέσως από το εξώφυλλό του σε προϊδεάζει για αυτό που θα ακολουθήσουν. Πολυχρωμία στο πάνω μέρος του, μουντίλα στο κάτω του. Δύο αντιθέσεις απόλυτα εναρμονισμένες δημιουργούν εικαστική ομορφιά και ισορροπία.

Δύο ιστορίες που στον πυρήνα τους εσωκλείουν μια μεγάλη κοινή αλήθεια που σου αποκαλύπτεται, όταν καταφέρεις ως αναγνώστης να παραδοθείς στην αλληγορία τους. Το κακό ως αναφαίρετο συστατικό του κόσμου, με τις ρίζες του συνήθως στην παιδική ηλικία του κάθε ανθρώπου και τη λύτρωση που επιφέρει ο καλός λόγος, η αγάπη και η απομάκρυνση από το εγώ τους. Ο συγγραφέας Θανάσης Χατζόπουλος παραδίδει δυο αλληγορικές λυρικές ιστορίες που μιλάνε για το κακό που βαραίνει τον κόσμο και για το πώς ξαλαφρώνουν οι άνθρωποι έτσι και καταφέρουν και ξεφύγουν από τη σύγχυση και το κακό τους εαυτό. Έτσι κι αποδεχτούν ότι όλοι αυτό είμαστε: ένα κομμάτι από το μεγάλο παζλ του κόσμου.

Στην πρώτη ιστορία, βρισκόμαστε σε μια άλλη εποχή, δεν απέχει και πολύ από το σήμερα, όπου οι άνθρωποι ζούσαν ανάμεσα σε θεούς ή δαίμονες. Κανείς δεν ήξερε ποιοι ήταν, όχι γιατί φορούσαν μάσκες αλλά γιατί κανείς ποτέ δεν μπορούσε να φανταστεί το σκληρό και κακό τους πρόσωπο.

«Όμως παρά το γυμνό τους πρόσωπο ήταν δύσκολο να αναγνωρίσεις από την όψη τους ποιος ήταν ο καθένας, ποιος πραγματικά ήταν. Άλλωστε η όψη είναι πάντοτε η επιφάνεια κάθε μορφής. Η μορφή όμως δεν εξαντλείται σ’ αυτήν. Υπάρχει και μια πλευρά της που δεν είναι για τα μάτια. Κι εκεί τα πράγματα κρίνονται αλλιώς».

Ο κύριος Δαίμων ένας εξ αυτών κάτω από το βάρος του ονόματός του, ενός ονόματος συνδεμένου με το κακό, «ελάχιστοι τον έκαναν παρέα με τέτοιο όνομα. Η προκατάληψη των ανθρώπων ήταν από πολύ παλιά ριζωμένη μέσα τους. Για να τον λένε έτσι, σκέφτονταν, κάτι δεν πάει καλά», αποφασίζει να αποσυρθεί για να το ξεφορτωθεί. Όπως η παρουσία του, όμως, έτσι και η απουσία του έχει σοβαρές συνέπειες για τους ανθρώπους. Είναι μάλλον απαραίτητα για την ισορροπία του κόσμου.

Στη δεύτερη ιστορία, διαβάζουμε για μια γυναίκα, τη Μύτρω, έτσι την έλεγαν από μικρή αν και το κανονικό της όνομα ήταν Δήμητρα. Ως μικρό κοριτσάκι ήταν έξυπνη, χαρούμενη και ομιλητικότατη. Ωστόσο μεγαλώνοντας τα λόγια της εμποτίστηκαν με θράσος, αγένεια, μίσος και δηλητήριο για τους ανθρώπους που πλέον δεν την ήθελαν γύρω τους. Στο τέλος θα δηλητηριάσει και τον ίδιο της τον εαυτό και η γλώσσα της θα πετρώσει. «Οι λέξεις και ο ρυθμός τους έπαιρναν άλλον δρόμο. Δεν άφηναν κανένα να ησυχάσει». Κουβέντα δεν μπορεί να βγάλει και απομονώνεται στο δάσος συντροφιά με τις κροκάλες, τις πέτρες της που θα γίνουν το μόνο όχημα επικοινωνίας της. Ένας φυσιοδίφης όμως με τον καλό και υπομονετικό του λόγο θα τη λυτρώσει.

Δύο ιστορίες που με αριστοτεχνικό τρόπο προβάλλουν τον χαμένο παράδεισο της παιδικής ηλικίας και τις οδυνηρές συνέπειες που έχει στην ενήλικη συμπεριφορά. Ο Θανάσης Χατζόπουλος ως ψυχίατρος γνωρίζει πολύ καλά τις αποσκευές του πόνου, της θλίψης, της αδικίας, της ίδιας της κόλασης που μπορεί ένας άνθρωπος να κουβαλάει από τον παιδικό εαυτό του επαναλαμβάνοντας τα ίδια μοιραία λάθη που έγιναν πάνω του σε κάποιους άλλους. Ναι το κακό μεταδίδεται, μεταφέρεται και πολλαπλασιάζεται.

Ένα βιβλίο λυτρωτικό και μεταμορφωτικό σαν την αγάπη διανθισμένο από τις ζωγραφιές του Μιχάλη Μανουσάκη που ο ίδιος γράφει σχετικά:

«Για την εικονογράφηση των ιστοριών του φίλου Θανάση Χατζόπουλου είχα την ευκαιρία να μαλακώσω τις ζωγραφιές μου από τις αγωνίες τους και να ταξιδέψω με τους ρυθμούς των εικόνων του, πολύ πιο ανώδυνα, ξέροντας όμως ότι και αυτές κρύβουν τους δικούς τους φόβους, εκπέμπουν ένα μυστήριο που σε καθηλώνει και ελπίδα για τη συνέχεια των ονείρων σου. Στις μέρες της καραντίνας ανακάλυψα ότι ο λόγος του, σαν βάλσαμο, μου υπέδειξε λυτρωτικές ασκήσεις επί χάρτου με χρώματα και σχήματα για τους χαρακτήρες των ηρώων του. Παρηγοριά άλλωστε και στα δύσκολα, οι ζωγραφιές του κόσμου».

Συγγραφέας: Θανάσης Χατζόπουλος
Εικονογράφος: Μιχάλης Μανουσάκης

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.