Σοφία Μπεκατώρου: «Δεν έχουμε δικαιολογία να διαιωνίζουμε συμπεριφορές και στάσεις που δεν μιλούν πλέον στην κοινωνία μας»

Η Σοφία Μπεκατώρου μιλάει στο ελc για τη σεξουαλική βία και τις έμφυλες ανισότητες, τις γυναικοκτονίες, την κοινωνία που πρέπει να αλλάξει και για τους λόγους που η ίδια αισθάνεται «Επικίνδυνη»

Φωτογραφίες: © Juerg Kaufmann

Προσπαθώ να θυμηθώ την πρώτη φορά που άκουσα τη λέξη «γυναικοκτονία». Παρότι η λέξη δεν αποτελεί ακριβώς νέα προσθήκη στο λεξιλόγιό μας, έχει γίνει δυσάρεστα επίκαιρη με όσα εξακολουθούν να συμβαίνουν χωρίς διακοπή στη δημόσια σφαίρα. Γυναίκες χάνουν τη ζωή τους μόνο επειδή είναι γυναίκες. Κάποιος θεώρησε ότι κάποια είναι δική του. Κτήμα του. Χωράφι του, περιουσία του, πιόνι που μπορεί να τοποθετεί όπου αυτός κρίνει, σε πλαίσιο ή σε «φυλακή», σε σπίτι ή σε κάτεργο.

Η Σοφία Μπεκατώρου υπήρξε από πάντα «Επικίνδυνη», ήξερε από πάντα πολύ καλά τι σημαίνει επιβιώνω. Σε μια κοινωνία πνιγμένη στα νερά της πατριαρχίας, το να είσαι «Επικίνδυνη» είναι προϋπόθεση επιβίωσης. Η Σοφία Μπεκατώρου έκανε την αρχή ενός κινήματος, που έμελλε να αλλάξει το τοπίο σχετικά με την έμφυλη βία στη χώρα μας. Με αφορμή το τηλεοπτικό πρότζεκτ «Επικίνδυνες», την πρώτη συγκροτημένη τηλεοπτική προσπάθεια να αναλυθούν οι έμφυλες ανισότητες και το πώς αυτές γίνονται διακριτές στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας – ο σεξισμός, ο μισογυνισμός, η βία, η ισότητα στην εργασία, η εκπροσώπηση στην πολιτική, η γυναικεία σεξουαλικότητα, η συζήτηση γύρω από το «τι είναι φύλο», η Σοφία Μπεκατώρου μοιράζεται τις σκέψεις της στο ελc.

Εν όψει του Β’ Κύκλου της εκπομπής «Επικίνδυνες» που βρίσκεται στα σκαριά, η Σοφία Μπεκατώρου μιλά για τη σημασία των εκπομπών ποιοτικού περιεχομένου και για την ανάγκη ευαισθητοποίησης όλων των κομματιών αυτής της αλυσίδας για να εξαλειφθεί η έμφυλη βία:

«Δεν έχουμε συνηθίσει την ελληνική τηλεόραση να ασχολείται με ανάλογο περιεχόμενο και χάρηκα όταν άκουσα ότι πήγαν καλά οι Επικίνδυνες ως εκπομπή. Παρατηρώ, ότι η υψηλή τηλεθέαση επιτυγχάνεται συνήθως από θεάματα όπως είναι τα realities, που μας δημιουργούν ελάχιστο προβληματισμό. Όμως οι Επικίνδυνες επιβίωσαν σε ένα τέτοιο τοπίο και αντιστέκονται στη μόδα της κλειδαρότρυπας και εμείς έχουμε ανάγκες από ανάλογες εκπομπές με ποιοτικό περιεχόμενο. Θέματα που να μας απασχολούν, να μην τα βλέπουμε χωρίς να σκεφτόμαστε, απλά για να τρέχει το μάτι μας. Να μας αφήνουν κάτι. Να δημιουργείται μια συζήτηση με φίλους, με την οικογένειά μας, με το κοινωνικό μας περιβάλλον.

Συνήθως όταν ακούμε πράγματα που μας κλονίζουν, υπάρχει μια αντίσταση. Το #ΜeΤoo συζητήθηκε και προβλήθηκε πολύ και σε κάποια στιγμή η δημοσιότητα έφτασε να μη μιλάει στην ουσία του πράγματος, αλλά μπήκε σε μια λεπτομέρεια τύπου κουτσομπολιού. Αυτό δεν προχωράει φυσικά τη συζήτηση για το πρόβλημα της κακοποίησης και το πόσο βαθιά είναι ριζωμένο και καλυμμένο στην κουλτούρα μας. Το κοινό όμως εύχομαι να μην αποπροσανατολίζεται.

