Τέλη του ενάτου αιώνα Μετά Χριστόν. Βίκινγκς, πειρατεία, δουλεμπόριο. Ο μπαμπάς έλειπε σε ταξίδι για δουλειές, αλλά τώρα επιστρέφει θριαμβευτικά, με τα λάφυρά του και τους δούλους του. Ο μπαμπάς είναι βασιλιάς. Ο νεαρός πρίγκιπας Άμλεθ είναι ακόμα ένα μικρό αγόρι που θα υποδεχθεί τον μπαμπά ενθουσιασμένος για το μεγαλείο του. Τον ενθουσιασμό του δεν συμμερίζεται ο θείος του που θα σκοτώσει τον πατέρα του και θα πάρει τη μητέρα του και γυναίκα του αδελφού του για δική του γυναίκα. Ο βασιλεύς απέθανε, ζήτω ο βασιλεύς. O Άμλεθ βλέπει να του στερούνε σε μια στιγμή πατέρα, μητέρα και βασίλειο. Δραπετεύει ορκιζόμενος σε λούπα: Πατέρα, θα σε εκδικηθώ – Μητέρα, θα σώσω – Θείε, θα σε σκοτώσω. Τα χρόνια θα περάσουν, το αγόρι θα γίνει άντρας, ο πρίγκιπας Άμλεθ πλέον λέγεται Μπγιόρνγουλφ ή κάτι τέτοιο που σημαίνει αρκουδόλυκος, είναι μέλος μιας ομάδας ανδρών που ντύνονται με τομάρια λύκων και είναι ακόμη πιο άγριος απ’ ό,τι ήταν ποτέ ο πατέρας του. Έχει χαθεί γενικά στη φασάρα του, είναι άλλωστε berkserker (ένα είδος αρσενικών πολεμοχαρών βακχών), αλλά μετά από μια υπερβίαιη επιδρομή της ομάδας του σε ένα χωριό, γυρισμένη με ένα εντυπωσιακότατο μονοπλάνο, θα έρθει η Μπιορκ και θα του πει όχι ένα τραγούδι, αλλά μια προφητεία. Θα του πει τη μοίρα του και η μοίρα του πρέπει να είναι η εκδίκηση.
Θα του πει όμως τη μοίρα του ή απλά θα του υπενθυμίσει τον όρκο του (οκ, βάζοντας του και μερικές πιο συγκεκριμένες συντεταγμένες εκπλήρωσής του, για να δικαιολογήσει και τον ρόλο της ως μάντισσα); «Ο Άνθρωπος απ’ τον Βορρά» μας καλεί να εξετάσουμε αυτή τη μηχανική της μοίρας: πριν γίνει μοίρα, η μοίρα ήταν όρκος παιδικός, και πριν γίνει όρκος παιδικός ήταν υποχρέωση που είχε υποβληθεί στο παιδί απ’ τον πατέρα ως ιερή του υποχρέωση (τουλάχιστον στο σκέλος της εκδίκησης για όποιον τον σκοτώσει, γιατί για τα υπόλοιπα παραήταν μακάρια ανίδεος). Γιε μου γίνε ακριβώς σαν εμένα. Το δέντρο της οικογενειακής παράδοσης είναι το δέντρο της πολιτισμικής συνέχειας. Υπ’ αυτήν την οπτική, η μοίρα είναι σικέ. Μια ανώτερη δύναμη που κινεί τα νήματα της ζωής ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία, ως παραμύθιασμα, ως μια ιστορία που μου είπαν για τον ρόλο που οφείλω να παίξω βάσει του πνεύματος της εποχής μου κι εγώ την πίστεψα. Είμαι στα αλήθεια έρμαιό της και πρέπει να την αποδεχτώ ή μπορώ με την ελεύθερη βούλησή μου να της γυρίσω την πλάτη; Επιλέγω να είμαι έρμαιο. Με την πιο απίθανη αιτιολόγηση. Πάρε από πάνω μου το βάρος των αποφάσεών μου. Ας παίξω τον ρόλο μου. Ας παίξω αυτό που μου ορμηνεύτηκε.
Μοίρα είναι το πνεύμα κάθε εποχής και κάθε κοινωνίας: τα θεμελιώδη τους πιστεύω, οι θεμελιώδεις τρόποι συμπεριφοράς, οι θεμελιώδεις κώδικες, τα θεμελιώδη πρέπει, το υπερεγώ. Όλοι είμαστε παιδιά της εποχής μας. Όλοι είμαστε παιδιά της κουλτούρας μας. Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε ατομικά απ’ αυτήν, δεν μπορούμε να την υπερβούμε ατομικά. Εκείνη την εποχή σε εκείνους τους τόπους μοίρα σου ήταν η βαρβαρότητα. Την ώρα του τελικού διλήμματος η υποταγή στα κελεύσματα της μοίρας με την πιο παράταιρη δικαιολογία, γιατί η επιστροφή στη βαρβαρότητα είναι ο μόνος μαθημένος τρόπος ζωής.
