Στα ιερά βιβλία του κάθε θρησκεύματος ο ιερός λόγος, ο λόγος του Θεού, οι κανόνες του Θεού και του θρησκεύματος για το πώς πρέπει να σκέφτεσαι, να φέρεσαι, να ζεις, αν τουλάχιστον θες να ανταμειφθείς και να μην τιμωρηθείς, σε αυτή τη ζωή ή μετά το τέλος της. Στους νόμους κάθε κράτους ο κανονιστικός λόγος για τη ρύθμιση της κοινωνικής συμβίωσης, οι κανόνες της κάθε πολιτειακής οντότητας, η παραβίαση των οποίων μπορεί να επιφέρει μια σειρά από δυσάρεστες συνέπειες και ποινές. Και ο ένας και ο άλλος λόγος ασκούν εξουσία στο όνομα ενός ανώτερου σκοπού που τους νομιμοποιεί: η εξουσία ασκείται για το καλό μας. Και στον ένα λόγο και στον άλλο καθοριστική σημασία έχει η ακριβής διατύπωση του κάθε θείου ή κρατικού κανόνα: η ακριβής διατύπωση συνιστά τελικά τον τύπο που αποκρυσταλλώνει σε λέξεις, σημεία στίξης και παραγράφους αυτό ακριβώς που πρέπει να τηρηθεί για το καλό μας. Δεν υπάρχει όμως ένα περιθώριο ερμηνειών του γράμματος του νόμου; Ο νόμος δεν είναι εκτός από το γράμμα του κατεξοχήν και το πνεύμα του; Στην αυστηρή τυπολατρία δεν κρύβονται όλες οι αγκυλώσεις; Ακόμα κι έτσι, η ακριβής διατύπωση, το γράμμα του νόμου, θέτει ένα πλαίσιο απ’ το οποίο μπορείς να ξεμακρύνεις τόσο όσο. Ειδάλλως, πολύ απλά δεν τον τηρείς τον κανόνα, αλλά τον παραβιάζεις.
Κάθε τρεις και λίγο θα ανακύψει στα σόσιαλ μίντια και γενικότερα στον δημόσιο λόγο ένα νέο μικροσούσουρο, όπου κάποιος κάπου θα έχει πει μια λάθος φράση σε σχέση με τις πολιτικές ταυτότητας. Μια λάθος φράση που άλλοτε θα αντανακλά όντως μισαλλόδοξες αντιλήψεις, άλλοτε μπορεί να ανήκει σε άτομο παλαιότερων γενιών που δεν πρόλαβε να προσαρμόσει το λεξιλόγιό του στον τρόπο που μιλάμε τώρα ή και ενδεχομένως να συγχρονίσει πλήρως τον τρόπο σκέψης του στον τωρινό, άλλοτε μπορεί και να είναι απλά μια διατύπωση είτε ατυχής χωρίς να εννοεί κάτι περίεργο, είτε εσκεμμένη μεν, αλλά με μια απόκλιση από τη μία και μόνη ορθή και ακριβή διατύπωση που διέπει κάθε επιμέρους έκφανση των πολιτικών ταυτότητας. Θα υπάρξει διαφοροποίηση της αντίδρασης αναλόγως της ειδικότερης κατηγορίας στην οποία ανήκει η μια ή άλλη φράση; Κατ’ εμέ θα έπρεπε. Δεν συμβαίνει όμως πάντα. Και από διόλου αμελητέα μερίδα ζηλωτών δεν συμβαίνει ποτέ.
Γιατί; Ίσως γιατί το φόκους φεύγει από την ουσία και μεταφέρεται στον τύπο. Το φόκους φεύγει από τον ευγενικό σκοπό και το ευρύτερο καλό, το οποίο προσπαθεί να πετύχει ο λόγος περί πολιτικών ταυτότητας και μεταφέρεται στο αυτό δεν το λέμε έτσι – τέλος. Υπάρχει ακριβής διατύπωση. Δεν το ξέρεις πια; Τόσο καιρό το λέμε. Τι έκανες τόσο καιρό; Διάβαζες; Ήσουν αφηρημένος; Πιστεύεις ότι έχει στα αλήθεια δικαιολογία κανείς σήμερα, ώστε να μην λέει το κάθε τι με την ακριβή του διατύπωση; Κάτι σημαίνει αυτή, δεν είναι τυχαίες λέξεις στη σειρά. ΟΚ, μπορεί αύριο να αλλάξει πάλι, ακριβώς γιατί είμαστε σε μια περίοδο διαρκών ζυμώσεων, ωρίμανσης και απελευθέρωσης του μυαλού μας από νοοτροπίες που κρατούσαν άπειρο καιρό, αλλά δεν αλλάζει κάτι η τυχόν αλλαγή της μίας και μόνης ορθής και ακριβούς διατύπωσης, γιατί από τη στιγμή που θα αλλάξει και θα γίνει ο νέος κανόνας, όλοι πρέπει και να την γνωρίζουμε και να τη σεβόμαστε. Άγνοια νόμου δεν υφίσταται ως νόμιμος λόγος άρσης του αδίκου των πράξεων σου. Και εν προκειμένω των λέξεών σου. Οι λέξεις είναι που μας τρελαίνουν δυσανάλογα πολύ σε σχέση με τις πράξεις. Και δεν χρειάζεται να κάτσουμε να σου εξηγήσουμε τώρα γιατί είναι οι λέξεις που οδηγούν στις πράξεις. Έπρεπε να το ξέρεις ήδη.
