Εξωτικοί παπαγάλοι, πεταλούδες και «παιδικές» ανησυχίες στο MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά στο Θησείο

Ξενάγηση στην ευφάνταστη έκθεση του Γιώργου Γεροντίδη, «A flock of fakes: ορισμοί του μη φυσικού», με το Μουσείο Άλεξ Μυλωνά να γίνεται ένα οικείο μουσείο α-Φυσικής Ιστορίας

Φωτογραφίες: © Χριστίνα Παναγιωταρά

Το MOMus-Μουσείο -κόσμημα- Άλεξ Μυλωνά, στο Θησείο, αυτή την περίοδο έχει γεμίσει από χρωματιστούς παπαγάλους, πεταλούδες όλων των ειδών, κι ένα εργοστάσιο υαλόπετρας θαλάσσης που δεν υπάρχει αλλά μπαίνεις κατά έναν παράδοξο τρόπο στις «εγκαταστάσεις» του. Όλα αυτά είναι τα μέρη από τις τρεις εγκαταστάσεις του καλλιτέχνη Γιώργου Γεροντίδη στην έκθεση με τίτλο: «A flock of fakes: ορισμοί του μη φυσικού». Και για την ιστορία είναι αυτός που κέρδισε το πρώτο βραβείο της Art Athina 2022 για νέο καλλιτέχνη, με έπαθλο μία ατομική έκθεση στο MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά.

Μέσα στην πραγματική, λοιπόν, αυτή έκθεση το βλέμμα μου αμέσως πάει στους δύο χρωματιστούς φουσκωτούς παιδικούς παπαγάλους που στέκονται με την άκρη της ουράς τους πάνω σ’ ένα σαν σε ξύλινο βωμό. Α-φυσικό και τόσο αληθοφανές, αφού πλησιάζοντας ξεκαθαρίζεται ότι δεν πρόκειται για το κλασικό φουσκωτό παιχνίδι αλλά είναι γλυπτά που φέρουν κανονικό βάρος αποτυπώνοντας με λεπτομέρεια ακριβώς τις τσακίσεις που φέρουν στις άκρες τα αληθινά πλαστικά παιχνίδια, ακόμα και το πλαστικό πώμα, όταν χρειαστεί φούσκωμα.

«Ο Γιώργος Γεροντίδης επιχειρεί να μιλήσει με απτά και ρεαλιστικά στοιχεία για το πώς αντιλαμβανόμαστε τα ζώα, πώς τα αντιμετωπίζουμε ως παιχνίδια», αναφέρει ο ιστορικός τέχνης κι επιμελητής της έκθεσης, Θοδωρής Μάρκογλου. «Πώς ξεκινάει από μικρή ηλικία η διαδικασία ότι τα ζώα μπορούν να μας ανήκουν, μπορούμε να τα τσαλακώνουμε, να τα κάνουμε ό,τι θέλουμε, ενώ για κάποιο λόγο πρέπει να είμαστε οι κυρίαρχοι».

Κάτι τέτοιο γίνεται ακόμα πιο ξεκάθαρο με το έκθεμα μιας μεγάλης μαύρης όρκας, που αν το δεις καλύτερα αμέσως θα καταλάβεις ότι κάτι παρόμοιο έχεις πετύχει σε περίπτερα, στον δρόμο και σε πλατείες, αφού πρόκειται για τα γνωστά μας, με φανταχτερά χρώματα, παιχνίδια με κερματοδέκτες. Αυτά που καβαλάς, βάζεις το κέρμα, η μουσική ξεκινάει, αρχίζει η κίνηση και το παιχνίδι που μας διασκεδάζει. Στην έκθεση αυτή το κλασικό αυτό παιχνίδι μεταμορφώνεται σε κάτι άλλο, γίνεται μαύρο, αποτελεί έκθεμα, και ακουμπισμένο κάτω στο πάτωμα τελικά παρατηρείς τη γλυπτική του διάσταση, ενώ μου περνάει απ’ το μυαλό ότι θα μπορούσα να έχω κρατήσει το χερούλι αυτού του εκθέματος, την εποχή που ήταν παιχνίδι, όταν περίμενε τα κέρματά μου στο Φάληρο, ή σε κάποιο περίπτερο στο Πασαλιμάνι για να τεθεί σε λειτουργία.

Στον ίδιο χώρο από τη ζωντανή εγκατάσταση – εργαστήριο «Οι τρόποι που μαθαίνουμε για τα είδη των ζώων», ακούγονται ήχοι πουλιών. Σε αυτήν οι καρέκλες μας περιμένουν γύρω από ένα τραπέζι με υπολογιστή, στον οποίο μπορούμε να δούμε πώς παγιδεύονται σε διάφορες χώρες οι παπαγάλοι, καθώς και διαφημίσεις που έχουν χρησιμοποιηθεί τα συγκεκριμένα πουλιά, περσόνες πουλιών στη μαζική κουλτούρα που μετά αντίστοιχα είχαν αντίκτυπο στο εμπόριο ζήτησης τέτοιων πτηνών ως pet.