Διασκορπισμένες σε όλη τη διάρκεια της ταινίας μια σειρά από τελετουργίες. Άλλες απαιτεί ο Θεός Όντιν του πολέμου, άλλες ο Θεός Φρέιρ της γονιμότητας, άλλες γίνονται πριν την ενηλικίωση, άλλες πριν τη μάχη, άλλες όταν πεθαίνει κανείς, άλλες όταν γιορτάζει. Από ανθρωποθυσίες ως προγόνους των σημερινών ομαδικών αθλημάτων. Στις τελετουργίες αυτές μπλέκεται το πραγματικό με το συμβολικό. Το ανθρώπινο με το ζωώδες. Το αληθινό με το ψευδαισθητικό. Το πολιτισμένο με το βάρβαρο όχι, ακριβώς γιατί είμαστε στον πολιτισμό της βαρβαρότητας. Που έχει ως τελική ανταμοιβή τη Βαλχάλα, τον Παράδεισο που πας αν πεθάνεις με τιμή στο πεδίο της μάχης. Και όπως συνέβαινε σχεδόν ή εντελώς ασταμάτητα στη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, οι πόλεμοι και οι σφαγές τελούνται από άνδρες. Η βαρβαρότητα είναι ο τρόπος εκδήλωσης της αρρενωπότητας. Η αρρενωπότητα ως μια διαρκής τελετουργία. Δεν ισχυρίζομαι ότι αυτή είναι η πρόθεση του Ρόμπερτ Έγκερς, αλλά ισχυρίζομαι πως ανεξάρτητα από την πρόθεσή του, «Ο Άνθρωπος του Βορρά» μπορεί να διαβαστεί και ως μια μεταφορά για την αρρενωπότητα.
Σε μία από τις πιο ενδιαφέρουσες σκηνές της ταινίας, η εισβολή των αγρίων στο χωριό έχει τελειώσει, η σφαγή έχει μόλις τελειώσει, ο Έγκερς δείχνει τους ανθρώπους αγρίμια να στέκονται καταματωμένοι, αποκαμωμένοι, λαχανιασμένοι, λες και έπαιζαν κάποιο παιχνίδι πριν και ο διαιτητής μόλις σφύριξε τη λήξη του. Έχουν εκπληρώσει τον κοινωνικό τους ρόλο, έχουν υπακούσει στα πρότυπά του, έχουν εκτονωθεί. Βγήκε κι αυτή η μέρα στη δουλειά, βγήκε κι αυτή η μέρα στην ύπαρξη.
Το πρώτο κεφάλαιο της ταινίας λέγεται Νorth Atlantic, το δεύτερο Γη των Ρώσων, το τέταρτο και τελευταίο Πύλες της Κολάσεως. Φυσικά και δεν υπάρχει κάποιο κλείσιμο του ματιού εδώ (άλλωστε μεσολαβεί και το κεφάλαιο της Ισλανδίας), αλλά κι οι σκέτες συμπτώσεις έχουν καμιά φορά το σημειολογικό ενδιαφέρον τους. O Ρόμπερτ Έγκερς, στην τρίτη του ταινία μετά τo “Witch” και τον «Φάρο», παρουσιάζει μια ταινία επιβλητική και μαζί υποβλητική, μια ταινία περισσότερο έξυπνη, ψαγμένη και ανατρεπτική απ’ όσο δείχνει, μια ταινία με μεγάλη εικαστική δύναμη. Ένα ταμπλό από κομμένα ανθρώπινα σώματα, το οποίο παρουσιάζεται απειροελάχιστα στην οθόνη (υποπτεύομαι όχι βάσει των επιθυμιών του ίδιου του Έγκερς), ένα κοντινό στο γεμάτο αίματα πρόσωπο του ήρωα καθώς τον βασανίζουν, η εικονογραφία της βίας ήταν πάντα κινηματογραφικά σαγηνευτική και εδώ ξαναμπαίνει κάπου ίσως το ερώτημα για τη σχέση συμβολικού και πραγματικού, αναπαράστασης και πραγματικότητας, για τη σχέση ανάμεσα σε ένα σαν χόκεϊ παιχνίδι, που οι παίκτες χτυπούν τους αντιπάλους με τα μπαστούνια στο κεφάλι και των σημερινών ομαδικών αθλημάτων ή για τη σχέση ανάμεσα σε ψεύτικες κινηματογραφικές σφαγές και αληθινή βία.
O Aλεξάντερ Σκάρσγκαρντ και η Νικόλ Κίντμαν ως ζευγάρι είχαν μερικές πάρα πολύ δυνατές στιγμές στον υπέροχο πρώτο κύκλο του “Big Little Lies“. Σκηνές που σε ξαφνιάζουν και σε σοκάρουν. Εδώ δεν είναι ζευγάρι αλλά μητέρα και γιος, με τη μεταξύ τους σκηνή να ξαφνιάζει και να σοκάρει ξανά. Κι αν ο ρόλος της Νικόλ Κίντμαν είναι συγκριτικά μικρός σε έκταση, αρκεί η συγκεκριμένη σκηνή τόσο για να δικαιολογήσει την παρουσία της στην ταινία, όσο και για να εξηγήσει την ανθεκτικότητά της στη διάρκεια των δεκαετιών στην πρώτη γραμμή της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Μια ανθεκτικότητα τελείως διαφορετικής υφής από εκείνη του πρώην συζύγου της Τομ Κρουζ.
Η μετάβαση απ’ τη βαρβαρότητα στον πολιτισμό, είναι η μετάβαση από τον Άμλεθ στον Άμλετ, από την ιστορία εκδίκησης στην ιστορία αμφιβολίας, από την ιστορία των βασανιστηρίων στην ιστορία του εσωτερικού βασανισμού, στην ιστορία του να ζει κανείς ή να μη ζει. Γιατί όταν δεν αμφιβάλλεις για το νόημα της ζωής, αν το το ζήτημά σου είναι να πεθάνεις με τέτοιο τρόπο ώστε να πας μετά στη Βαλχάλα, θα ζήσεις και θα πεθάνεις σαν βάρβαρος. Και θα έρθει να σε οδηγήσει σε αυτήν με ένα ιπτάμενο άλογο η Βαλκυρία, την οποία ο Ρόμπερτ Έγκερς στη σπουδαία αυτή ταινία του τη βάζει να φοράει σιδεράκια.
