Δεν ξέρω αν υπάρχουν στιγμές που τα νοήματά του γίνονται περισσότερο επίκαιρα. Ίσως κάποιες ζοφερές μέρες όπως αυτές που ξημερώνουν τον τελευταίο καιρό, η σκέψη, η ουσία των λεγομένων του να βαραίνουν μια στάλα παραπάνω.
Δεν ξέρω επίσης αν διαβάζοντάς το στην παιδική και αργότερα εφηβική μου ηλικία, κάθε λέξη του θα άνοιγε νέους δρόμους στη σκέψη μου, θα με ενέπνεε και θα με συντρόφευε. Αυτό που σίγουρα ξέρω είναι πως θα κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να έχουν την ευκαιρία τα παιδιά μου, οι φίλοι τους και όσοι περισσότεροι μικροί αναγνώστες είναι δυνατόν της ανάγνωσής του.
Μια λέξη, μια φράση, ένα από τα πολλά νοήματά του ίσως κάποια στιγμή έρθει και καθίσει βασιλικά μέσα τους και τους φωτίσει σε σκοτεινές στιγμές της ζωής τους. Ο Βάρναλης έγραψε μια παρωδία βασιζόμενη πάνω του διακωμωδώντας την ταξική κοινωνία που αλλοτριώνει τον άνθρωπο από κάθε ηθική και κοινωνική αξία, ενώ πολλοί έχουν καταπιαστεί με τη μετάφρασή του. Το «Αν» του σπουδαίου Άγγλου συγγραφέα Ράντγιαρντ Κίπλινγκ κατατάσσεται στα λεγόμενα «διδακτικά» ποιήματα, εκείνα που η σοφία και η προσωπική γνώση του συγγραφέα τους φιλτράρει τις λέξεις μεταδίδοντας τις εμπειρίες του ως ένας τρυφερός πατέρας, ενθαρρύνοντας μια ζωή γεμάτη ηθικές αξίες.
Απευθυνόμενος σε δεύτερο πρόσωπο, ο Κίπλινγκ, μας θυμίζει έναν πατέρα που συνομιλεί με το παιδί του. Η σχέση αυτή συγγραφέα-δασκάλου και αναγνώστη- μαθητή εμφανίζεται σε όλα τα κείμενα που ανήκουν στο είδος της “wisdom literature” και της «διδακτικής ποίησης», τα οποία έχουν ως κεντρικό τους θέμα τις συμβουλές και τις οδηγίες του συγγραφέα-γονιού προς τον αναγνώστη-παιδί του.
Απευθυνόμενος σε δεύτερο πρόσωπο ο Κίπλινγκ μοιάζει να μιλάει στο παιδί του, να συνομιλεί παραθέτοντας σοφίες αλλά με τον ευρηματικό τρόπο της υπόθεσης «αν». Δεν κατευθύνει, δεν επιβάλλει αλλά καθοδηγεί την σκέψη, διδάσκοντας και ενθαρρύνοντας.
Μια νέα κυκλοφορία των εκδόσεων Διόπτρα παρουσιάζει σε ελεύθερη μετάφραση του Δημήτρη Αθηνάκη το ποίημα «Αν» του Κίπλινγκ και σίγουρα είναι ένα βιβλίο που θα κατακλύσει τις καρδιές πρωτίστως των γονέων.
Μέσα στις σελίδες του τα παιδιά μπορούν ανακαλύψουν αυτά τα υπέροχα νοήματα συνοδευόμενα από τις εικόνες της Letizia Iannaccone.
Οι μικροί αναγνώστες μπορούν εύκολα να περιηγηθούν στις σελίδες του βιβλίου και ταυτόχρονα με το κείμενο να ακολουθήσουν την ιστορία που με παλ χρωματισμούς αφηγούνται οι εικόνες, ενός νεαρού αγοριού δίνοντας μια δική τους ερμηνεία στο ποίημα.
«Αν του θυμού σου τις στιγμές,
που φαίνεται αδυσώπητη η ψυχή σου,
μπορείς ν’ αφήσεις να διαβούν την πρώτη ξαναβρίσκοντας γαλήνη,
δική σου θα’ ναι τότε η γη μ’ όσα απάνω της κι αν έχει,
και κάτι ακόμα πιο πολύ:
Άντρας αληθινός θά’ σαι παιδί μου!»
…γράφει ο Κίπλινγκ στο ποίημα του καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πρόκειται για ένα ποίημα που ο Άγγλος βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1907 έγραψε για τον 12χρονο τότε γιο του.
Αλλά και ο Αθηνάκης θα «ανταπαντήσει» με τη δική του ερμηνεία:
«κι Αν το ανελέητο λεπτό
το ζεις κάθε στιγμή σου
και κάθε δευτερόλεπτο
το νιώθεις στην καρδιά σου
Ο κόσμος είναι κτήμα σου
σε κάθε σπιθαμή του
Μα πάνω απ΄όλα φτιάχτηκες
από καλή σοδειά»
Με πόσο βαθιά, συγκινητικά μηνύματα, λέξεις και νοήματα καταπιάνεται το έργο. Κάθε τι σωστά βαλμένο, στοχεύει απευθείας στην καρδιά. Μια μικρή σπιθαμή φωτός μες στο σκοτάδι. Το ποίημα μπορεί να συγκινήσει και να εμπνεύσει γενιές γονέων, αποκαλύπτοντάς τους το πραγματικό νόημα του να μεγαλώνεις άριστα. Ψυχραιμία, εμπιστοσύνη στον εαυτό σου, ικανότητα στο όνειρο, αγάπη για την αλήθεια και τη δικαιοσύνη… Αυτά δεν είναι μόνο ιδιότητες ψυχής, αλλά τα κύρια συστατικά της ανατροφής των παιδιών μας.
Και τι είναι αυτό που «πλάθει» ένα αγόρι και ένα κορίτσι κάνοντάς τους όμορφους ανθρώπους αν όχι η ικανότητά του/της να κατανοεί τις πραγματικές αξίες και να τις εφαρμόζει στην καθημερινή ζωή; Και με αυτό το ποίημα παρακαταθήκη του νομπελίστα Ράντγιαρντ Κίπλινγκ στην ανθρωπότητα.
Μια πολύ αξιόλογη προσπάθεια για να μυηθούν τα παιδιά στην ποίηση και τους τρόπους που υφαίνει μέσα μας λαχτάρες, καημούς, και πάθη. Κάποιες λέξεις και κάποια νοήματα μπορεί να μην γίνουν αμέσως αντιληπτά και κατανοητά αλλά η έκθεση στην ομορφιά του ποιητικού ταξιδιού θα έχει ξεκινήσει.
Κρίμα που τις ζοφερές ημέρες που ζούμε τα πρότυπα μιας τέτοιας, παραδειγματικής, ύψιστης σε αξίας ζωής, συνεχώς εκλείπουν δίνοντας θέση στην παράνοια που οδηγεί τους ανθρώπους σε κατάπτυστες πράξεις.
