Για την Ελευσίνα οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε τις δυο ζωές της. Αυτή που σχετίζεται με την αρχαιότητα και αυτή που σχετίζεται με την ακμή και την παρακμή της. Και για να μη γελιόμαστε εκτός από τις επισκέψεις ή την επίσκεψη στο μουσείο και τον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας ή τις εκδηλώσεις στο Παλιό Ελαιουργείο και τα Αισχύλεια, κανένας δεν έχει ξεκινήσει για μια «οικειοθελή» εξερεύνηση μιας περιοχής που οι κοινωνικές της διαστρωματώσεις είναι κρυμμένες, άγνωστες ή ακόμα χειρότερα μας αφήνουν αδιάφορους.
Όταν είδα την ταινία της Εύης Καλογηροπούλου, είδα σκηνές από έναν κόσμο άγνωστο, αυτόν ήθελα να μου εξηγήσει, όταν συναντηθήκαμε και μπορώ να καταλάβω την ορμή αλλά και την αθωότητα, που την χαρακτηρίζουν και ως άτομο, και με την οποία έκανε μια βουτιά χωρίς ανάσα στο θέμα της. Με ηρωίδα μια νέα γυναίκα εργάτρια, η Εύη, στην πρώτη της ταινία ασχολείται ξανά με ένα οικείο της θέμα, τις γυναίκες και τον κεντρικό ή περιφερειακό τους ρόλο στην κοινωνική και οικονομική ζωή. Από τις πιο τολμηρά εξωστρεφείς και δυναμικές εικαστικούς της γενιάς της δε φοβάται να αποκαλυφθεί και η ίδια ψάχνοντας και αποκαλύπτοντας, ξεφλουδίζοντας τις γειτονιές, τις υποκουλτούρες και τις κοινότητες, δε διστάζει να δείξει έκπληξη και να ανατρέξει στην ιστορία να συνδέσει εικόνες και να επιχειρήσει όχι να διαλύσει, αλλά να διαβάσει με έναν εντελώς προσωπικό τρόπο στερεότυπα που μπορεί να καθορίζουν την ενότητα κάθε μικροκοινωνίας αλλά στην ουσία αποκόπτουν και κάθε επικοινωνία μας μαζί τους.
Η περιπέτειά της στον κόσμο της τέχνης άρχισε από τότε που θυμάται τον εαυτό της να ζωγραφίζει, από τότε που ήθελε να γίνει καλλιτέχνης, από τα μαθητικά της χρόνια:
«Από μικρή ήθελα να γίνω καλλιτέχνης, χωρίς να ξέρω τι θα γίνω ακριβώς, και οι γονείς μου με ενθάρρυναν, ήταν άνθρωποι που πήγαιναν σε γκαλερί, στον κινηματογράφο και όλο αυτό μου ήταν οικείο, οπότε μόλις τελείωσα τις σπουδές μου στην ΑΣΟΕΕ πήγα στην Καλών Τεχνών. Μπήκα πολύ πωρωμένη στη σχολή και το ότι έκανα τέχνη μετά από τα οικονομικά, ότι έκανα βίντεο ήταν μια μεγάλη αλλαγή, εντυπωσιακή. Και αυτό κρατάω από τη σχολή, το ότι ήμουνα εκεί από το πρωί μέχρι το βράδυ και είχα τόση δίψα και ανάγκη να το κάνω αυτό, το είχα υποστηρίξει πολύ, γιατί ήταν μια απόφαση να πάω στα 25 μου και ήθελα να το πολεμήσω και να το τερματίσω και να τα δώσω όλα. Αλλιώς τι;», λέει.
