Κείμενο: Μαρία Μιραχτσή
Είναι βράδυ Τετάρτης και δίπλα από το πολυσύχναστο καφέ Belga στις Βρυξέλλες, ο Διεθνής Οίκος Λογοτεχνίας Passa Porta και τα Flagey Studios ετοιμάζονται να υποδεχτούν τη Xάνια Γιαναγκιχάρα, συγγραφέα των βιβλίων, Οι άνθρωποι στα δέντρα και Λίγη Ζωή που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Το τρίτο και τελευταίο της βιβλίο Το Paradise κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο αυτής της χρονιάς και η Xάνια Γιαναγκιχάρα, αρχισυντάκτρια του New York Times Style Magazine και συγγραφέας είναι ήδη σε ευρωπαϊκή περιοδεία για την παρουσίασή του.
Νέοι με υφασμάτινες τσάντες στον ώμο και το ογκώδες βιβλίο της Γιαναγκιχάρα αγκαλιά, μεγαλύτεροι που καταφτάνουν μετά τη δουλειά με σακάκια και τσάντες laptop είναι το κοινό της βραδιάς. Tα φώτα έχουν σβήσει και η σκηνή μαγνητίζει με το βαθύ κόκκινο χρώμα της, μέχρι να βγει η Annelies Beck, η παρουσιάστρια και συνομιλήτρια της Γιαναγκιχάρα για απόψε, να εξομολογηθεί το άγχος της. Είναι αγχωμένη όχι για τη συζήτηση της με τη συγγραφέα αλλά για τις προσδοκίες του αποψινού κοινού, ενός κοινού που θα μπορούσε να είναι διχασμένο, μιας και τα έργα της Yanagihara έχουν λατρευτεί από πολλούς και εξίσου μισηθεί από άλλους. Αυτή η πόλωση είναι ακριβώς που τα κάνει ενδιαφέροντα, θα σκέφτηκαν πολλοί από τους παρόντες απόψε, ανάμεσα τους και εγώ. «Τα βιβλία σταματάνε να είναι του συγγραφέα και γίνονται του αναγνώστη από την πρώτη στιγμή που θα κυκλοφορήσουν», θα δηλώσει η Γιαναγκιχάρα ήδη από τα πρώτα λεπτά που βρίσκεται στη σκηνή, κάνοντας σαφές ότι δεν είναι δικός της ρόλος να ερμηνεύσει τα βιβλία της ή να προσφέρει απαντήσεις που θα ικανοποιήσουν ή θα απογοητεύσουν. Οι αναγνώστες θα κρίνουν για τον εαυτό τους.
Το νέο μυθιστόρημα της Γιαναγκιχάρα εκτείνεται σε τρεις αιώνες, παρουσιάζοντας τρεις διαφορετικές εκδοχές της Αμερικής το 1893, το 1993 και το 2093, με τον έρωτα, την οικογένεια, την απώλεια και την άπιαστη υπόσχεση της ουτοπίας ως κεντρικά του θέματα:
«Γιατί λοιπόν, o τίτλος του νέου βιβλίου είναι “To paradise”» θα ερωτηθεί η συγγραφέας. «Για τους Αμερικανούς, ο παράδεισος είναι είτε κάτι που βρίσκεται αλλού, σε έναν άλλο φυσικό χώρο, είτε απλά κάτι επιτεύξιμο μέσα σου. Η ευτυχία μπορεί να βρεθεί. Kαι εάν δε μπορείς να τη βρεις, είναι είτε επειδή δεν δούλεψες αρκετά γι’ αυτό, είτε επειδή δεν πίστεψες σε αυτό. Το να την βρεις, λοιπόν, γίνεται άλλο ένα κεφάλαιο προσωπικού κατορθώματος, όπως το να έχεις λεφτά ή καριέρα». Γενικά, η ιδέα της ευτυχίας θεωρεί η Γιαναγκιχάρα είναι ιδιαίτερα υπερτιμημένη στη Δύση.
