Κείμενο: Σοφία Τριάντου
Είναι η εποχή που τους αγρούς τους ζωγραφίζουν οι παπαρούνες με το βαθύ κόκκινο χρώμα τους.
Θα τις συναντήσουμε συχνά να ανεμίζουν ανάμεσα στα χαμομήλια. Ήταν πάντα μια μεγάλη έμπνευση για πολλούς ζωγράφους.
«Η κόρη των αγρών» την αποκαλούσαν οι Ασσύριοι. Οι Έλληνες αφιέρωσαν το λουλούδι στην Αφροδίτη, τη θεά της βλάστησης, αλλά έχουμε και πολλές απεικονίσεις της ρωμαϊκής θεάς του καλαμποκιού Ceres που συχνά την δείχνουν να πιάνει ένα δεμάτι σιταριού διάσπαρτο με λουλούδια και λοβούς σπόρων παπαρούνας.
Με την ονομασία Φλάνδρα, ανάμνηση, κόκκινη παπαρούνα, κοινή παπαρούνα, παπαρούνα των αγρών ή η παπαρούνα καλαμποκιού έγινε σύμβολο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στη σύγχρονη κουλτούρα, μιας και λέγεται ότι ήταν το πρώτο ζιζάνιο που εμφανίστηκε μετά τον πόλεμο και έγινε σύμβολο ζωής και γονιμότητας.
Οι στρατιώτες που επέστρεφαν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν συχνά ζωντανές αναμνήσεις από τις άγριες κόκκινες παπαρούνες που φύτρωναν σε κατεστραμμένα από τον πόλεμο ευρωπαϊκά τοπία.
Ο συσχετισμός της παπαρούνας και του Μεγάλου Πολέμου αποδίδεται στο ποίημα “In Flanders Field” του John McCrae που δημοσιεύτηκε πριν από εκατό χρόνια και στο οποίο θρήνησε τους τάφους των στρατιωτών που είχαν πεθάνει.
In Flanders the poppies blow
Between the crosses, row on row,
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fly.
Scarce heard amid the guns below.
Το όνομα του γένους της έχει απασχολήσει πολλούς… Μπορεί να προέρχεται από το λατινικό ”papa” «παπ» (των μικρών παιδιών), γιατί παλιά έβαζαν τα πέταλα, τον χυμό ή τους σπόρους της, στο φαγητό για να βοηθούν τον ύπνο των μωρών. Μπορεί επίσης να συνδεθεί με το ”pap” = να ανθίσει.
Επίσης λέγεται ότι σχετίζεται με το ελληνικό ρέω, το να γλιστράει, και επομένως από το λατινικό rhein, να πέφτει, λόγω της κοιλότητας των πετάλων που δεν αντιστέκονται περισσότερο από μια μέρα από τη στιγμή που το λουλούδι έχει ανθίσει.
Το άνθη του κόκκινου τριαντάφυλλου παπαρούνας (Papaver rhoeas L.) όταν είναι ανθισμένα διπλώνονται προς τα κάτω, άοσμα, με δύο τριχωτά, εφήμερα σέπαλα. Η στεφάνη έχει 4 πολύ μεγάλα κόκκινα πέταλα 5-8 cm, συχνά με μαύρη κηλίδα στη βάση.
Παλαιότερα όταν δεν υπήρχαν πλαστικά παιχνίδια, τα παιδιά έφτιαχναν όμορφες μικρές κούκλες παίρνοντας τα κλειστά μπουμπούκια και αφήνοντας ένα κοντό μέρος του μίσχου στο σημείο αυτό απλώναν δύο πέταλα, που χρησιμεύαν ως μανδύας, για να δημιουργήσουν την κόκκινη «φούστα».
Αντίστοιχα οι γυναίκες, από τα πέταλα δημιουργούσαν μια κόκκινη βαφή που χρησιμοποιούνταν ως μακιγιάζ για τα χείλη και τα μάγουλα.
Τα πέταλα, αποξηραμένα στη σκιά σε ξηρά και αεριζόμενα μέρη, έχουν ελαφρές ναρκωτικές ιδιότητες, που αξιοποιούνται στη λαϊκή ιατρική για αφεψήματα με ηρεμιστική δράση, καθώς και κατά του βήχα.
Σήμερα τα πέταλα συλλέγονται καθώς ανοίγουν και ξηραίνονται. Πρέπει να συλλέγονται χωρίς ίχνος υγρασίας και μπορούν να αποξηρανθούν ή να γίνουν σιρόπι. Οι σπόροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πολύ μικρές ποσότητες και υπό την επίβλεψη ειδικού, ως φάρμακο βοηθητικό στον ύπνο. Τα φύλλα και οι σπόροι είναι τονωτικά. Χρησιμοποιούνται συχνά στο pot-pourri απλά επειδή είναι όμορφα και διατηρούν το χρώμα τους όταν στεγνώσουν σωστά.