Τελειώνοντας την Καλών Τεχνών η Εύη φεύγει για το Λονδίνο. Στο Royal College of Arts κάνει κινούμενη εικόνα, αλλά έχει πάντα στον νου της να ασχοληθεί με τη μεγάλη της αγάπη, την τέχνη που τη μαγεύει, το σινεμά, ενώ κάνει τα γλυπτά της. «Στο δικό μου μυαλό δεν υπάρχει κανένα μπέρδεμα», λέει. «Είμαι καλλιτέχνης είτε κάνω γλυπτική, είτε βίντεο-αρτ είτε ταινίες. Ποτέ δεν προσπάθησα να τα διαχωρίσω και δεν καταλαβαίνω και τον διαχωρισμό. Έκανα και γλυπτική και βίντεο γιατί δεν αισθανόμουν ότι χρειάζεται να κάνω μόνο το ένα από αυτά. Όχι μόνο δεν έχω μετανιώσει, αλλά συνεχίζω να ασχολούμαι και με τα δυο».
Στην ομαδική έκθεση που διοργάνωσαν το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ και το New Museum της Νέας Υόρκης, η Εύη Καλογηροπούλου παρουσιάζει τα εντυπωσιακά γλυπτά της, μια ενότητα έργων της από μάρμαρο που απεικονίζει σύγχρονες αμαζόνες. Συνδυάζει τη σκληρή δουλειά του γλύπτη, μια χειρωνακτική εργασία συνυφασμένη με άνδρες δημιουργούς με τα διαφορετικά χρώματα και τις υφές του πετρώματος και τους δίνει γυαλάδα και καμπυλότητες ενώνοντας ανδρικά και γυναικεία στοιχεία. Οι δικές της Αμαζόνες καβαλάνε μηχανές και κατακτούν τα σύμβολα της ανδρικής αρρενωπότητας και ρώμης άφοβα και φυσικά διαπερνώντας τις έννοιες του φύλου και της ανδρικής δύναμης. Οι αμαζόνες της στέκουν σαν σύμβολα ισότητας και ελευθερίας χωρίς να κρύβουν ή να καταργούν τα θηλυκά χαρακτηριστικά της και τη σεξουαλική τους ταυτότητα.
Αυτή ακριβώς η ενεργητική φύση της γυναίκας που κυριαρχεί στη γλυπτική της, μεταφέρεται με άλλη ιδιότητα, ως πρωταγωνίστρια στην ταινία της Motorway 65, που επιλέχθηκε στο Διαγωνιστικό Τμήμα του 73ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, ανάμεσα από 3.810 ταινίες, από 137 χώρες, και είναι μία από τις 11 ταινίες που απαρτίζουν το επίσημο πρόγραμμα του 2020.
Οι ταινίες θα διαγωνιστούν για το Χρυσό Φοίνικα Μικρού Μήκους, το φθινόπωρο του 2020, και η Εύη δεν κρύβει την αγωνία της για την ταινία καθώς η διοργάνωση φέτος γίνεται σε εξαιρετικά διαφορετικές συνθήκες λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Ενώ έχει παρουσιάσει δουλειά της στη Chisenhale Gallery, τη Whitechapel Gallery, το BFI (Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου) και την Kunstverein της Δρέσδης, εκπροσωπείται από την Breeder Gallery και δουλειά της αποτελεί μέρος της Συλλογής του Ιδρύματος Ωνάση, η εμπειρία της ταινίας, μίας παραγωγής, χρηματοδοτούμενης από τον οργανισμό Ελευσίνα – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2021 και το Ιδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ ήταν κάτι όχι μόνο πρωτόγνωρο αλλά και μια εμπειρία μεταμορφωτική για την ίδια και το έργο της.
Η Εύη Καλογηροπούλου προσεγγίζει τους ήρωές της όχι μόνο με περιέργεια αλλά και με ανησυχία. Αν οι παλιοί μυστικοί κήποι των βεβαιοτήτων του κόσμου μας από την εποχή πριν τον κορονοϊό διαλύονται, στην ταινία της ανοίγουν μικρές πόρτες για να εξερευνήσουμε ένα κομμάτι της χώρας, της εργασίας και της ταυτότητας που μας είναι εν πολλοίς άγνωστο.
