«Χαλεπάς» στη Στέγη: Ο Σίμος Κακάλας και ο Αντώνης Μυριαγκός για την «κατάδυσή» τους στη δύναμη της δημιουργικής ανάστασης του Γιανούλη Χαλεπά

Ο Σίμος Κακάλας και ο Αντώνης Μυριαγκός καταδύονται στον προσωπικό τους βυθό, φαντάζονται, συναισθάνονται και διερευνούν τη δημιουργική ανάσταση του Γιανούλη Χαλεπά

Φωτογραφίες: © Andreas Simopoulos

«Σωπάστε, εγώ τώρα θα κάνω τέχνη». – Γιανούλης Χαλεπάς

Γνώρισε την απόρριψη, την απαξίωση, τον φθόνο και την περιθωριοποίηση πρωτίστως από την ίδια του τη μητέρα και στη συνέχεια από τον κόσμο τριγύρω του. Ο «τρελός του χωριού» για κάποιους ανίδεους τότε, ο νεροκουβαλητής και ο βοσκός στον τόπο που τον γέννησε την Τήνο, ο σπουδαίος Γιανούλης Χαλεπάς σε ηλικία εξήντα πέντε ετών σχεδόν σαράντα χρόνια μακριά από οποιαδήποτε γλυπτική δραστηριότητα θα ξαναβρεί τον φωτεινό δρόμο της τέχνης του και θα γνωρίσει τελικά δόξα και αναγνώριση στα τελευταία του χρόνια, όταν ήταν πια πολύ αργά για να το απολαύσει.

«Όλα έρχονται καθυστερημένα», φέρεται να μονολογεί λίγο πριν από τον θάνατό του.

Μέσα από τις αισθήσεις του ονείρου, η Αργυρώ Χιώτη στρέφει το σκηνοθετικό της βλέμμα στον κακοτράχαλο δρόμο της ζωής του γλύπτη, ανάμεσα στη σιωπή και το παράλογο, στην παύση και τη δημιουργία, και μας παραδίδει μια διαφορετική ματιά στη ζωή του Γιανούλη Χαλεπά, δίχως βιογραφικές αναφορές και στενά χρονικά όρια. Μας καταθέτει μια σύγχρονη μουσική τραγωδία με λιμπρέτο του The Boy (Αλέξανδρος Βούλγαρης), μουσική του Jan Van Angelopoulos, σκηνικό χώρο της Έφης Μπίρμπα και μια εξαιρετική ομάδα ερμηνευτών.

Ο Σίμος Κακάλας και ο Αντώνης Μυριαγκός στους ρόλους του καλλιτέχνη και της σκιάς, του σάτυρου και του δαιμόνιού του σε ένα δίπολο της προσωπικότητας του Χαλεπά, μέσα σε ένα αληθινά μεταμορφωμένο σκηνικό με δέντρα να ξεφυτρώνουν πάνω στη σκηνή, ανάμεσα στα καθίσματα και σε όλα τα επίπεδα της Κεντρικής Σκηνής, να απογειώνουν την άγρια φύση αυτού του μοναδικού δημιουργού.

Λίγο πριν ανέβουν στη σκηνή, μιλήσαμε, ανάμεσα στις πρόβες τους, με τους δύο ηθοποιούς που έχουν αναλάβει το δύσκολο ρόλο του Γιανούλη Χαλεπά. Με το διαθέσιμο λιγοστό υλικό που υπάρχει για τη ζωή του, ο Σίμος Κακάλας και ο Αντώνης Μυριαγκός καταδύονται στον προσωπικό τους βυθό, φαντάζονται, συναισθάνονται και «ισορροπώντας» πάνω στο λιμπρέτο του The Boy, ανάμεσα στους ήχους λαξέματος των μαρμάρων, διερευνούν τη σκιώδη δύναμη της δημιουργικής του ανάστασης.

Προηγούμενη σχέση με τη ζωή και το έργο του Γιανούλη Χαλεπά

Σίμος Κακάλας: Δεν ήξερα τίποτα περισσότερο από όσα γνωρίζει όλος ο κόσμος. Είχα διαβάσει το κόμικ λόγω της αγάπης μου για τα κόμιξ (*) και πλέον έμαθα περισσότερα διαβάζοντας πλέον για αυτή την παράσταση.

Αντώνης Μυριαγκός: Η σύνδεση που είχα ήταν μέσα από την περίοδο των σπουδών μου στη Σχολή Καλών Τεχνών. Εκεί τον γνώρισα όπως πολλοί άλλοι ως φοιτητής. Εκεί έπεσε στα χέρια μου η περίπτωση του Χαλεπά, της ζωής του και του έργου του. Τότε επισκεφθήκαμε και το Α’ Νεκροταφείο για να δούμε την «Κοιμωμένη» του. Υπήρχε μια ρομαντική διάθεση να γνωρίσουμε το έργο κάποιων καλλιτεχνών, περισσότερο «ταλαιπωρημένων» στη ζωή τους, ίσως λίγο πιο κοντά στο κίνημα του ρομαντισμού, πόσο μάλλον του Γιανούλη που ήταν κι εξαιρετικός καλλιτέχνης.