Δεν χρειάζεται να ενδιαφερόμαστε για λεπτομέρειες που ταιριάζουν σε σαπουνόπερα. Έχουμε όμως ανάγκη να ακουστεί και να μιληθεί αυτό το κοινωνικό φαινόμενο, ώστε να το κατανοήσουν και οι νεότεροι. Αρκετοί από αυτούς δεν παρακολουθούν καν τηλεόραση. Ακούνε podcasts, βλέπουν YouTube και σειρές. Η ύπαρξη ενός εμπλουτισμένου περιεχομένου με επίκαιρα θέματα και με στοιχειώδη έρευνα θα μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε το πρόβλημα και να υιοθετήσουμε διαφορετική στάση. Δεν μπορούμε να δώσουμε μια υπεραπλουστευμένη απάντηση στο γιατί υπάρχει σεξουαλική βία. Ο θεατής δεν χρειάζεται να βιαστεί να βγάλει συμπεράσματα όταν θα ακούσει για το επόμενο θύμα, χρειάζεται να παρατηρεί το περιβάλλον του θύματος και να σκέπτεται».

θεσμοί σε αργή κίνηση για μια κοινωνία έχει ανάγκη να εξελιχθεί

Μιλάμε για μια κοινωνία που πρέπει -επιτέλους- να αφουγκραστεί τις νέες ανάγκες και τη σύγχρονη πραγματικότητα. Μιλάμε για ένα σύστημα, το οποίο αγκομαχά να ανταπεξέλθει στις περιστάσεις και σπάνια τα καταφέρνει. Μιλάμε για τη δύση ενός παλιού κόσμου που πρέπει να δώσει τη θέση του σε έναν νέο με ίσες ευκαιρίες και σύγχρονη κουλτούρα. Ο κοινωνικός ιστός χρειάζεται άμεσα συνθήκες που θα ευνοήσουν τη συνοχή με βάση τη συμπερίληψη, την αποδοχή, την ενσυναίσθηση και την αλληλεγγύη:

«Έχει ανοίξει ο ασκός του Αιόλου ή ο βόθρος; Νιώθω, ότι όλα αυτά που βλέπουμε, συνέβαιναν πάντα, αλλά οι συνθήκες διαβίωσης, η εκπαίδευση και οι κοινωνικές απαιτήσεις ήταν διαφορετικές. Τώρα αναπαράγονται τα νέα από τα μέσα ενημέρωσης, τα συζητάμε όλοι και συμμετέχουμε σε ένα ανοιχτό ψηφιακό διάλογο.

Έχουμε πρόσβαση στην πληροφορία και έχουμε χρέος να μαθαίνουμε από την ιστορία. Δεν έχουμε δηλαδή δικαιολογία να διαιωνίζουμε συμπεριφορές και στάσεις που δεν μιλούν πλέον στην κοινωνία μας. Έχουμε πάρα πολλή δουλειά να κάνουμε σε πολλά διαφορετικά επίπεδα. Η ενδοοικογενειακή βία έχει ξεπεράσει κάθε όριο με αποκορύφωμα τις παιδοκτονίες και τις γυναικοκτονίες.

Κάθε μέρα που καταπατώνται ανθρώπινα δικαιώματα και εμείς απουσιάζουμε από ουσιαστική παρέμβαση, αλλά στεκόμαστε αμέτοχοι παρακολουθώντας, κρίνοντας και αναπαράγοντας τη βία μέσω του πληκτρολογίου, οδηγούμαστε ένα ακόμη βήμα πιο μακριά από τη δικαιοσύνη.

Από την άλλη, βλέπουμε ένα σύστημα που κάνει κινήσεις για να ανταποκριθεί, αλλά οι αλλαγές αυτές δεν φαίνεται να μπορούν να καλύψουν στο σύνολο τις ουσιαστικές ανάγκες της κοινωνίας μας. Έχει ξεκινήσει η ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης και πρέπει να προχωρήσει ως άμεση προτεραιότητα. Να σταματήσουν οι συνεχείς αναβολές και διακοπές των δικών, να βρεθούν τρόποι που θα κυλήσει ο μηχανισμός της δικαιοσύνης με ένα στρατηγικό σχεδιασμό με προτεραιότητες σε διαδικασίες που είναι επείγουσες και με αποφόρτιση του συστήματος με εναλλακτικούς μηχανισμούς. Έχουμε ανάγκη από ένα βιώσιμο νομικό σύστημα. Έχουμε ανάγκη, όμως, και ευθύνη να σεβόμαστε τους νόμους και να έχουμε εμπιστοσύνη στην απόδοση της δικαιοσύνης. Η εμπιστοσύνη αυτή θα μας βοηθήσει να διαμορφώσουμε μια νέα κουλτούρα χωρίς βία, αλλά με οδηγό την παιδεία και την προσωπική ευθύνη.