«Στην Ελευσίνα έφτασα μια νύχτα», λέει, «για το residency στο οποίο είχα επιλεγεί για να φτιάξω γλυπτό ή μια εγκατάσταση. Ήταν ξημερώματα όταν με άφησε το ταξί στην πόλη και έτσι βρέθηκα από το Πέκαμ, το μέρος που ζω στο Λονδίνο, ένα μέρος πολύ ζωντανό σε ένα μέρος έρημο σαν να βρίσκομαι σε μια απομακρυσμένη επαρχία. Αυτή η εικόνα άλλαξε το πρωί όταν περπάτησα μέσα στο φως, στην πόλη και στον αρχαιολογικό χώρο και αυτή ήταν μόνο η αρχή και λίγο από τις όψεις της πόλης που άρχισα να ανακαλύπτω κάνοντας βόλτες με το αυτοκίνητό μου και μπαίνοντας σε ιστορίες, υποκουλτούρες, κοινότητες που συγκροτούν το ψηφιδωτό της σημερινής Ελευσίνας με μικρόκοσμους που δεν μπορείς να φανταστείς, όσο δεν μπορείς να φανταστείς ότι όλα αυτά συνυπάρχουν και υπάρχουν είκοσι λεπτά μακριά από την Αθήνα».
Η Εύη Καλογηροπούλου βάζει σε κεντρικό ρόλο στην ταινία της, τη σχέση δύο αδελφών που ζουν στη βιομηχανική Ελευσίνα. Το κορίτσι δουλεύει σε εργοστάσιο πυρομαχικών και τα δυο αδέρφια μέσα από διαφορετική οπτική βιώνουν τις εντάσεις ανάμεσα στους νέους της «Άνω Μικρής Μόσχας» και «Κάτω Μικρής Μόσχας», που βρίσκονται συνεχώς σε αναταραχή και σύγκρουση, που ανταγωνίζονται μέσα σε αθλητικές εγκαταστάσεις, που υποχρεώνονται κοινωνικά να διαλέξουν παρέες από τη μια ή την άλλη πλευρά μιας γέφυρας που μπορεί να ενώνει αλλά χωρίζει δραματικά πληθυσμούς και ψυχοσυνθέσεις, αντιλήψεις και επιλογές.
«Η ταινία αφορά τις κοινότητες και όχι το “κοίτα πώς είναι να ζεις στην Ελευσίνα” ή πώς είναι η μέση εργαζόμενη γυναίκα, αλλά πώς είναι η γυναίκα στην Ελλάδα. Τελεία. Αυτό είναι το θέμα», λέει η Εύη Καλογηροπούλου.
«Δηλαδή και εμένα με έβλεπαν κάπως με αυτά τα μαλλιά, νόμιζαν ότι είμαι τραγουδίστρια. Ήθελα να ρίξω το βλέμμα μου σε όλα αυτά τα επίπεδα της πατριαρχίας, του ρατσισμού, της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Στο τι σημαίνει να δουλεύει μια γυναίκα σε εργοστάσιο πυρομαχικών και να μοιάζει αόρατη, να μην υπάρχει σε διεκδικήσεις και κινήματα. Και δεν το βλέπω ιστορικά, το βλέπω στο σήμερα. Στο πώς είναι, τι είναι οι νέες γυναίκες σε αυτό το περιβάλλον. Μιλούσα σε γυναίκες και έβλεπα ότι υπάρχουν κάποιες που δε βγαίνουν από τα σπίτια τους, κάποιες που η ζωή τους είναι προκαθορισμένη και όλα αυτά να συμβαίνουν σε μια πόλη που συνδέεται με τον μύθο της Δήμητρας, μιας δυνατής μυθολογικής φιγούρας, κυρίαρχης και αποφασιστικά δεμένης με το μέλλον του κόσμου και της γης, για κάτι που μας αφορά όλους όλο και περισσότερο».
