Η παράσταση «Ηρακλής» από το Prague City Theatres μετά την επιτυχημένη της παραγωγή στην Πράγα, έρχεται και στην Ελλάδα, σε σκηνοθεσία του Τσέχου Tomáš Loužny στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.
Ο Θησέας, ο βασιλιάς της Αθήνας, επιστρέφει στο σπίτι του συντροφιά με έναν αμφιλεγόμενο καλεσμένο, τον Ηρακλή και κομίζει ένα μήνυμα προς τον λαό του για τον κάτω κόσμο. Ο Ηρακλής είναι σωτήρας του και την ίδια στιγμή τραγικός ήρωας. Η τραγωδία του εμπεριέχει το ίδιο το νόημα της ύπαρξής του. Δημιουργήθηκε από τους Θεούς χωρίς τη δική του θέληση, ως ένα ισχυρό εργαλείο με αποστολή να εξαλείψει το χάος που έχει τη μορφή τεράτων, στοιχείων και γιγάντων. Δημιουργήθηκε για να προστατεύσει την παγκόσμια τάξη. Ο τελευταίος του αγώνας ήταν με τον εαυτό του και αυτόν τον έχασε. Η συνείδησή του αμαυρώνεται από ένα βαρύ έγκλημα. Ο Ηρακλής έρχεται στην Αθήνα, με το φίλο του Θησέα, για να λυτρωθεί. Θα μπορέσει να ξεπεράσει την περηφάνια του, να γίνει κοινός θνητός και να σβήσει από τη μνήμη των ανθρώπων;
Λίγο πριν την αθηναϊκή του πρεμιέρα μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη Tomáš Loužny και τη συνεργάτιδα του Prague City Theatres, Jana Burianova.
Ποιος ο βασικός άξονας της δραματουργικής προσέγγισης του έργου;
Tomáš Loužny: Για την παράσταση, σε συνεργασία με τη Μαρί Νοβάκοβα, δουλέψαμε με αφετηρία τα αρχαία δραματικά κείμενα για τον Ηρακλή και τα φοβερά κατορθώματά του. Στα πρωτότυπα δραματικά κείμενα, ο Ηρακλής φτάνει να σκοτώσει την οικογένειά του και μετά ο Θησέας τον οδηγεί στην Αθήνα για κάθαρση. Στο έργο μας, το οποίο είναι ένα πρωτότυπο κείμενο, γραμμένο τώρα, αναφερόμαστε σε αυτή τη στιγμή – τη στιγμή που ο Θησέας επιστρέφει από τον Κάτω Κόσμο συνοδευόμενος από τον φίλο του, Ηρακλή, στην Αθήνα. Αναρωτηθήκαμε αν μπορεί όντως να συγχωρεθεί ο Ηρακλής, δεδομένου ότι σκότωσε όλη την οικογένειά του.
Πού στρέφει το βλέμμα κυρίως σκηνοθετικά η παράσταση;
Tomáš Loužny: Προσπαθώ να προσεγγίζω κάθε υλικό διαφορετικά και το στυλ καθορίζεται από αυτό που θέλω να πω και όχι από το πώς θέλω να φαίνεται. Ξέρω ότι κάνουμε θέατρο στην εποχή του Netflix και του ίντερνετ, άρα ένας από τους στόχους μου είναι να διασφαλίσω ότι το κοινό δεν αποκοιμιέται. Η σκηνοθετική ματιά εξαρτάται από το αρχικό υλικό. Όταν δουλεύω με δικό μου υλικό, έχω στο μυαλό μου μια σκηνική σύνθεση, περισσότερο από ό,τι όταν δουλεύω πάνω σε ένα δραματικό κείμενο.
Η πρώτη παράσταση του Ηρακλή που σκηνοθέτησα, κι αποτελεί προπομπό αυτής που ανεβαίνει τώρα στην Αθήνα, έκανε πρεμιέρα το πρώτο καλοκαίρι του covid, στην Πράγα, και παίχτηκε έξω ώστε ο κόσμος να μην φοβάται να έρθει. Μας αρέσει η ατμόσφαιρα των καλοκαιρινών μουσικών φεστιβάλ και ήθελα η παράσταση να θυμίζει εν μέρει συναυλία, ώστε το κοινό να βιώνει ανάλογη ατμόσφαιρα. Συνεργάστηκα με το τσεχικό συγκρότημα PAST και γράψαμε πειραματική ραπ μουσική. Τα χορικά έχουν δηλαδή αντικατασταθεί από πρωτότυπα τραγούδια. Το στήσιμο της παράστασης προέκυψε από το ανέβασμα στον εξωτερικό χώρο, αλλά ήταν και μια «ακαδημαϊκή» απόφαση το πώς θα προσεγγίσουμε το έργο, θέλαμε η παράσταση να θυμίζει συναυλία και αυτή η ατμόσφαιρα ενσωματώθηκε στον τρόπο που ανέβηκε. Η ίδια λογική ισχύει και για την παράσταση στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.