Κάτσε λίγο όμως, λες ότι σε ενοχλεί τι; Ότι προσκολλούμαστε υπερβολικά στην ανάγκη να λέγονται τα πράγματα όπως πρέπει και όχι κάπως αλλιώς; Ότι η μαχητική υπεράσπιση των διατυπώσεων του δικού μας λόγου, μας κάνει αφενός να τις λατρεύουμε ως ιερά δόγματα και ως κανόνες που δεν πρέπει με τίποτα να παραβιαστούν και αφετέρου να λειτουργούμε με νοοτροπία εξουσιαστή, όπως κάθε φύλακας και εφαρμοστής κάθε νόμου, θείου ή κοσμικού;
Ας το συζητήσουμε, δεν είμαστε δογματικοί. Εσύ μετέρχεσαι σοφιστείες. Τι είναι αυτό που σε ενοχλεί τόσο πολύ στις προβλεπόμενες διατυπώσεις; Διαφωνείς κάπου μαζί τους; Να συμφωνείς μαζί τους και κάθε φορά που κάποιος τις παραβιάζει να σπεύδεις να του βρεις ελαφρυντικά ή να τσιτώνεις με την εκ μέρους μας επίκλησή της, είναι λίγο παραπειστική τακτική, δεν νομίζεις; Επικαλείσαι την ουσία και κατηγορείς τον τύπο, ακριβώς για να κρυφτείς απ’ την ουσία. Την οποία ο τύπος καθρεφτίζει. Έλα λοιπόν, ας μιλήσουμε ελεύθερα. Τι ακριβώς σε πνίγει; Ότι πλέον δεν μπορείς να εκφράζεσαι όσο ομοφοβικά, σεξιστικά, ρατσιστικά, μισογύνικα, μισανάπηρα, τρανσοφοβικά, χονδροφοβικά, σπισιστικά θα γούσταρες; Αυτό σε καταπιέζει; Ότι δεν μπορείς να καφρίσεις δημόσια, υπό το πρόσχημα του αστείου και της ειρωνείας; Άλλη ειδικότερη και πολύ πονεμένη κατηγορία τα αστεία βέβαια, τα αστεία πάντα έκρυβαν μέσα τους κάτι μη αστείο, έχουν υπάρξει διαχρονική πηγή διακρίσεων, διαιώνισης στερεοτύπων, καταπίεσης και πόνου, τα αστεία, αλλά μην ανοίξουμε κι αυτή την κουβέντα τώρα.
Κοίτα ποιους άλλους ενοχλεί διαρκώς ο λόγος μας. Κοίτα ποιοι άλλοι προσπαθούν να αποκτήσουν πολιτικό πάτημα βάζοντας τα διαρκώς με τον λόγο μας; Θες αυτοί να είναι η παρέα σου; Η alt-right ή η παραδοσιακή δεξιά; Δεν σε ψυλλιάζει σε τίποτα αυτός ο συντονισμός σου στο ίδιο μήκος κύματος ενόχλησης; Λοιπόν ακριβώς επειδή, ό,τι κι αν ισχυρίζεσαι, ο λόγος μας δεν είναι κανονιστικός, εντελώς ελεύθερα μπορείς να συνεχίσεις να λες ό,τι θες. Και να κατατάσσεσαι σιγά σιγά ανάλογα βέβαια. Γιατί δεν είμαστε ό,τι δηλώνουμε. Γιατί αν ήμασταν ό,τι δηλώναμε, αφού και σε ένα άλλο επίπεδο κανένας δεν δηλώνει φασίστας ή νεοναζί, δεν θα έπρεπε να λέμε και κανέναν έτσι. Είμαστε ό,τι προκύπτει απ’ αυτά που λέμε. Είμαστε ό,τι προκύπτει απ’ αυτά που επιλέγουμε να μας ενοχλήσουν. Τι σε ενοχλεί λοιπόν τελικά τόσο; Ότι μεγάλωσες ζώντας σε μια κοσμάρα στην οποία δεν είχες συνειδητοποιήσει την πληθώρα των προνομίων σου; Ότι θεωρούσες πως τα προνόμιά σου εξαντλούνταν στο ότι δεν μεγάλωσες στην υποσαχάρια Αφρική και ότι ταξικά δεν κινδύνεψες ποτέ πραγματικά να μην έχεις να ζήσεις;
Ότι δεν είχες καταλάβει πως όλη σου η ταυτότητα υπήρξε απ’ την αρχή ως το τέλος μια συλλογή προνομίων, όντας ένας λευκός, cis, ετεροφυλόφιλος, αρτιμελής, κρεατοφάγος όχι ντιπ παχύσαρκος άνδρας; Δεν σε κατηγορήσαμε που δεν το είχες καταλάβει τότε. Σε κατηγορούμε ότι εξακολουθείς να μην το καταλαβαίνεις, εξακολουθείς να αντιδράς στη συνειδητοποίηση της θέσης από την οποία σκέφτεσαι, μιλάς και τρολάρεις. Τα πράγματα είναι απλά. Υπάρχει η πλευρά της ευαισθησίας και η πλευρά της αναισθησίας. Η πλευρά του απλώματος μιας προστατευτικής ομπρέλας έναντι κάθε διάκρισης για κάθε ζήτημα, ταυτοτικό αλλά και διαθεματικό, και υπάρχει και η πλευρά που παίζει διαρκώς κατενάτσιο. Που σε κάθε νέα αλλαγή του λόγου τσιτώνει. Γιατί της παίρνουν ένα ακόμη οχυρό. Γιατί δεν ανοίγεις επιτέλους; Τι είναι αυτό που τόσο σε φοβίζει; Τι είναι αυτό που τόσο σε βασανίζει; Θα έρθεις έστω και τώρα εντελώς μαζί μας ή θα πας επιτέλους με τους άλλους; Διάλεξε. Η επιλογή είναι ολόδική σου.