Σίμος Κακάλας

Μια μικρή πρόγευση από όσα θα δούμε στην παράσταση

Σίμος Κακάλας: Σίγουρα δεν πρόκειται για μια βιογραφική παράσταση. Δεν πρόκειται δηλαδή κάποιος να δει τη ζωή του Γιανούλη Χαλεπά. Και τέτοια εγχειρήματα στο θέατρο είναι πάντα πιο δύσκολα και παρακινδυνευμένα στον περιορισμένο χώρο της σκηνής και στον χρόνο – οι βιογραφίες δεν ευδοκιμούν στο θέατρο. Η παράσταση είναι μια προσπάθεια να δούμε τον εσωτερικό κόσμο του Χαλεπά, σαν να είμαστε στο μυαλό του ή σαν να βλέπουμε από μια άλλη οπτική τον ίδιο και τη ζωή του.

Αντώνης Μυριαγκός: Είμαστε σε μια διαδικασία επεξεργασίας ακόμα και σύνθεσης του έργου άρα μου είναι πιο εύκολο να μιλήσω περισσότερο για τα υλικά και όχι να αναλύσω τον ρόλο. Εμείς με τον Σίμο (Κακάλα) ξεκινήσαμε να δουλεύουμε με τα υλικά που ερχόντουσαν και με τη συμβολή της υπόλοιπης ομάδας και της σκηνοθέτριας Αργυρώς Χιώτη, καθώς και πληροφορίες από τον βίο του, μιλήσαμε με πολλούς ανθρώπους και φυσικά διαβάσαμε κομμάτια από τα ημερολόγιά του.

Εγώ έχω αναλάβει το δισυπόστατο κομμάτι του καλλιτέχνη, την πιο σκιώδη πλευρά του ανθρώπου. Παίζουμε ένα δίπολο με τον Σίμο Κακάλα. H μεγάλη πρόκληση ήταν να κατανοήσουμε τη ζωή του χωρίς να την γνωρίζουμε απολύτως. Κανείς δεν ξέρει ποιος ήταν ο Χαλεπάς, ποια διαδρομή διέγραψε στα 14 χρόνια που ήταν κλεισμένος στην Κέρκυρα. Αυτές είναι περιοχές που με ιντριγκάρουν, γιατί προσπαθώ να καταλάβω τι μπορεί να είχε συμβεί.

Αλλά επειδή ακριβώς δεν είχα καμία πληροφορία προσπαθώ να ανασύρω από μέσα μου υλικό, το οποίο δεν είναι του Χαλεπά αλλά είναι προσωπικό μου με αφορμή τον Χαλεπά. Και αυτό για μένα είναι ένας δρόμος πιο λειτουργικός για να μπορέσω να τον φωτίσω. Αυτό που με οδηγεί είναι τι αντίκρισμα έχουν όλα τα υλικά που συγκεντρώνουμε, μέσα μου. Οδηγούμαι δηλαδή από το ένστικτο.

Αντώνης Μυριαγκός

Κάποια στιγμή στη ζωή του που σας ενέπνευσε περισσότερο

Σίμος Κακάλας: Η ζωή του Χαλεπά ήταν γεμάτη από περιόδους ταραχώδεις που διαδέχονταν η μία την άλλη και τελικά σε μεγάλη ηλικία και μέσα από την τέχνη του κατάφερε να θεραπευτεί από αυτό που είχε, είναι αυτό που με ακούμπησε περισσότερο. Και αυτό είναι πολύ τελικά μένει. Πώς μέσα από το ταλέντο του, και ενώ οι γύρω του όλοι είχαν την πεποίθηση πως η τέχνη του μπορεί και να τον τρελαίνει, η μανία του με τα αγάλματα, ήταν και αυτό που τελικά τον έσωσε.

Ο Χαλεπάς ήταν ένας άνθρωπος τσακισμένος, σαν να έπεσε κυριολεκτικά πάνω στα βράχια ήταν, και το ότι κατάφερε και βγήκε τελικά από όλο αυτό, εμένα με συγκινεί πάρα πολύ.

