Το 26ο και τελευταίο μυθιστόρημα του μεγάλου Τζον Λε Καρέ κυκλοφόρησε σχεδόν ένα χρόνο μετά τον θάνατό του και είναι ένα από τα πιο σύντομα της εργογραφίας του. Προφανώς και το κύκνειο άσμα του δεν μπορεί να συμπεριληφθεί ανάμεσα στα αριστουργήματά του, αλλά θεωρώ δεδομένο ότι ο ίδιος ο Λε Καρέ δεν έτρεφε τέτοιες φιλοδοξίες από ένα πιο ταπεινό και χαμηλότερων τόνων έργο.
Όμως, παραμένει αξιοθαύμαστο το ότι στην ηλικία των ογδόντα εννιά ετών ο Λε Καρέ μπορούσε ακόμη να γράψει με τέτοια διαύγεια, διέθετε ακόμα την παρατηρητικότητα, την εκπληκτική έφεση στους έξυπνους διαλόγους, την ικανότητα να πλάθει ολοκληρωμένους χαρακτήρες. Σίγουρα δεν προκαλεί εντύπωση η συμπόνια, την οποία επιδεικνύει στους μελαγχολικούς του αντιήρωες, αυτό το έχει κληρονομήσει από τον Γκράχαμ Γκριν και δεν αλλοιώνεται από την ηλικία, αποτελεί άλλωστε τη συνεισφορά του σε μια μακρά παράδοση ευρωπαϊκού ουμανισμού. Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στις βασικές πτυχές της πλοκής.
Ο Τζούλιαν είναι ένας τριαντάρης πρώην χρηματιστής που επιλέγει να αλλάξει ζωή αγοράζοντας ένα μικρό βιβλιοπωλείο σε μια απομακρυσμένη κωμόπολη της ανατολικής Αγγλίας. Εκεί, συναντάει τον παράξενο Έντουαρντ, έναν εξηντάρη με αντισυμβατική συμπεριφορά που του συστήνεται ως πρώην συμμαθητής του πατέρα του. Είναι προφανές ότι ο Έντουαρντ κρύβει πολλά μυστικά και το παρελθόν του σχετίζεται με τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες.
Παράλληλα ο Πρόκτορ, ένας νυν υπεύθυνος ενός τομέα των μυστικών υπηρεσιών (ένας χαρακτήρας που ως ένα βαθμό θυμίζει τον περίφημο Σμάιλι, το κορυφαίο μυθοπλαστικό δημιούργημα του Λε Καρέ) ξεκινάει μια έρευνα ώστε να βγάλει πόρισμα σχετικά με μια διαρροή πληροφοριών. Μάλιστα, μία σκηνή, στην οποία ο Πρόκτορ παίρνει συνέντευξη από ένα ζευγάρι πρώην πρακτόρων που έχουν πλέον αποσυρθεί είναι ενδεικτική της μαεστρίας του συγγραφέα, η επαγγελματική αργκό, η γεωστρατηγική κατάρτιση, οι νύξεις και τα νοήματα πίσω από τις λέξεις, είναι vintage Λε Καρέ στα καλύτερά του.
Ας είμαστε πάντως ειλικρινείς: το Σίλβερβιου δεν ανακαλύπτει εκ νέου τον τροχό. Η αίσθηση που έχει όποιος αναγνώστης έχει διαβάσει και άλλα έργα του Λε Καρέ είναι ότι πολλά από όσα διαβάζει τα έχει ξαναδεί και μάλιστα σε καλύτερες, πιο περίτεχνες και συναισθηματικά φορτισμένες εκδοχές στα κλασικά – και όχι μόνο – βιβλία του.
Έχουμε και πάλι το αγαπημένο του μοτίβο όπου κάποιος φαινομενικά μεν προδίδει τα συμφέροντα της χώρας του, αλλά προκειμένου να βοηθήσει ανθρώπους που έχουν αποτελέσει παράπλευρες απώλειες της κυνικής realpolitik, ανθρώπους που έχουν ήδη ηθικά προδοθεί από τις χώρες τους. Aν υπάρχει κάτι καινούργιο, αυτό είναι η απόλυτη πλέον περιφρόνηση του Λε Καρέ προς την χαοτική εξωτερική πολιτική της Βρετανίας μετά το Brexit, και προς τον γραφικό πια φετιχισμό με την από καιρό χαμένη αυτοκρατορία.
Παρά τα λόγια του γιου του Λε Καρέ στον επίλογο, σύμφωνα με τον οποίο το τελευταίο έργο του πατέρα του ήταν ουσιαστικά πλήρες, υπάρχουν αρκετά σημεία που έχω την εντύπωση ότι ο πατέρας του θα είχε αλλάξει. Υπάρχει λόγου χάριν μια σχετική αμηχανία σε ορισμένες σκηνές καθώς και διάφορες συμπτώσεις που δεν φαίνεται να εξυπηρετούν ιδιαίτερα ούτε την πλοκή ούτε και το όραμα του Λε Καρέ. Το ίδιο ειλικρινής όμως θα είμαι όταν πω ότι αυτό δεν επηρεάζει σε κανένα σημείο την αναγνωστική απόλαυση ούτε και την αίσθηση ότι διαβάζεις αυθεντικό Λε Καρέ.