Επίσης, διαθέτει μία Βιβλιοθήκη -τόσο οικεία κι αυτή στα μάτια μου από τα σχολικά χρόνια- με θεωρητικά κείμενα, εγκυκλοπαιδικά, βιβλία φροντίδας των ζώων συντροφιάς. Τίτλοι βιβλίων που ξεχώρισε το μάτι μου: Ο θαυμαστός κόσμος των Ζώων, Συντροφιά με τα Ζώα από Disney’s(το έχω κι εγώ σπίτι), Οι γύπες είναι φαλακροί, Τα Ταξίδια των Ζώων. Πρόκειται για βιβλία όπως μας είπε ο ίδιος ο Γιώργος Γεροντίδης που δεν αγοράστηκαν, αλλά συλλέχθηκαν, μαζεύτηκαν από δω και από κει, και αυτή η βιβλιοθήκη θα εμπλουτίζεται κατά τη διάρκεια της έκθεσης, από βιβλία που έχουν περιεχόμενο οτιδήποτε έχει να κάνει με τα πτηνά εν γένει: «Eπέλεξα να βάλω βιβλία που έχω βρει, θέλω να συλλέξω από ένα αρχείο που απορρίπτεται ή έχει ήδη απορριφθεί».

Σε αυτό το σημείο της έκθεσης θα λέγαμε βρίσκεται το ερευνητικό κομμάτι που καλεί άμεσα τους επισκέπτες να γίνουν μέρος του. Δεν είναι εκεί για να σου παρουσιάσει το αποτέλεσμα και το συμπέρασμα ερευνών, αλλά πρόκειται για ένα ζωντανό εργαστήριο που είναι συμμετοχικό, καθώς αυτή η ζωντανή εγκατάσταση είναι και εκπαιδευτική όχι μόνο εικαστική. Σκοπός της είναι να σχεδιάσει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα μέσα από τις διαδικασίες των εργαστηρίων που θα γίνουν κατά τη διάρκεια της έκθεσης.

Πάνω σε αυτή τη γνώριμη Βιβλιοθήκη στέκονται βαλσαμωμένα πουλιά, άλλη μια τόσο οικεία εικόνα από το χρόνια του Δημοτικού, που πάντα με ανατρίχιαζε -στην περίπτωσή μου ο συγκεκριμένος τρόπος «ζωντανής» ύπαρξης αφορούσε έναν αετό. Στην έκθεση συναντάμε βαλσαμωμένα επτά πουλιά, ανάμεσά τους: την καρδερίνα, τον φλώρο, τον κοκκινολαίμη, τον αλεξανδρινό και τον πράσινο παπαγάλο. Πληροφορίες για τα είδη αυτών των παπαγάλων και γενικά των πτηνών πήρα διαβάζοντας και σκανάροντας QR codes σε αυτό το όντως ζωντανό εργαστήριο.

Συνεχίζοντας στο «Τμήμα Τεχνητών Πεταλούδων» συναντάμε σκαναρισμένες και αποτυπωμένες σε μεγάλους πίνακες κάθε λογής πολύχρωμες πεταλούδες, φτιαγμένες από οποιοδήποτε υλικό. Όπως μας ενημερώνει ο Γεροντίδης είναι το εν εξελίξει αποτέλεσμα από μία καμπάνια που έτρεξε μέσα από τα social media: «Καλώ τον κόσμο να μου δώσει μια πεταλούδα κι εγώ του δίνω πίσω ένα certificate/πιστοποιητικό, στο οποίο αναγράφεται και καταγράφεται το υλικό, οι διαστάσεις, πού βρέθηκε το συγκεκριμένο αντικείμενο και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται.

Τα έργα παρουσιάζουν τη μία πεταλούδα δίπλα στην άλλη, ως αποτέλεσμα της καταγραφής της συλλογής, οπότε μπορείς να παρατηρήσεις ένα κάρο τεχνητές πεταλούδες: πεταλούδα κόσμημα, κοκαλάκι, διακοσμητικό, μπισκότο πεταλούδα, ό,τι μπορεί κάποι@ να φανταστεί ή μπορεί να έχουμε και το ίδιο ακριβώς κι εμείς στο σπίτι μας, συναντώντας μέχρι και το μασουράκι που τυλίγεται η κλωστή από την ομώνυμη εταιρεία, το οποίο γράφει: ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΝΗΜΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟΝ και φυσικά πάνω έχει το σήμα της – μια πεταλούδα.