Ποιοι είναι οι ήρωες του σήμερα; Ταυτίζεται με κάποιον σημερινό άνθρωπο ο μυθικός Ηρακλής και η τραγική του ιστορία;
Tomáš Loužny: Πολλές φορές ξεχνάμε ότι ο Ηρακλής εκτός από μυθικός ήρωας ήταν ένα πρόσωπο σκοτεινό, που σκότωσε την ίδια την οικογένειά του. Ένα τέρας γεννημένο για να εξολοθρεύσει τα τέρατα του πάνω κόσμου, που όμως είχε ο ίδιος μια τραγική μοίρα παρότι ημίθεος. Στην Τσεχία, τουλάχιστον, σπάνια αναφερόμαστε στα πεπραγμένα του, μετά τη συμπλήρωση των άθλων. Δεν είναι αυτονόητο ότι θα βρει την κάθαρση για το έγκλημα που έχει κάνει, καθώς δυσκολεύεται να ζητήσει συγχώρεση. Είναι μια ηγετική φυσιογνωμία που έχει συνηθίσει στον θαυμασμό από τον λαό. Σήμερα, τέτοιες περιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι κάποιοι πολιτικοί, που παρουσιάζουν διαφορετικό πρόσωπο μετά την τριβή τους με την εξουσία. Νομίζω ο καθένας μπορεί να σκεφτεί ονόματα. Στην Ουγγαρία, για παράδειγμα, ο Ορμπάν ανέβηκε στην εξουσία ως λαοπρόβλητος ηγέτης που θα φέρει την αλλαγή, αλλά στην πορεία μεταμορφώθηκε σε έναν ηγέτη με αντιφιλελεύθερες πολιτικές.
Πού συναντάμε τις βασικές διαφορές με την αρχική εκδοχή της παράστασης που ανέβηκε στο Prague City Theatres;
Tomáš Loužny: Η παράσταση του Ηρακλή στην Πράγα ανέβηκε στη συνθήκη του covid, όπως περιέγραψα. Εκεί υπήρχαν στη σκηνή, πέντε ηθοποιοί, ενώ στην Αθήνα, στη σκηνή εκτός από το συγκρότημα, βρίσκονται μόνο ο Ηρακλής και ο Θησέας. Πολλοί από τους συντελεστές είναι κοινοί αλλά είναι διαφορετική η παράσταση, ανεβαίνει σε ένα κλειστό θέατρο. Τρία από τα τραγούδια που ακούγονται υπήρχαν αλλά εδώ ακούγονται σε άλλο πλαίσιο. Έχουμε γράψει ένα επιπλέον τραγούδι για την αθηναϊκή εκδοχή, με τον συνεργάτη μου.
Η πιο σημαντική διαφορά είναι βεβαίως στο ίδιο το έργο. Στην Πράγα, δουλέψαμε με την εκδοχή του Σενέκα χωρίς να ξαναγράψουμε κάτι, απλώς αφαιρέσαμε μερικά κομμάτια. Στο νέο έργο, στη δραματουργική απόδοση της Μαρί Νοβάκοβα, αναφερόμαστε στη στιγμή που ο Θησέας επιστρέφει στην Αθήνα, από τον Κάτω Κόσμο συνοδευόμενος από τον φίλο του, Ηρακλή, για να πάρει άφεση. Είναι ένα κείμενο που διαπραγματεύεται τη συνέχεια της ιστορίας εκεί που την αφήνουν τα πρωτότυπα κείμενα του Ευριπίδη και του Σενέκα.
Τι γεύση θα θέλατε να αφήσει στον θεατή η παράσταση;
Tomáš Loužny: Η παράσταση έτυχε πολύ καλής υποδοχής στην Πράγα. Οι μουσικοί που συμμετείχαν ηχογράφησαν και ένα άλμπουμ εμπνευσμένο από την παράσταση και μάλιστα κέρδισαν ένα βραβείο για την καλύτερη θεατρική μουσική, εκείνη τη χρονιά, για τον Ηρακλή. Οπότε πιστεύω ότι θα φέρουμε τουλάχιστον λίγη από αυτή τη χαρά και την αίσθηση μιας συναυλίας /θεατρικής παράστασης, στην Αθήνα. Είναι μια σύγχρονη παράσταση, εμπνευσμένη από αρχαία κείμενα, σε συνδυασμό με μια πειραματική ραπ συναυλία. Ελπίζω να την απολαύσετε.
Μιλήστε μας λίγο για τη συνεργασία σας με το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης;
Jana Burianova: Είναι πάντα χαρά μας να συνάπτουμε σχέσεις με άλλους ενδιαφέροντες πολιτιστικούς οργανισμούς, όπως το Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη. Ήταν για τα Prague City Theatres μια πολύ ευχάριστη συγκυρία το ότι μας δόθηκε αυτή η ευκαιρία, να φέρουμε, δηλαδή την παράσταση «Ηρακλής», στην Αθήνα, στο θέατρο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.
Πώς νιώθετε που θα βρεθείτε στην Αθήνα για αυτή την παράσταση;
Jana Burianova: Πάντα πίστευα πως έχω μια ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα. Έχω επισκεφτεί την Κρήτη, πολλά ελληνικά νησιά και την Κύπρο στο παρελθόν, μέρη τα οποία με έκαναν να αισθανθώ σαν να ανήκω σε αυτή την καταπληκτική χώρα. Η μεσογειακή κουζίνα, η θάλασσα -που μας λείπει στην Κεντρική Ευρώπη-, ο ήλιος, οι αρχαιολογικοί χώροι σε συνδυασμό με τη σύγχρονη τέχνη, είναι κάποια από όλα αυτά τα στοιχεία που, στα μάτια μου, κάνουν την Ελλάδα μοναδική. Αυτές τις μέρες σχεδιάζω να επισκεφτώ τα μουσεία και να περπατήσω τους αυθεντικούς αθηναϊκούς δρόμους.
Info παράστασης
Ηρακλής | 7 – 9 Μαΐου | Θέατρο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης στις 21.00 | Είσοδος ελεύθερη