Καταστάσεις εσωτερικών δυσκολιών και ψυχικής αστάθειας ως ώθηση στην καλλιτεχνική δημιουργία

Σίμος Κακάλας: Ένα ζήτημα που από τις απαρχές της τέχνης απασχολεί την ανθρωπότητα. Το κατά πόσο είναι κοντά το ένα με το άλλο. Το ίδιο έχει ειπωθεί για τις μαθηματικές διάνοιες. Ωστόσο εξαρτάται κάθε φορά από το μέγεθος της αστάθειας, της αδυναμίας, της ευθραυστότητας. Η ευθραυστότητα μπορεί να σε οδηγήσει και σε παραίτηση. Να πληγώνεσαι τόσο πολύ από τα εξωτερικά ερεθίσματα και να σταματήσεις να αγωνίζεσαι.

Δεν ξέρουμε τι είναι αυτό που λειτούργησε τελικά στον Χαλεπά, και τελικά μπόρεσε, ενώ έμεινε δεκατρία χρονιά μακριά και αλλά τόσα χρόνια με τη μητέρα του δίχως να έχει πιάσει πηλό στα χέρια του, δίχως να ζωγραφίσει, να εξελιχθεί καλλιτεχνικά και μπόρεσε να προχωρήσει η τέχνη του.

Αντώνης Μυριαγκός: Το αξιοπερίεργο με την περίπτωση του Γιανούλη είναι πως μετά από τόσα χρόνια «εγκατάλειψης», κανείς δεν ξέρει μέσα του ποια ήταν τα σχεδιάσματά του. Ξέρω ότι ακόμα και όταν ο καλλιτέχνης δεν βρίσκεται στο ατελιέ του δεν σημαίνει ότι το μάτι του δεν διατρέχει, δεν σκανάρει γύρω τον κόσμο, δεν σχεδιάζει μέσα του. Όλα αυτά τα χρόνια εγκλεισμού του, επί της ουσίας δεν δούλευε ή ακόμα και αν δούλευε τα έργα του τα κατέστρεφαν, του τα έπαιρναν, δεν τον αφήνανε. Και αυτό μας απασχόλησε πολύ στην παράσταση.

Η περίπτωση του Γιανούλη που μετά από τόσα χρόνια βρίσκει μια ισορροπία μέσα του, είναι κάτι που σε εκπλήσσει. Φαντάζομαι ότι σε κάθε άνθρωπο που νοσεί ψυχικά, κάθε τι από το φυσικό του περιβάλλον, ειδικά από τα συγγενικά του πρόσωπα, πολλές φορές λειτουργεί αρνητικά με πολλαπλασιαστικό τρόπο για τη νόσο του.

Με τους γονείς του, μπορεί να υπήρχε ασφάλεια αλλά μάλλον υπήρχε κάτι που τον εξωθούσε. Άρα με την «αποχώρηση» λοιπόν της μητέρας και του πατέρα του από τη ζωή, και με το να πλαισιωθεί από ανθρώπους που δεν του διεγείραν αυτό το τοπίο, σίγουρα εξισορρόπησε μέσα του. Αυτό μπορώ εγώ να καταλάβω.

Οι βασικές προκλήσεις του ρόλου

Σίμος Κακάλας: Συνέχεια υπάρχουν προκλήσεις. Είναι ένα υλικό που ακόμα διαμορφώνεται και θα συνεχίσει να διαμορφώνεται και στις παραστάσεις. Το θέατρο είναι ανοιχτό και σου δίνει την ευκαιρία κάποια πράγματα να τα αφήσεις να εξελίσσονται. Δεν αναφέρομαι στα δομικά στοιχεία αλλά σε μια εσωτερική αναμόχλευση. Όταν δουλεύεις με ένα τέτοιο υλικό είναι αναπόφευκτο όλο αυτό να εξελίσσεται διαρκώς.

Αντώνης Μυγιαγκός: Πάντα υπάρχουν δυσκολίες. Σε αυτό τον ρόλο και σε αυτή την παράσταση η βασική δυσκολία είναι να μιλήσουμε για αυτά τα ευαίσθητα θέματα. Ωστόσο πρέπει να εμπιστευτείς κάτι παραπάνω μέσα σου και να αφεθείς σε αυτό. Διαφορετικά θα είσαι πάντα σε μια αμφισβήτηση και μια αστυνόμευση και λογοκρισία.

Προσωπικά κρατάω την εμπειρία με αυτή την ομάδα, υπήρχε ένα πλαίσιο ασφαλές με όλη την ομάδα και ιδίως με τον Σίμο Κακάλα που συνεργαστήκαμε και για πρώτη φορά και νιώθω πως έχουμε μια σχέση πολύ συγγενική.

 

(*) Γιανούλης Χαλεπάς. Ο μύθος της νεοελληνικής γλυπτικής, σε εικονογράφηση του Θανάση Πέτρου και κείμενο Θανάση Πέτρου και Δημήτρη Βανέλλη, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη)

Info παράστασης:

«ΧΑΛΕΠΑΣ» στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.