Εξελίσσονται δίκες ορόσημα για την κακοποίηση σε ακραίες μορφές της, όπως είναι οι γυναικοκτονίες και οι βιασμοί. Στις δίκες αυτές παρατηρώντας την ψυχική κατάσταση των θυμάτων, διαφαίνεται ο Γολγοθάς κατά τη διάρκεια των καταθέσεων των ίδιων, αλλά και των μαρτύρων τους. Οι ερωτήσεις που συχνά ξεπερνούν τα όρια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ήθους, σε πολλές περιπτώσεις έχουν μοναδικό στόχο τη δημιουργία εντυπώσεων που στηρίζονται στα στερεότυπα της κοινωνίας μας. Απώτερος σκοπός τους είναι η δημιουργία αμφιβολιών σχετικά με την αξιοπιστία των θυμάτων.

Αυτό γίνεται με έναν τρόπο ανήθικο, διότι οδηγεί στη δευτερογενή κακοποίηση των θυμάτων κατά τη διάρκεια της δίκης. Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους που τα θύματα δεν προσφεύγουν στη δικαιοσύνη. Είναι αναγκαίο λοιπόν για να μπορεί το νομικό μας σύστημα να περιορίσει τους κακοποιητές, να περιορίσει και όσους μέσα από την ιδιότητά τους και τη νομική διαδικασία αποτυγχάνουν να μένουν στα όρια που επιβάλλει μια ανθρωποκεντρική αντιμετώπιση των θυμάτων, χωρίς τον κοινωνικό εξευτελισμό τους».

μια νέα ενέργεια σχετικά με την ενδοοικογενειακή βία

«Το πρόγραμμα αφορά στην ουσιαστική σύμπραξη Ελληνικών φορέων και Αρχών για την ενίσχυση της στήριξης και προστασίας γυναικών και παιδιών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, κατά τα πρότυπα της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, μέσω αξιοποίησης καλών πρακτικών της Αστυνομίας της Ισλανδίας.

Σε θέματα αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας η χώρα μας βρίσκεται στην τελευταία θέση στην ΕΕ. Ευτυχώς όμως μπορούμε μαθαίνοντας από τους καλύτερους, να υιοθετήσουμε αποδοτικότερους τρόπους, ώστε να μπορέσουμε να λειτουργήσουμε ως χώρα άμεσα και αποτελεσματικά. Την προσπάθεια αυτή που θα οδηγήσει σε προτάσεις που μπορούν να αξιοποιηθούν από τη χώρα μας έχει αναλάβει το Ευρωπαϊκό δίκτυο κατά της βίας, το οποίο μαζί με το Χαμόγελο του παιδιού και σε συνεργασία με την Αστυνομία της Ισλανδίας δημιουργεί μια ομάδα δράσης.

Η ομάδα αυτή συμπεριλαμβάνει δημόσιους φορείς όπως είναι το Επιτελικό Τμήμα Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας, η Υφυπουργός Εργασίας, αρμόδια για θέματα Δημογραφικής Πολιτικής και Οικογένειας, η Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλων, ο Γενικός Γραμματέας Δικαιοσύνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), το Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών Κοργιαλένειο – Μπενάκειο Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, ο Δήμος Αγίου Δημητρίου. Εξωτερική εμπειρογνωμοσύνη στο πρόγραμμα παρέχεται από την κα Ξένη Δημητρίου, τέως Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και την κα Όλγα Θεμελή, Καθηγήτρια Εγκληματολογικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης.

Στόχος του προγράμματος που υλοποιείται στο πλαίσιο του Active Citizens Fund στην Ελλάδα, του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) 2014- 2021, είναι να παρουσιάσει υλοποιήσιμες προτάσεις σταθμισμένες στην ελληνική πραγματικότητα που θα έχουν προκύψει από την ομάδα εργασίας των συμμετεχόντων φορέων. Όπως έχει αναφέρει η Αρχηγός της Ισλανδικής Αστυνομίας: «Η αποτελεσματικότητα του σχεδίου δράσης κατά της ενδοοικογενειακής βίας εκτιμάται από το πόσες καταγγελθείσες υποθέσεις φτάνουν τελικά στη δικαιοσύνη. Τότε θα μπορούμε να μιλάμε για διαδικασία που προστατεύει το θύμα από τη βία και εξασφαλίζει ασφαλή και δίκαιη αντιμετώπιση προς τον δράστη με στόχο τη συμμόρφωση».