Όπως θα δηλώσει η παρουσιάστρια τα προηγούμενα έργα της συγγραφέως και ιδιαίτερα το «Λίγη ζωή» είχαν κριθεί ως ιδιαίτερα απαισιόδοξα και σκληρά. H συγγραφέας θα σχολιάσει ότι το τελευταίο της βιβλίο είναι περισσότερο αισιόδοξο και θα προσθέσει ότι μια κοινή ιδέα που διαπερνά και αυτό το μυθιστόρημα είναι ότι:
«Tο να ελπίζεις μπορεί να γίνει τυραννικό, η θεωρία ότι η αυτοβελτίωση και η λύτρωση είναι μέσα σου μπορεί να γίνουν τιμωρητικά γιατί εάν δεν μπορέσεις να τα καταφέρεις, τότε απλά έχεις αποτύχει.» Η συγγραφέας αντιτίθεται στη θεωρία ότι όλοι μπορεί να σωθούν, αρκεί να το θέλουν και ότι για όλους η διέξοδος στα προβλήματα τους είναι μέσα τους. Σ’ αυτό βασίζεται άλλωστε και η επιφυλακτικότητα που έχει για τη συμβολή της ψυχοθεραπείας και ακριβώς αυτή είναι και η βασική αιτία από πολλούς για τη δυσανασχέτησή τους με το πώς οι ήρωες παρουσιάζονται στα μυθιστορήματά της. Την ίδια όμως δεν φαίνεται να την αφορούν ιδιαίτερα οι κριτικές. Η συγγραφέας θα τονίσει ότι έχει απόλυτη άγνοια του τι γράφεται γι’ αυτήν και το επιχείρημα της είναι απλό:
«Οι συγγραφείς είναι ήδη αρκετά απορροφημένοι με τον εαυτό τους και στην ουσία η γνώμη κανενός δεν πρέπει να μετράει περισσότερο για εμάς από τη δική μας, γιατί αν παίρνεις επιβεβαίωση από τις καλές κριτικές, δεν είναι τρόπος αυτός να ζεις και αν σε καταστρέφουν οι κακές κριτικές, επίσης δεν είναι τρόπος να ζεις, οπότε είναι καλύτερα να μην εμπλακείς καθόλου με αυτό».
Στην ερώτηση του πώς η ίδια εμπνέεται και γράφει τα βιβλία της θα πει ότι τα μυθιστορήματά της τα είχε γράψει πριν αρχίσει καν τη συγγραφή τους. Είναι θραύσματα ιστοριών που άλλοι άνθρωποι της διηγήθηκαν, ιστοριών που η ίδια παρατηρούσε τα πρωινά στο λεωφορείο που έπαιρνε για να πάει στη δουλειά της. Σε άλλο σημείο η ίδια θα πει: «Το να είσαι Αμερικανός, σημαίνει να είσαι ‘οι άλλοι’. Γύρω σου υπάρχουν τόσοι διαφορετικοί άνθρωποι, τόσοι διαφορετικοί τρόποι να υπάρχεις. Άνθρωποι που δεν μοιάζουν με σένα ή με τα άτομα που ξέρεις. Για έναν Αμερικανό συγγραφέα, είναι αναπόφευκτο να μην παρατηρήσει και να μην γεμίσει το βιβλίο του με άλλους».
Επιστρέφοντας στο μυθιστόρημα της “To paradise”, η συγγραφέας παρουσιάζει έναν κόσμο που μαστίζεται από πανδημίες. Η ίδια θα εξηγήσει ότι είχε ήδη την ιδέα του μυθιστορήματος το 2016 και άρχισε να κάνει έρευνα για το θέμα της πανδημίας το 2017, μιλώντας με επιστήμονες στο Rockefeller University, παίρνοντάς τους συνεντεύξεις και καταγράφοντας στοιχεία. Στο μεταξύ, η πανδημία του COVID-19 ξέσπασε και η ίδια απλώς συνέχισε να γράφει το μυθιστόρημά της. Η ίδια θα προσθέσει ότι κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες αυτά που μας κάνουν ανθρώπους, αυτά που δίνουν νόημα στη ζωή μας και μας κάνουν να συνεχίζουμε να προχωράμε, να εξελισσόμαστε.
Ώρα για ερωτήσεις και το κοινό ήταν έτοιμο για ερωτήματα στα οποία η Yanagihara απάντησε αλλά και διακριτικά απέφυγε. Οι τελευταίες λέξεις της βραδιάς, όμως, δεν ειπωθήκαν από την ίδια αλλά την παρουσιάστρια που διάβασε ένα απόσπασμα από ένα άρθρο της συγγραφέως. Το απόσπασμα αναφερόταν σε πολλά, για την ιστορία, τη μνήμη, την κοινωνία αλλά τελείωνε τονίζοντας τρεις φράσεις, «Εδώ, τώρα είναι η ευκαιρία μας να συμμετέχουμε σε αυτό που συμβαίνει. Να κάνουμε αυτό που θεωρούμε σωστό. Και εάν κάνουμε λάθος μόνο ο χρόνος θα το αποκαλύψει».
To βιβλίο “To paradise”αναμένεται να κυκλοφορήσει σε μετάφραση της Μαρίας Ξυλούρη από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το φθινόπωρο του 2022.
