Ο Διονύσιος Σολωμός χαρακτηρίζει τον «Λάμπρο» «il poema dei Bastardelli» («το ποίημα των μικρών νόθων»). Ως κατασκευή της φαντασίας και ποιητική πράξη απασχολεί τον Σολωμό τουλάχιστον για μια δεκαετία. Η συγγραφή του ποιήματος ξεκινάει στα 1823 ή 1824. Είναι η εποχή που ο ποιητής εμπλέκεται σε μια οδυνηρή οικογενειακή διαμάχη με τον διαφιλονικούμενης πατρότητας αδερφό του Ιωάννη.
Η υπόθεση του έργου
Ο Λάμπρος αποπλανά τη δεκαπεντάχρονη Μαρία. Αποκτούν τρία αγόρια και μια κόρη, που αφήνονται στο βρεφοκομείο. Ύστερα από χρόνια, ενώ ο Λάμπρος πολεμά τον Αλή-Πασά, συναντά τυχαία την κόρη του και, δίχως να ξέρει ποια είναι, συνάπτει μαζί της ερωτική σχέση. Η αιμομιξία αποκαλύπτεται. Η Μαρία και η κόρη του αυτοκτονούν. Ο Λάμπρος ξεψυχά ολομόναχος έχοντας εφιαλτικές τύψεις. Ανέντιμος αλλά γενναίος, ένοχος αλλά και ήρωας, ο Λάμπρος είναι στην πραγματικότητα ένας αληθινός άνθρωπος και επιπλέον μια τραγική φιγούρα-μορφή.
Η παράσταση φιλοδοξεί να φωτίσει τη διττή ανθρώπινη φύση που είναι ικανή για το μεγαλύτερο καλό και για το χειρότερο κακό. Με θεματικό άξονα τη συντριπτική δύναμη του τυχαίου που ορίζει συχνά την ανθρώπινη μοίρα και ακυρώνει ή αναδεικνύει τις ανθρώπινες επιλογές, πρόθεση είναι να φανεί η πορεία του κεντρικού ήρωα προς τη συντριβή και το θάνατο και ταυτόχρονα η εξιλέωσή του όταν αποδεχτεί τη φοβερή αλήθεια.
Μέσα σ’ έναν σκηνικό χώρο που κυριαρχεί το δίπολο: ζωή και θάνατος, η ιστορία του Λάμπρου γίνεται αντικείμενο αφήγησης, αναπαράστασης και σχολιασμού. Ο ποιητικός λόγος του Σολωμού χρησιμοποιείται ως η βασική γλώσσα της παράστασης. Το ηχητικό τοπίο και το video διαστέλλουν χρονικά τις στιγμές των αποκαλύψεων, τονίζοντας την υποταγή του ανθρώπου στην ίδια του την αντιφατική φύση.