Μέσα από τη συμμετοχή μου στο συγκεκριμένο πρόγραμμα διαπιστώνω πόσο σημαντική είναι η στενή συνεργασία των αρμόδιων φορέων για την ολιστική αντιμετώπιση της βίας. Στο μοντέλο της Ισλανδίας, όταν καλείται η αστυνομία σε ένα περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας ο αστυνομικός καταφθάνει στον χώρο του θύματος συνοδευόμενος από τις αντίστοιχες υπηρεσίες κοινωνικού λειτουργού, ψυχολόγου και γιατρού. Συλλέγει κάθε στοιχείο σε πρώτο χρόνο στον τόπο του εγκλήματος και παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες προς το θύμα.

Κατόπιν, εφόσον κρίνει η αστυνομία, ότι το θύμα βρίσκεται σε κίνδυνο λειτουργεί αυτεπάγγελτα και απομακρύνει τον θύτη από το σπίτι που ζει το θύμα, αν μένουν μαζί. Όλοι είμαστε κομμάτι μιας κλειστής αλυσίδας και για να μειωθεί η βία απαιτούνται συντονισμένες κινήσεις με στόχο πάντα την ασφάλεια των πολιτών».

 

Τη ρωτώ αν αισθάνεται «Επικίνδυνη»:

Στη ζωή μου έχω υπάρξει «Επικίνδυνη» για πολλά χρόνια, ίσως και από όταν γεννήθηκα ακόμα και για τους γονείς μου να υπήρξα «Επικίνδυνη». Έλεγα τα πράγματα με το όνομά τους και δεν ήταν εύκολη η ζωή μου ούτε μέσα στην οικογένεια.

Ο χαρακτήρας μου ήταν τέτοιος που προσπαθούσα να υποστηρίξω το δίκαιο. Συνέχισα να είμαι «Επικίνδυνη» στον πρωταθλητισμό, διότι εξακολούθησα να λέω τα πράγματα με το όνομά τους. Στο #MeToo η φωνή μου εισακούστηκε από τον κόσμο, γιατί οι συνθήκες ζωής την ελληνικής κοινωνίας δεν επέτρεπαν πια να χαμηλώσει το volume της.

«Επικίνδυνη» θεωρούμαι και στις σχέσεις, διότι δεν έχω τη διάθεση να κρύβομαι πίσω από το δάχτυλό μου. Πιστεύω στην αμοιβαία δουλειά που χρειάζεται να γίνεται ανάμεσα στους ανθρώπους που πορεύονται μέσα στα χρόνια. Σε προσωπικό επίπεδο δεν επιθυμώ μια σχέση μόνο και μόνο για να μην είμαι μόνη μου. Είμαι εδώ για να μοιραστώ, να συμπλεύσω, όμως με σεβασμό και αγάπη».

και τι σημαίνει για σένα σχέση;

Φαίνεται αναγκαίο να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει σχέση. Για μένα σχέση δεν σημαίνει αγάπη άνευ ορίων. Στις μέρες μας δεν υπάρχει πιο έντονο καμπανάκι από το φαινόμενο των γυναικοκτονιών για να αντιληφθούμε ότι υπάρχει τεράστια ανάγκη για αναθεώρηση όλων των απόψεων που συντηρούσαμε μέχρι σήμερα.

Σχέση δεν είναι απλά μια ζωγραφιά, δεν είναι ένα κουτάκι, δεν είναι ένα τετράγωνο. Η σχέση μπορεί να έχει ό,τι σχήμα θελήσει ο καθένας. Στη γενιά μου μάθαμε δυστυχώς από τους γονείς, ότι θα μπούμε σε ένα γάμο και θα παραμείνουμε ο εαυτός μας. Στην πραγματικότητα όμως τι συμβαίνει; Μπαίνεις, ταυτίζεσαι, αλλάζεις, γίνονται διάφορα, χρειάζεται όμως να ψάξεις την ισορροπία, δεν εμφανίζεται από μόνη της ούτε υπάρχει κρυφή συνταγή. Όλα αυτά δεν μας τα είπε ποτέ κανείς.

Όμως, τώρα που τα γνωρίζουμε, καλό είναι να τα συζητάμε για τους επόμενους. Απλά για να μη νιώθουμε τις ενοχές, την ανασφάλεια και την πίεση να είμαστε κάτι που δεν είμαστε. Είναι προτιμότερο να είναι ο καθένας εναρμονισμένος με τον εαυτό του και να θέτει όρια, παρά να καταπιέζεται, επειδή η σχέση έχει μια συγκεκριμένη μορφή για την κοινωνία μας. Οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς και να σεβόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους».

 

Δείτε τα επεισόδια της εκπομπής «Επικίνδυνες» στο ERTFLIX

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.