Κείμενο: Σοφία Τριάντου
Γαλλικά: Rose de Damas Γερμανικά: Damaszener Rose
Ολλανδικά: Damast roos Ισπανικά: Rosa damascena
Το επιστημονικό όνομα του R. damascena, του θερινού δαμασκηνού τριαντάφυλλου, δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά από τον Jean Herrmann στο Dissertatio Inauguralis Botanico-Medica de Rosa το 1762. Ωστόσο, το τριαντάφυλλο του Herrmann δεν είναι το δαμασκηνό τριαντάφυλλο που γνωρίζουμε, αλλά ένα άγνωστο υβρίδιο.
Το Damask Rose είναι ένας φυλλοβόλος θάμνος, τα φύλλα του είναι πτεροειδή, με πέντε (σπάνια επτά) φυλλαράκια. Θεωρείται πολύ σημαντικός τύπος παλαιού τριαντάφυλλου.
Τα τριαντάφυλλα Damask είναι γνωστά για το εκλεκτό άρωμά τους και τα άνθη τους συλλέγονται εμπορικά για το ροδέλαιο που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία. Η βιομηχανία αρωμάτων συχνά αναφέρεται σε αυτό το τριαντάφυλλο ως τριαντάφυλλο της Δαμασκού.
Λέγεται ότι ο Σταυροφόρος Ρόμπερτ ντε Μπρι έφερε αυτό το τριαντάφυλλο από την Περσία στην Ευρώπη κάποια στιγμή μεταξύ 1254 και 1276. Το όνομα αναφέρεται στη Δαμασκό της Συρίας, μια μεγάλη πόλη της περιοχής. Άλλες ιστορίες λένε ότι οι Ρωμαίοι έφεραν το τριαντάφυλλο στην Αγγλία.
Για αιώνες, το τριαντάφυλλο της Δαμασκού (Rosa damascena) θεωρείται σύμβολο ομορφιάς και αγάπης. Το άρωμα του τριαντάφυλλου έχει αιχμαλωτιστεί και διατηρηθεί με τη μορφή ροδόνερου με μια αρχαία μέθοδο που μπορεί να εντοπιστεί στους βιβλικούς χρόνους στη Μέση Ανατολή και αργότερα στην Ινδική υποήπειρο.
Ο Ιρανός γιατρός, ο Avicenna, ανακάλυψε τη διαδικασία εξαγωγής ροδόνερου από ροδοπέταλα στις αρχές του 11ου αιώνα. Τα τριαντάφυλλα της Δαμασκού εισήχθησαν στην Αγγλία κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ερρίκου Η’ και συχνά διασκορπίζονταν σε γάμους και φεστιβάλ.
Από τον 17ο αιώνα, το λάδι Rosa Damascena έχει επηρεάσει την οικονομία, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις των Βουλγάρων που ζουν στη νότια περιοχή των Βαλκανικών Ορέων, όπου η κοιλάδα είναι πλέον γνωστή σε όλο τον κόσμο ως «Η Κοιλάδα των Ρόδων».
Πολλοί ακόμα και σήμερα λένε ότι όταν έρχεται η Άνοιξη, υπάρχει μαγεία στον αέρα, τα πουλιά τραγουδούν, οι άνθρωποι χαμογελούν και το άρωμα των λουλουδιών σκορπά τη χαρά…
Το βουλγαρικό Rosa Damascena έχει πάνω από 280 συστατικά χάρη στο ιδιαίτερο κλίμα και το έδαφος στο οποίο καλλιεργείται, γεγονός που κάνει το άρωμα εξαιρετικά πολύτιμο και επιθυμητό από τις πιο διάσημες μάρκες αρωμάτων στον κόσμο.
Η κοιλάδα περιβάλλεται από βουνά που την προστατεύουν από δυσμενείς ανέμους, υπάρχει ένα ποτάμι ή μια πηγή που ρέει μέσα από κάθε μικρό χωριό, παρέχοντας αρκετό νερό όχι μόνο για την ανάπτυξη της Rosa Damascena αλλά και για μια ποικιλία άλλων λουλουδιών.
Σήμερα, το Rosa Damascena είναι δημοφιλές σε έργα χειροτεχνίας και ως συστατικό ποτ πουρί. Χρησιμοποιείται σε μπομπονιέρες γάμου, συγκεντρώνεται σε τσάντες οργάντζα και αντικαθιστά τα παραδοσιακά κουφέτα Avola για να δημιουργηθούν αρωματικά αναμνηστικά. Χρησιμοποιείται επίσης για τη διακόσμηση εορταστικών τραπεζιών και ως διακοσμητικό μαλλιών όταν στερεώνεται με φουρκέτες.
Οι χρήσεις του αποξηραμένου τριαντάφυλλου Δαμασκού σε προϊόντα ομορφιάς είναι πολλές. Μουλιάζοντας τα μπουμπούκια τριαντάφυλλου της Δαμασκού σε νερό για τρεις ή τέσσερις ημέρες μπορεί να προστεθεί στο νερό του μπάνιου ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ξέπλυμα μαλλιών μετά το λούσιμο για να αφήσει το δέρμα και τα μαλλιά απαλά με το άρωμα των τριαντάφυλλων.
Ως το πιο ήπιο από όλα τα στυπτικά, το ροδόνερο χρησιμοποιείται συχνά ως τονωτικό για ανοιχτόχρωμο και ξηρό δέρμα ή ως αντιγηραντικό συστατικό σε κρέμες προσώπου.
Το ροδέλαιο Δαμασκού έχει επίσης θεραπευτικές ιδιότητες που καταπραΰνουν το μυαλό και βοηθά στην κατάθλιψη, τη νευρική ένταση και το στρες.
Όμως τα τριαντάφυλλα της Δαμασκού είναι διάσημα και για τη χρήση τους στη μαγειρική ως αρωματικά συστατικά ή μπαχαρικά. Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν συχνά για να καλύψουν τη δυσωδία του σάπιου κρέατος. Εμφανίζονται ως ένα από τα συστατικά στο μαροκινό μείγμα μπαχαρικών γνωστό ως Ras el Hanout. Το ροδόνερο και τα τριαντάφυλλα σε σκόνη χρησιμοποιούνται στη μαγειρική της Ινδίας και της Μέσης Ανατολής. Ροδόνερο πασπαλίζεται συχνά σε πολλά πιάτα με κρέας, ενώ σκόνη τριαντάφυλλου προστίθεται σε σάλτσες, γιαούρτια και άλλα επιδόρπια. Το κοτόπουλο με μαρμελάδα τριαντάφυλλο ήταν ένα πολύτιμο πιάτο στην περσική κουζίνα.
Γιατί όμως το πολύτιμο αιθέριο έλαιο τριαντάφυλλου είναι τόσο ακριβό;
Για να φτιάξετε 0.001γρ καθαρού αιθέριου ελαίου τριαντάφυλλου χρειάζεστε 50.000 μεμονωμένα πέταλα (περίπου 1500 άνθη τριαντάφυλλου) που ισοδυναμούν με περίπου 3,5 κιλά ροδοπέταλα. Η παραγωγή αιθέριου ελαίου τριαντάφυλλου είναι μια από τις πιο απαιτητικές διαδικασίες λόγω της πολύ μικρής ποσότητας που παράγεται.
Γι’ αυτό είναι τόσο πολύτιμο και ονομάζεται «υγρός χρυσός».