Κάτω από τους πίνακες υπάρχουν και κουτιά αρχειοθέτησης, στα οποία μπορείς να βρεις μικροαντικείμενα – πεταλούδες, κάθε λογής: «Είναι ένα έργο που εξελίσσεται συνέχεια, γι’ αυτό ακριβώς έχει ενδιαφέρον, αναφέρει ο Γεροντίδης, «αφού όλο αυτό που παράγουμε δεν μπορεί να σταματήσει, η πεταλούδα είναι ένα από τα πιο πολυχρησιμοποιημένα ζώα σε θέμα εικονογράφησης». Με προφανή τρόπο σε αυτό το έργο που δεν σταματά η δημιουργία του και ο εμπλουτισμός της συλλογής, συνειδητοποιείς πόσο πολύ και πώς έχει αναπαρασταθεί για πολλά χρόνια η πεταλούδα στη λογοτεχνία, στην πολιτιστική μνήμη και στην ποπ κουλτούρα. Και πόσο όντως όλα γύρω σου μπορεί να έχουν και μια (ωραία) πεταλούδα, (όπως λέει και το γνωστό παιδικό τραγούδι και το οποίο αν το ακούσει κάποιος μέχρι τέλος κλείνει με το: Όταν έρθει ο χειμώνας, όταν έρθει ο χειμώνας – πέφτει κάτω και ψοφά κι όταν έρθει καλοκαίρι ζωντανεύει και πετά…)

«Σημασία έχει μέσα από αυτά τα έργα του Γεροντίδη», αναφέρει ο Θοδωρής Μάρκογλου «πως μπορείς να συζητήσεις για πάρα πολλά στοιχεία και θέματα, όχι μόνο για το πώς επεμβαίνουμε στη φύση αλλά ταυτόχρονα έχει να κάνει πάρα πολύ και με την αναπαράσταση των ζώων γενικά στη μαζική κουλτούρα και την τέχνη μέχρι και για το πώς δημιουργούνται τα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας, τι προσπαθούν να δείξουν, πόσο φυσική είναι η ιστορία που δείχνουν, πόσο ιστορία είναι. Αποτελεί ένα σχόλιο για το πώς τα μουσεία μιλούν για την τέχνη και με ποιον τρόπο προσπαθούμε να ταξινομήσουμε ιδέες και αντικείμενα».

Φτάνοντας στο τελευταίο τμήμα της έκθεσης μπαίνεις στον κόσμο ενός εργοστασίου που δεν υπάρχει, το «Εργοστάσιο Θαλάσσιου Γυαλιού», μια κριτική θέση απέναντι στη χρήση και τη διαχείριση του ίδιου του γυαλιού. Εδώ μάλιστα μπορείς να πετύχεις και την περφόρμανς του εικαστικού Δημήτρη Αμελαδιώτη. Συναντάμε στον χώρο τη μακέτα του εργοστασίου και τα αντικείμενα, δηλαδή τα κομμάτια γυαλιού που έχουν βρεθεί στη θάλασσα, μαθαίνοντας για έναν άλλο κόσμο, αυτόν της υαλόπετρας θαλάσσης.            

Όσο τελικά προχωράω στην έκθεση αρχίζω να βλέπω τα πράγματα από μια άλλη σκοπιά, απροσδιόριστη αλλά σίγουρα παρατηρώντας ζώα και έμβια όντα  γύρω μου σε όλα τα υλικά αντικείμενα και τις προεκτάσεις που ενδεχομένως μπορεί να έχει αυτή η αναπαράσταση. Τα λούτρινα ζωάκια που έχουμε σπίτι μας, το δώρο που κάναμε και κυρίως τον τρόπο που ένα παιδί τελικά συμπεριφέρεται σε αυτό το παιχνίδι, που φέρει μία ζωντανή έννοια από τον φυσικό κόσμο και που ενδεχομένως μπορεί να συναντήσει και από κοντά στην πραγματική ζωή. Νέες σκέψεις σε μέρη που δεν είχε κοιτάξει το μυαλό μου, νέες συνδέσεις σε αντικείμενα καθημερινά. Κάπως έτσι εντελώς αλλιώς μου μοιάζουν πλέον κάποια παιδικά παιχνίδια που αναπαριστούν ζώα.

Επιστρέφω απ’ το εργοστάσιο υαλόπετρας στο εργαστήριο με τα βαλσαμωμένα πτηνά, διαβάζω για τον παπαγάλο της Σενεγάλης, πώς συμπεριφέρεται πού ζει και τι τρώει, πώς μαθαίνουμε να μιλάνε τα budgerigars καθώς και τον τρόπο αναπαραγωγής τους σε εσωτερικό χώρο… Και ανάμεσα σε αυτά συναντώ κι ένα εκτυπωμένο απόσπασμα για τον Ντορή τον παπαγάλο, από παιδικό εικονογραφημένο βιβλίο σε πολυτονικό και για κάποιο λόγο σκαλώνω πολύ με το κομμάτι της ιστορίας του:

«Κάποια μέρα όμως για κακή του τύχη, ήρθε στο νησί ένα κυνηγός, που έπιασε ζωντανό τον Ντορή και τον πήγε πέρα μακριά, στην πολιτεία για να τον πουλήσει. Και πραγματικά, έτσι έγινε. Τον αγόρασε ένας καραβοκύρης, κι αφού τον έβαλε μέσα σε κλουβί, τον πήρε μαζί του στο καράβι, για να του κάνει συντροφιά στα μακρινά του ταξίδια…».

Info έκθεσης:

Γιώργος Γεροντίδης. A flock of fakes: ορισμοί του μη φυσικού | Στο πλαίσιο του βραβείου της Art Athina 2022 για νέο καλλιτέχνη | MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά 

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.